Հայաստանի իշխանությունները պետք է դասեր քաղեն Արևմուտքի սխալներից

Վերլուծական 25 Դեկտեմբեր, 2023 20:30

Ուկրաինայում մեկնարկած ռազմական գործողությունների ֆոնին ՌԴ դեմ Արևմուտքի կիրառած սանկցիաների և տնտեսական առճակատման վերջին մեկ տարին ըստ ԱՄՀ գնահատականի ավարտվել է ՌԴ օգտին։ Ինչ վերաբերվում է արևմտյան և հատկապես՝ եվրոպական տնտեսությանը, ապա այն սպասվածից շատ տուժեց իր իսկ կողմից կիրառված սանկցիաներից: Ճապոնական խոշոր վերլուծական կենտրոններից մեկը նշել էր, որ պատժամիջոցների պայմաններում Ռուսաստանն ավելի շատ եկամուտ է ստանում էներգակիրների արտահանումից, քան մինչ դրանց ներդրումը։ Նախկինում արևմտյան շուկա արտահանվող էներգակիրների երկու երրորդը այժմ ուղղվում է դեպի Ասիա և Մերձավոր Արևելք: Իսկ ինչ վերաբերվում է Եվրոպային, ապա ըստ Bloomberg-ի՝ հավանականությունը, որ առաջիկա 12 ամիսներին եվրոգոտու տնտեսությունը պատմական անկում կգրանցի, այժմ մոտենում է 50%-ին և կազմում է 45%: Մինչև ուկրաինական ճգնաժամը այդ հնարավորությունը կազմում էր 20%, իսկ ամռանն անցկացված հետազոտության ժամանակ՝ 30%։

Այն բանից հետո, ինչ Եվրոպան հրաժարվեց ՌԴ-ից ներկրվող էժան վառելիքից և Բելոռուսից ներկրվող մատչելի կալիումից՝ եվրոպայում պարարտանյութի արտադրությունը պարզապես կանգ է առել, քանի որ նման արտադրությունը անշահավետ է դարձել գազի գնի պատճառով (ազոտական պարարտանյութերի ինքնարժեքի 75%-ը կազմում է գազի ինքնարժեքը): Ընդհանուր առմամբ, Եվրոպայի որդեգրած սանցիկաների քաղաքականության զոհ է դարձել ավելի քան 50 արտադրություն, իսկ սա իր հերթին նշանակում է, որ արդեն 2024-ին եվրոպացիները խնդիրներ են ունենալու նաև բերք աճեցնելու հետ: Եվրոպայում ստեղծված այս իրավիճակն անգամ անվանում է ստացել՝ Եվրոպայի արդյունաբերական դեինդուստրիացիա։ Ուշագրավն այն է, որ սեփական սխալներից տուժող Արևմուտքը չի զլանում խորհուրդներ շռայլել Հայաստանին, որոնցից մեկն էլ վերաբերվում է հակառուսական սանկցիաներին միանալուն: Հասկանալի է, որ Արևմուտքն այս դեպքում հետապնդում է իր շահերը, իսկ որ Հայաստանը հայտնվելու է տնտեսական կոլապսի առջև՝ արևմտյան գործընկերներին այնքան էլ չի հետաքրքրում:

Իսկ այժմ գանք Հայաստան և հիշեցնենք, որ ընդամենն օրեր առաջ հայտնի դարձավ, որ 2024-ին էլ Հայաստանը ՌԴ-ից կշարունակի գազ գնել արտոնյալ գներով: Այս պահին ռուսական գազի գինը սահմանին Հայաստանի համար կազմում է 165 դոլար՝ 1000 խորանարդ մետրի դիմաց։ Համեմատության համար նշենք, որ, օրինակ, Ադրբեջանն իր դաշնակից Թուրքիային գազը վաճառում է մոտավորապես 250 դոլարով, Իրանը Թուրքիային գազ է վաճառում 400 դոլարով և եթե Հայաստանի իշխանությունները հույս ունեն ռուսական գազը փոխարինել ադրբեջանականով կամ իրանականով, ապա պետք է պատրաստ լինեն դրա համար վճարել եռակի կամ քառակի ավել։ Եթե Հայաստանը դադարի ՌԴ-ից գազ գնել արտոնյալ պայմաններով, ապա դա ուղղակիորեն հարվածելու է բոլոր ոլորտներին՝ տրանսպորտային միջոցներին, գյուղատնտեսությանը, արտադրությանը, էլեկտրաէներգիայի գներին, որովհետեւ Հայաստանում էլեկտրաէներգիայի 30-35 տոկոսն արտադրում են ջերմակայանները, որոնք աշխատում են Ռուսաստանից եկող գազով։ Այսինքն՝ գնի բարձրացումը կատաստրոֆիկ կերպով տարածվելու է ամբողջ Հայաստանի տնտեսության վրա, ինչն էլ կհանգեցնի բոլոր ապրանքների թանկացմանը: Տնտեսագետները համակարծիք են, որ ԵՏՄ-ից հրաժարվելու դեպքում Հայաստանը միայն գազամատակարարման համար տարեկան 360 մլն դոլար է ծախսելու, ինչը մեր երկրի համար հսկայական բեռ է լինելու:

Հետևաբար, ուրիշի, տվյալ դեպքում՝ Արևմուտքի սխալներից դաս քաղելով՝ պետք է զգոն լինենք եւ ամրապնդենք մեր էներգահամակարգի անվտանգության դիրքերը՝ առանց այն էլ մեր երկրի առջեւ ծառացած բազում մարտահրավերներին եւս մեկը չավելացնելու նպատակով։