«Էդ ոչխարներից վախենալ պետք չի, իրանք ոչխար են, մենք՝ հովիվ, տղերքը թող պինդ մնան». Գյուլիստանի մարտում վիրավորված զինվոր
ԲլոգոսֆերաԿոնստանտին Տեր-Նակալյանը ֆեյսբուքյան իր էջում գրել է.
«Նոր վերադարձանք Մուրացանից, որտեղ թիմով գնացել էինք այցելելու Գյուլիստանում տեղի ունեցած մարտում վիրավորված մեր տղերքից երկուսին՝ լեյտենանտ Սարգիսին ու ժամկետային Էդգարին...
Ամեն անգամ նման այցելություններից հետո, մոտս իրարամերժ ապրումներ են լինում ու դժվարությամբ եմ զսպում հուզմունքս, որովհետև մի կողմից իրոք շատ ծանր է տեսնել տենց բզկտված մեր տղաներին, մյուս կողմից էլ, նրանք մեկ էլ մնում-մնում, մի հատ էնպիսի բան են ասում, որ ամբողջ մարմնով փշաքաղվում ես։
Առաջինն այցելեցինք 93 թվականին ծնված լեյտենանտ Սարգսին, ով ընդամենը 8 ամիս առաջ է ավարտել ռազմական վարժարանը ու անցել ծառայության գործող բանակում։ Սարգիսը հարձակման ենթարկված մեր ջոկատի հրամանատարն է, ով մարտի առաջին իսկ վայրկյաններից կարելի է ասել կորցրել էր աջ ձեռքը (մենակ ջլերից ու կաշվից է կախված եղել ու ստիպված ամպուտացրել են)։
Երբ մտանք նրա պալատ, նա իր մոր հետ էր, սկզբում մի քիչ ամոթխած մթնոլորտում էինք, որովհետև իսկապես, չգիտես էլ ինչ ասես 22 տարեկան էս տղուն, որ դեռ նորմալ կյանք չմտած, հաշմանդամ ա դառել, ոնց քաջալերես, բայց արի ու տես, որ մի երկու բառ խոսալուց, երբ Սարգիսը բացվեց ու սկսեց կատակել, միանգամից մթնոլորտն էլ փոխվեց ու խղճահարության զգացմունքը փոխարինվեց հիացմունքով։
Պատկերացրեք, ես նայում եմ մի տղայի, ով ինձանից 5-6 տարի փոքր ա՝ թևը կտրված, սաղ գլուխը բեկորային վերքերով ա պատված, ու էդ վիճակում ասում ա, որ ինքը ուզում ա ոտքի կանգելուց հետո ծառայություն շարունակի ու պատմում ա իրա տղաներից, ոնց են կռվել, որ չեն վախեցել, չեն կոտրվել...
Չգիտեմ, մի տեսակ հասկանում ես տենց պահերի, թե ինչքան մանր են քո խնդիրներ ու իրականում ինչ անհրաժեշտ բան է գնալ ու նման տղաներին այցելել։ Անհրաժեշտ է ոչ այնքան իրենց համար (թեև իրենց էլ անկասկած շատ քաջալերում է, որ լրիվ անծանոթ մարդիկ գալիս են ու հարգանքի և շնորահակալության խոսքեր են ասում, այսինքն իզուր չեն իրենց զոհերն ու վերքերը և միայն իրենց ընտանիքի համար չեն իրենք վտանգում իրենց կյանքը), որքան հենց մեր համար՝ կյանքի համը նորից առնելու ու ինչ-որ ավելի վեհ բաների հետ հաղորդվելու, քան մեր առօրեական խժդժությունները, հոգսերն ու խնդիրները։
Խոստացա Սարգսին, որ իր բարեմաղթանքը կփոխանցեմ։ Ասում ա. «Էդ ոչխարներից վախենալ պետք չի, իրանք ոչխար են, մենք հովիվ։ Վախենալ պետք չի, տղերքն էլ թող պինդ մնան, դուխով լինեն ու ամենք իր տեղը իմանա»։
Հետո այցելեցինք Էդգարին, ով արդեն 16 ամսվա ծառայող էր։ Էդգարը բեկորային բազմաթիվ վնասվածքներ էր ստացել ու գտնվում էր ինտենսիվ թերապիայի բաժանմունքում։ Ստորաբաժանման դիպուկահարն էր, ով մարտը շարունակել էր մի քանի անգամ վիրավորվելուց հետո էլ, մինչև վրա էր հասել օգնությունը։ Հարցրեցինք. «Դո՞ւ ես 7 հոգուն խփած դիպուկահարը», իսկ նա պատասխանեց. «Չէ, ես 7 հոգու չեմ խփել»՝ չծավալվելով հասկացնելով, որ սպանել է, բայց ոչ 7 հոգու...
Էդգարը ոտքի կկանգնի ու նրա համար անգամ տեսական քննարկման առարկա չէր՝ կշարունակի՞ ծառայել, թե՞ ոչ։ Հարցրեցինք ծառայելո՞ւ է արդյոք, երբ ապաքինվի։ Պատասխանը հակիրճ էր. «Հա բա ի՞նչ եմ անելու»։ Թեև Էդգարի վճակը միջին ծանրության էր, նա ավելի «անտրամադիր էր»։ Հավանաբար, որովհետև ավելի շատ բան էր հիշում այդ մարտից ու ավելի մեծ սթրեսս է տարել՝ չենթարկվելով ցավային շոկին, բայց պինդ էր պահում իրեն...
Բառերով դժվար է բնութագրել այն ամենն, ինչ տեսանք ու առավել դժվար է, ներկայացնել, թե ինչ ենք հիմա զգում։ Կարող եմ մենակ ասել, որ քանի դեռ մեր սպաներն ու զինվորները էսպիսին են՝ մենք պարտվելու շանս չունենք։ Պարզապես պետք է, որ այ հենց էսպիսի տղերքը լինեն ընդօրինակման մոդել ու պետք է այ իրանց անունները ամբողջ ազգն իմանա ու հիշի, այլ ոչ թե հերոսաբար գերության մեջ հայտնվածներին, բայց դե չեմ ուզում շեղվել ընդհանուր թեմայից։
Մենք՝ քաղաքացիականներս, քիչ բան կարող ենք անել էս ու հազարավոր այլ տղերքի համար, բայց մի բան անել հաստատ կարող ենք՝ ուշադրություն դարձնել նրանց, հարգել նրանց, գնահատել նրանց և ցանկալի է, որ մարդիկ դա անեն, ոչ միայն համացանցում ու դիստանցիոն, այլ ռեալ կյանքում և իրանց հնարավորության սահմաններում»։