Առաջին զանգողը պետք է Էրդողանը լիներ. թուրքագետ

«Մենք ունենք մի շարք  լուրջ հարցեր՝ պատերազմ, դրան Թուրքիայի մասնակցություն, Թուրքիայի կողմից մեզ ուղղված անհիմն բազմաթիվ մեղադրանքներ, ու այս կոնտեքստում  առաջին զանգողը պետք է  Էրդողանը լիներ»,-հայ-թուրքական հարաբերությունների  վերջին զարգացումների մասին  ԼՈՒՐԵՐ.com-ի հետ զրույցում   նշեց  թուրքագետ Անդրանիկ Իսպիրյանը:

-Պարո′ն Իսպիրյան,  ՀՀ վարչապետ  Նիկոլ Փաշինյանի  երեկվա հեռախոսազանգը Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիբ Էրդողանին, շնորհավորանքը,  քննարկումների առիթ տվեց: Ինչպե՞ս կգնահատեք այն՝ որպես Թուրքիայի հետ հարաբերություններ հաստատելու դիվանագիտական քայլ: 

-Նիկոլ Փաշինյանն ընդամենը փորձում էր 44-օրյա պատերազմից հետո կարգավորել Թուրքիայի հետ հարաբերությունները: Ինչպես  Վրաստանի վարչապետի խոսքից  հասկացանք՝ Փաշինյանը  ցանկանում էր հանդիպում կամ հեռախոսազրույց ունենալ Էրդողանի հետ,  և այս տոնը՝ Քուրբան Բայրամը, առիթ հանդիսացավ, որպեսզի նա  զանգահարի Թուրքիայի նախագահին ու  շնորհավորի՝ ստեղծելով առաջին կոնտակտը  նրա  հետ:

Դա ընդամենը քաղաքավարական հեռախոսազանգ էր  և հարաբերությունների կարգավորման համար որևէ դրական կամ բացասական  նշանակություն, բնականաբար, չի կարող ունենալ.  Թուրքիան հարաբերությունների կարգավորման գործընթացը տանում է այնպես, ինչպես իր երկրի շահերն են պահանջում, այլ ոչ թե այն իրողությամբ, թե ով է իրեն զանգահարում: 

-Արդյոք ճի՞շտ էր Փաշինյանի՝  նախաձեռնողականություն դրսևորելը:

-Ճիշտն ասած՝   ես  դա չեմ հասկանում: Ընդհանրապես, նորմալ է զանգելը, շնորհավորելը,  դա ամբողջ աշխարհում ընդունված  դիվանագիտական, քաղաքավարական էթիկա է, մեկը պետք է աներ այդ քայլը, ուղղակի մենք ունենք մի շարք  լուրջ հարցեր՝ պատերազմ, դրան Թուրքիայի մասնակցություն, Թուրքիայի կողմից մեզ ուղղված անհիմն բազմաթիվ մեղադրանքներ ու այս կոնտեքստում  առաջին զանգողը պետք է  Էրդողանը լիներ:  Դա ավելի ընդունելի կլիներ:

-Ինչպե՞ս կբացատրեք այն երևույթը,  որ Հայաստանի և Թուրքիայի ներկայացուցիչները հանդիպում  են երրորդ երկրներում:

-Հաշվի առնելով  տարածաշրջանում  առկա քաղաքական  իրողությունները  և այն հանգամանքը, որ  մեր դիվանագիտական բլոկը այս ուղղությամբ բավականին պասիվ է ու պրոֆեսիոնալ չի գործում,  գոնե երրորդ երկրներում հանդիպելն  ապահովագրում է հնարավոր սխալներից:  Իհարկե, ճիշտ կլիներ Երևանում և Անկարայում հանդիպելը, բայց հարց է, թե որքանով կարող ենք այդ պարագայում բանակցություններն այնպես վարել, որ  դրանք մեր նկատմամբ չլինեն  ճնշում, և Հայաստանը ստիպված լինի ինչ-ինչ զիջումների գնալ:  Կարծում եմ՝ երրորդ երկրներում հանդիպումներն այս պահին այս բանագնացով  լավագույն լուծումն է:

