Կոնյակագործն ու անկում ապրող գյուղատնտեսությունը...
ՎերլուծականԺամանակակից աշխարհում, ուր այս կամ այն երկրի զարգացվածության մակարդակը որոշելիս հիմնականում կիրառվում են ոչ այնքան ստանդարտ, մեզ համար անսովոր չափորոշիչներ ու մոտեցումներ, «գյուղատնտեսական երկիր» հասկացությունը վաղուց վերածվել է «հետամնացություն» եզրույթի հոմանիշի. երբ փորձում են մեկ բառով հասկացնել, թե այս կամ այն պետությունը որքանով է հետ մնում ժամանակից, անմիջապես մատնացույց են անում տնտեսության մեջ գյուղատնտեսության չափաբաժնի բարձր տոկոսայնությունը: Ասել կուզի՝ ժամանակակից աշխարհում հետամնաց տնտեսություն ունեցող են համարվում այն երկրները, որոնք, բացի գյուղատնտեսական արտադրանքից կամ բնական հանածոներից, աշխարհին տալու ոչինչ չունեն:
Պարզվում է, սակայն, որ նույնիսկ այս պարագայում՝ մեր երկիրը ոչ միայն համաշխարհային, այլև նեղ տարածաշրջանային մակարդակում մրցակցելու կամ ցույց տալու քիչ բան ունի. բավական չէ՝ արդյունաբերական հիմնական հզորություններն արդեն տասնամյակներ ի վեր անգործության են մատնված, դեռ մի բան էլ՝ նույն այդ տասնամյակների ընթացքում մեզ այդպես էլ չի հաջողվում նորմալ գյուղատնտեսություն ունենալ, իսկ հասարակության ամենախոցելի շերտն էլ մինչ այսօր շարունակում է մնալ չարքաշ կյանք վարող գյուղացիությունը:
Կարապետյանի կառավարությունում գյուղատնտեսության նախարարի պաշտոնը զբաղեցնող Իգնատի Առաքելյանի՝ վերջին մի քանի ամիսների գործունեությունից ստացած տպավորությունները, պետք է խոստովանել, ոչ միանշանակ են. ոչ այն է՝ դրական, ոչ այն է՝ բացասական. այս իմաստով՝ ավելորդ չէ նկատել, որ մեծ տարբերություն Առաքելյանի ու մյուս «տեխնոկրատների» միջև՝ առանձնապես գոյություն չունի. առայժմ բանն առաջարկներից, ուսումնասիրություններից, խելոք մտքեր հայտնելուց այն կողմ չի անցել:
Բայց հասկանալու համար, թե այս կամ այն պաշտոնյան որքանով կարող է պիտանի համարվել այն ոլորտին, որի անմիջական ղեկավարությամբ է զբաղվում, նախ հարկավոր է պարզել, թե ինչ ուղի է անցել նա: Այս առումով, Առաքելյանը ևս էապես չի տարբերվում իր մյուս «տեխնոկրատ» ընկերներից. աշխատանքային փորձը հիմնականում տնտեսության մասնավոր սեկտորում է: Իգնատի Առաքելյանը Երևանի կոնյակի գործարանի «Պեռնո Ռիկար» խմբում փորձագետ-հաշվապահ է եղել, հետո՝ գլխավոր հաշվապահ, ֆինանսավարչական տնօրեն, գործադիր տնօրենի տեղակալ, այնուհետև՝ գործադիր տնօրեն: Ճիշտ է՝ կարող է թվալ, թե այս պարագայում պետական ոլորտի աշխատանքային փորձ չունենալը միայն հօգուտ Առաքելյանի կարող է լինել (չի հասցրել թաթախվել պետական ապարատում տիրող ռեալներից բխող տիղմի մեջ), սակայն հարցն այս, պարզվում է, այնքան էլ միանշանակ պատասխան չունի: Դատելով, մասնավորապես, Առաքելյանի վերջին ամիսների գործունեության տեմպերից՝ առայժմ բանը խորհրդակցություններից, իրավիճակին ծանոթանալուց այն կողմ չի անցնում:
Պարզվում է, սակայն, մինչ նորանշանակ նախարարը կամաց-կամաց ընտելանում է իր նոր պաշտոնին, գյուղացիության վիճակը շարունակում է ոչ միայն նախկինի պես օրհասական մնալ, այլև օրեցօր վատանալ. վարկերի տոկոսադրույքների անհավատալիորեն բարձր լինելը, աղքատության ու գործազրկության բարձր մակարդակը, գյուղմթերքի իրացման ծավալների նվազումը, մի շարք գործարարների կողմից գյուղացիների հանդեպ անբարեխիղճ վերաբերմունքը և այլ նմանատիպ խնդիրները վաղուց հայ գյուղացիությանը դարձրել են երկրում ամենախոցելի խավը:
Այնպես որ՝ պետք է խոստովանել՝ Առաքելյանին բաժին հասած բնագավառն այնքան էլ հեշտ կառավարվողներից չէ, քանի որ այստեղ գոյություն ունեցող խնդիրների առյուծի բաժինն, ըստ էության, ավելի շատ համակարգային բնույթ ունի, քան՝ նեղ ոլորտային: Իսկ թե համակարգային խնդիրների լուծման հարցում Իգնատի Առաքելյանին կոնյակի գործարանում ձեռք բերած աշխատանքային փորձը որքանով կարող է օգտակար դուրս գալ, կերևա, թերևս, ապագայում, դատելով, սակայն, վերջին ամիսների՝ նրա ցուցաբերած աշխատանքային առաջադիմությունից՝ առայժմ ոչնչով:
Դավիթ ԲԱԲԱՆՈՎ