«Սա ոտնձգություն է ՀՀ անկախության հանդեպ»
ՀարցազրույցներՕգոստոսի 15-ին պաշտոնական այցով Հայաստան ժամանեց ՌԴ պաշտպանության նախարար Սերգեյ Շոյգուն, ում հետ պաշտոնական մակարդակով քննարկվեց Հայաստանում հայ-ռուսական ընդհանուր ստորաբաժանում ստեղծելու հարցը։
Թեմայի շուրջ ԼՈՒՐԵՐ.com-ը զրույց ունեցավ ՀՀ քաղաքական գործիչ, 4-րդ գումարման ՀՀ ԱԺ պատգամավոր Ստյոպա Սաֆարյանի հետ ։
-Պարո՛ն Սաֆարյան, օգոտոսի 15-ին ՌԴ պաշտպանության նախարար Սերգեյ Շոյգուի Հայաստան կատարած պաշտոնական այցի ընթացքում հայկական կողմի հետ քննարկման արդյունքում հայ-ռուսական զինված ստորաբաժանում ստեղծելու մասին որոշում կայացվեց, ի՞նչ կարծիքի եք այդ ձեռնարկի մասին։
-Սա մի իրադարձություն է, որը պետք է գնահատվի նախկին մի շարք համանման որոշումների համատեքստում, այդ թվում՝ դիտարկվելով նաև ՀՕՊ միացյալ համակարգ ստեղծելու քայլի հետ միասին։ Ռուսաստանին դուր չի գալիս հայկական զինված ուժերի ինքնուրույնությունն ու ինքնաբավության աստիճանը, սա հերթական զսպաշապիկն է ՀՀ ԶՈՒ համար՝ ինքնիշխանությունը կիսելու որոշումներ կայացնելու իրավունքը ամենատարբեր բնագավառներում կիսելու միջոցով և ուղղակի վերահսկողության տակ առնելու մեր զինված ուժերին։
Նախկինում առիթ ունեցել եմ անդրադառնալու ՀՕՊ միացյալ համակարգին, որտեղ նշել եմ, որ նախկինում նույնպես կար այդ համակարգը միասին օգտագործելու հնարավորություն, բայց հարցն այն է, որ նոր պայմանագրով որոշումներ կայացնելու մեր իրավունքն է կիսվում, և շատ կարևոր է, որ ՀՀ-ի համար կարևորագույն պահերին որոշումների ընդունման իրավունքը փոխանցվում է «Մոսկվային»։
Նույնը կարելի է ասել վերաբերում է, օրինակ, նրան, որ 2012 թվականին արգելվեց ՀԱՊԿ-ից դուրս որևէ այլ երկրի ռազմական ենթակառուցվածքի օբյեկտ տեղակայելու վերաբերյալ միանձնյա որոշումներ կայացնելը. այն ժամանակ հավելյալ որոշում կայացվեց՝ ՀԱՊԿ պայմանագրի կցմամբ, որով ասվում էր, որ եթե դու ուզում ես այլ երկրի ռազմական ենթակառուցվածքի օբյեկտ տեղակայել Հայաստանում պարտավոր ես ունենալ բոլորի համաձայնությունը։
Այսքանից հետևում է մի ենթադրություն՝ եթե քեզ պետք է ռեսուրս, որը չես կարող ստանալ ՀԱՊԿ-ից, դու այլ տարբերակ չունես, որքան էլ դա քո շահերի համար էական նշանակություն ունի։ 2012 թվականին այդ արձանագրությունը, որ վավերացրինք ինքնիշխան կերպով, ինքնիշխան որոշումներ կայացնելու իրավունքից հրաժարվեցինք։
2016-ին, ըստ էության՝ այս պայմանագիրը ՀՕՊ բնագավառում կնքելով հրամանատարության մակարդակով, որոշումներ կայացնելու իրավունքը կիսեցինք Ռուսաստանի հետ, այժմ ցամաքային զորքերի մակարդակով ենք դա անում …Եվ ես կարծում եմ՝ սա ունի մի նպատակ՝ Հայաստանի ինքնիշխանության նվազեցումը:
-Ապրիլյան քառօրյայի կրկնման դեպքում, եթե անհրաժեշտություն լինի ՀՀ ԶՈՒ ներգրավման, հնարավո՞ր է, որ այս կառույցը կամ պայմանագիրը խոչընդոտ հանդիսանա հայկական երկու հանրապետությունների փոխօգնության պարտականության իրացման առջև:
- Այո՛, ոչ միայն որոշակի ռազմական գործողությունների միանձնյա ղեկավարման հարցում, քանի որ համատեղ որոշումների կայացումը պարտադիր է, և մյուս կողմը կարող է չցանկանալ այդ որոշումը. խոսքը վերաբերում է մասնավորապես 4-րդ բանակային կորպուսին, որը տեղակայված է Հայաստանի հարավում՝ հենց մերձարցախյան տարածաշրջանում, այդ համատեղ ստորաբաժանումը և, հասկանալի է արդեն, որ, Աստված մի արասցե, ռազմական որևէ գործողության դեպքում, եթե հարկ լինի ուժերը համատեղել, որոշումներն էլ պետք է համատեղ օգտագործվեն։
Նույնը վերաբերում է ՀՕՊ համակարգին, որովհետև ես առիթ ունեցել եմ գրել այդ թեմայով. այս պայմանագիրը, որը հղում է կատարում ԱՊՀ համանուն պայմանագրին, ԱՊՀ տարածքում միացյալ ՀՕՊ-ի ստեղծման 2005 թ. այդ պայմանագիրը նախատեսում է, որ ոչ միայն սահմանին մարտական հերթապահության տակ դրված միջոցները, այլև ՀՀ ռեզերվային միջոցները օգտագործման անհրաժեշտության դեպքում, դու պարտավոր ես ունենալ ՌԴ համաձայնությունը, և դա գտնվում է ՌԴ օդատիեզերական ուժերի հրամանատարության վերահսկողության ներքո։
Հիմա հարց եմ տալիս. եթե հարկ լինի օգտագործել այն միջոցները, որոնք դրված են մարտական հերթապահության տակ, եթե անհրաժեշտություն առաջանա օգտագործել մարտական հեթապահության տակ չդրված, բայց ռեզերվային միջոցները, եթե մենք խնդիր ունենանք ինքնուրույնաբար մարտի ընթացքում որոշումներ կայացնելու, ո՞նց ենք անելու. եթե իրավական նորմատիվ առումներով մենք ունենք որոշումներ կայացնող այլ կողմ, որը կարող է շահագրգռված չլինել այդ որոշումների ընդունման հարցում, հետևաբար, սա նույնպես շատ վտանգավոր բան է…
Կարծես թե տևական կերպով փորձում են թուլացնել «ինքնագործունեությունը», իսկ ավելի ստույգ՝ ինքնիշխանությունը, որը մենք ունեինք ապրիլյան պատերազմի ժամանակ և որով, լավ թե վատ, կարողացանք պաշտպանվել, իհարկե, որոշակի տարածքային կորուստների գնով, բայց, համենայն դեպս, թույլ չտալով շփման գծի էական փոփոխություն ինքնիշխան որոշումներ կայացնելու իրավունքով և ուժով։ Ինչպիսի՞ արդյունք կունենայինք մենք ապրիլյան պատերազմի ընթացքում, եթե մենք չունենայինք այդ ինքնուրույնությունը, կարծում եմ՝ պատասխանն ակնհայտ է։ Սա բառացիորեն ոտնձգություն է ՀՀ ինքնիշխանության հանդեպ, որը էականորեն կասկածի տակ է դնում ՀՀ անկախությունը։