-Թուրքիայի հետ առանց նախապայմանների հարաբերությունները  ռոմանտիկ գաղափար չէ՞:

-Դեռ չկան նման հարաբերություններ, Թուրքիան Հայաստանի հետ հարաբերությունները անպայմանորեն  կապում է Ադրբեջանին հետ. առանց նախապայմանների ասվածն  ընդամենը հայտարարություն է:  Նրանք ասում են՝  առանց նախապայմանների, բայց մենք ամեն ինչ  համաձայնեցնում ենք Ադրբեջանի հետ,  սպասում ենք, որ Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև կնքվի  խաղաղության համաձայնագիր,  լավ կլինի Հայաստանը հրաժարվի ցեղասպանության պնդումներից, Կարսի պայմանագիրը ճանաչվի: Այս բայցերի պարագայում չենք կարող խոսել առանց նախապայմանների հարաբերությունների հաստատման մասին: Հարցազրույցներից մեկում մեր բանագնացը խոստովանեց, որ  Թուրքիան, ի վերջո, առանց նախապայմանների չի առաջնորդվում, փորձում է կապել կրկին Ադրբեջանի կամ այլ գործոնների հետ:  Թուրքիան  համաձայնել է այդ տեսակետին, որպեսզի Հայաստանին, այսպես ասած, «չխրտնեցնի», և Հայաստանը շարունակի իր գործընթացը:

-Ո՞րն է մեր շահը այս ամենի մեջ:

-Ընդհանրապես, նորմալ է, որ Հայաստանը  ճիշտ հարաբերություններ կառուցի  բոլոր հարևանների հետ, այդ թվում՝ Թուրքիայի: Մեր շահը կլինի այն, որ Թուրքիայի հետ ունենանք Հայաստանի շահերից բխող հարաբերություններ, մեր շահերը  ճիշտ սպասրկվեն:  Այսօր աշխարհաքաղաքական իրավիճակը շատ բարդ է, մեր տարածաշրջանում շախմատային բարդ կոնֆիգուրցիաներով պարտիաներ են ընթանում  և  Հայաստանին պետք են  պրոֆեսիոնալ մասնագետներ այդ գործընթացներով  անվտանգ անցնելու համար: 

-Իշխանության թիմում կա՞ն նման մասնագետներ:

-Ես չեմ տեսնում, բայց հուսով եմ, որ կհայտնվեն:

Սուսաննա Թամազյան

Այս թեմայով Կուզենայի` Բագրատ Սրբազանը լիներ վարչապետ, նա կրում է հայի հատկանիշները. դերասան Ես էլ եմ մտածում՝ ի՞նչ կլիներ, եթե Վազգենը ողջ լիներ․ Անդրանիկ Քոչարյան Իջևան-Բերդ ճանապարհի 28 կմ-ն պետք է ավարտված լիներ, բայց 7-8 կմ են արել, այն էլ՝ թերություններով ԵՄ դեսպանները «հետույքները կճղեին» Սերժի ժամանակ, եթե Աշոտյանի դատի պես մի բան լիներ այն ժամանակ Բոլորս ուզում ենք` Թամազյանը լինի մեր ղեկավարը, վատը լիներ՝ 3-րդ անգամ նրան չէր ընտրի ժողովուրդը Ալավերդու համայնքապետը եթե վատը լիներ, 2-րդ անգամ չէր ընտրվի, տեսեք ինչ գոհ են մարդիկ «Աշոցքում պիտի որ ցուրտ լիներ», «Հաջորդ ամիսներին հաստատ կլինի». Փաշինյանի և Աշոցքի բնակչի զրույցը Վաղը պետք է Ստեփանակերտի և Բաքվի միջև հանդիպում լիներ Բրատիսլավայում, Ադրբեջանը հրաժարվեց․ Պետրոսյան Փաշինյանի տղեն որ գերի լիներ, 2 ժամ էլ չէր թողնի մնա, իրան ուղղակի հետաքրքիր չեն մեր էրեխեքը Ես էլ կարող եմ ձեզ պես էմոցիոնալ ասել՝ ջրամաբարներում պետք է ջուր լիներ, է թող լիներ. Տերտերյան