Ու էլի քաոս…
ՎերլուծականՄինչ աշխարհի երկրները մտահոգված են ու ամեն ինչ անում են սեփական արտադրողին աջակցելու, նրա հոգսերը թեթևացնելու ու բարենպաստ բիզնես միջավայր ստեղծելու ուղղությամբ, մեզ մոտ, պարզվում է` ճիշտ հակառակ պատկերն է տիրում. ոչինչ չի արվում Հայաստանը հնարավորինս ինքնաբավ երկիր դարձնելու, արտադրողին խրախուսելու ու արհեստական խոչընդոտներից նրան հետ պահելու համար: Ընդ որում` անպաշտպանվածությունը բնորոշ է դարձել տնտեսության տարբեր ճյուղերում գործունեություն ծավալող այն գրեթե բոլոր արտադրողներին, ովքեր չունեն համապատասխան հովանավորներ, ովքեր այս կամ այն կերպ բազմապիսի թելերով կապված չեն իշխանությունների հետ:
Լոլիկի հայաստանյան շուկայում աղետալի իրավիճակ է ստեղծվել. Թուրքիայից լոլիկը ներմուծվել է հայկական շուկա, իսկ տեղի ֆերմերները չեն կարողանում իրենց արտադրանքը վաճառել, ինչի հետևանքով Թուրքիայից ապօրինի ներմուծվող բանջարեղենի պատճառով հայ ֆերմերները մեծ վնասներ են կրում. ապօրինի ներմուծողների պատճառով, ովքեր կարողանում են ֆանտաստիկ էժան ինքնարժեքով թուրքական լոլիկ ներմուծել Հայաստան ու ի հաշիվ տեղի արտադրողի գերշահույթներ ստանալ, շուկան հայտնվել է կազուսային իրավիճակում: Իսկ թուրքական լոլիկի նմանօրինակ էժանությունը կարող է պայմանավորված լինել ոչ միայն կամ ոչ այնքան դրա ինքնարժեքի էժանությամբ, այլև սահմանին տուրք չվճարելու, ինչն ակնհայտորեն խոսում է համապատասխան օղակներում գոյություն ունեցող կոռուպցիոն մեխանիզմների մասին:
Փաստորեն` մինչ հայրենի կառավարությունը շարունակում է հանդես գալ ամպագոռգոռ հավաստիացումներով, թե իբր այսուհետ արվելու է պետությունից կախված ամեն բան` տեղական արտադրողի կյանքը հեշտացնելու, արարող, ստեղծող մարդու համար Հայաստանը դրախտ դարձնելու, հայ ֆերմերներն ու ջերմոցատերերը շարունակում են տառապել նույն այն խնդրից, որը մշտապես բնորոշ է եղել մեր տնտեսությանը. ի հաշիվ հայ մարդու, ի հաշիվ նրա աշխատանքի արդյունքը ջուրը լցնելու` փաստացի զբաղված ենք Թուրքիայի տնտեսությունը կերակրելով. ասես թուրքի բարեկեցության խնդիրը հայերիս են տվել…
Այն, որ լոլիկի շուկայում ստեղծված նմանօրինակ ճգնաժամային իրավիճակը ամենևին էլ առաջին անգամը չէ, նորություն չէ. բոլորն են հիշում, մասնավորապես, միառժամանակ առաջ սուպերմարկետներում աննախադեպ քանակությամբ վաճառվող թուրքական լոլիկների հետ կապված պատմությունն, երբ մամուլում տեղեկություններ հայտնվեցին, որ Թուրքիայից հսկայական քանակությամբ ներկրված լոլիկը պատկանում է խոշոր մոնոպոլիստ Սամվել Ալեքսանյանին. ինչպես հիմա, այն ժամանակ ևս ֆերմերներն ու գյուղացիները ստիպված եղան կանգնել փաստի առաջ ու հաշտվել ունեցած գերկորուստների հետ: Ասել կուզի՝ Հայաստանում վաղուց յուրատեսակ ավանդույթի է վերածվել տեղացի արտադրողների հաշվին գերշահույթների ստացումն, ու չի գտնվում մեկն, ով կբարեհաճեր խնդրին լուծում տալ, մեկընդմիշտ փակել թեման:
Որքան էլ կառավարության կողմից փորձ արվի՝ ընտրություններին ընդառաջ հասարակության շրջանում դրական տրամադրություններ ստեղծելու, դրական սպասելիքների մթնոլորտ ձևավորելու ու համոզելու ազգաբնակչությանը, թե այսուհետ արվում ու արվելու է ամեն բան՝ Հայաստանի տնտեսությունը ձերբազատելու բոլոր նմանօրինակ խնդիրներից, զարկ տալու ներքին ռեսուրսների ավելացմանն ու ինքնաբավությանը, ցավալի, բայց անհերքելի իրողություն է շարունակում մնալ այն, որ գործնականում ոչինչ էլ չի փոխվում,ո ւ ասենք նույն գյուղմթերքների շուկան շարունակում է սպասարկել հակառակորդ երկրի տնտեսական շահերը:
Իսկ պատճառը, բնականաբար, հայտնի է. քանի դեռ մեզանում կան արտոնյալներ, որոնք կարող են վարվել ուզածի պես, բարիք ստեղծող, սեփական հայրենիքում քարը քարին դնող մարդու օրը սև է լինելու, քանի որ առանց հավասար պայմանների ապահովման, առանց փոքր տնտեսվարողներին ոչ միայն խոշորներից, այլև օտար երկրների կողմից իրականացվող տնտեսական էքսպանսիայից պաշտպանելու՝ ոչ մի շոշափելի արդյունքի Կարապետյանի կառավարությունը չի կարողանալու հասնել. տնտեսագիտության օրենքն է այդպիսին:
Դավիթ ԲԱԲԱՆՈՎ