Ի՞նչ կանի Պուտինը
ՎերլուծականԳաղտնիք չէ, որ Հայաստանի ներքին կյանքը, իսկ ավելի ճիշտ՝ ներքաղաքական, միշտ էլ կապված է եղել արտաքին աշխարհի հետ, իսկ ավելի կոնկրետ՝ ռուսական էլիտաներում Հայաստանի նկատմամբ իշխող տրմադրությունների:
Վերջին շրջանում մի յուրատեսակ տենդենց է նկատվում ռուս քաղաքական վերլուծաբանների շրջանում. փորձելով վերլուծել արցախյան ճակատում տեղի ունեցող իրադարձություններն ու առկա միտումները՝ նրանցից շատերն ավելի ու ավելի են հանգիստ խղճով շեշտում այն միտքը, որ Բաքուն գնում է առնվազը միջնաժամկետ պատերազմի ճանապարհով:
Իհարկե, միգուցե ոմանք չափազանցություն կհամարեն վերլուծաբանների այդ շեշտադրման մեջ ինչ-որ ուղերձ տեսնելը, սակայն, ակնհայտ է, որ այդ ամենը հայկական կողմի համար կարող է և այնքան էլ անվտանգ չլինել. Ապրիլյան պատերազմի սցենարը կարող է և կրկնվել, այն էլ շատ ավելի լայն մասշտաբներով, ու չի բացառվում, որ ռուս վերլուծաբանները փորձում են մեզ որոշակի քողարկված ուղերձ հղել:
Ինչպես հայնի է, Հայաստանը վերջին շրջանում գտնվել ու առաջիկայում ևս գտնվելու է ներքաղաքական տրանսֆորմացիաների փուլում. առջևում 2018-ն է, ինչը նշանակում է, որ քիչ ժամանակ է մնացել այն օրվան, երբ վերջնականապես հայտնի կլինի այն հարցի պատասխանը, թե ինչպիսի ներքաղաքական կոնյուկտուրա կձևավորվի Հայաստանում:
Այս հարցը, սակայն, պայմանավորված միանգամայն օբյեկտիվ գործոններով, միայն Հայաստանի ներքին կյանքին վերաբերող հարց չէ. աշխարհաքաղաքական ուժային կենտրոնները, նորություն չէ, իրենց ամենաակտիվ մասնակցությունն են ունենում բոլոր կարևոր գործընթացներում, ինչն ի սկզբանե բացառում է նմանատիպ հարցերում իշխողների լիակատար ազատությունը. ամեն մի գերտերություն, բայց հատկապես Ռուսաստանը, ցանկանում է սեփական մարդկանց ունենալ իշխանության վերին օղակներում, որոնք հարկ եղած դեպքում կօգնեն իրենց ձեռնտու որոշումների:
Արդեն գործնականում գրեթե ոչ ոք չի կասկածում, որ վարչապետ Կարեն Կարապետյանն իր գլխավոր առաքելությունը տապալել է. նրան չի հաջողվել իշխանության ներսում սեփական թիմը ստեղծել, հակակշիռ դառնալ Սերժ Սարգսյանին, վերջնականապես ռուսաֆիկացնել Հայաստանը: Համապատասխան գործընթացը, որ սկսվել էր 7-8 ամիս առաջ, այժմ կարծես կանգ է առնում ու նույնիսկ յուրատեսակ հետընթաց ապրում: Հետևաբար՝ ցանկացած մտածող մարդու մոտ կարող է հարց առաջանալ՝ իսկ ի՞նչ է այս ամենի հետ կապված մտածում Մոսկվան, արդյոք Կրեմլը կհաշտվի՞ Կարապետյանների թուլացման հետ և արդյոք չի՞ փորձի ինչ-որ հակաքայլի դիմել:
Ապրիլյան պատերազմի վերաբերյալ թեզերի, վերլուծությունների, մտորումների պակաս մեզանում չկա: Պատերազմին հաջորդած գրեթե մեկ տարվա ընթացքում հնչել, գրվել, բարձրաձայնվել են բոլոր հնարավոր տարբերակները, կարծիքներն ու վերլուծություններն այն մասին, թե հատկապես ինչու այն տեղի ունեցավ: Ոմանք դրանում տեսնում են Ռուսաստանի ձեռքը, ոմանք՝ Վաշինգտոնի, ոմանք էլ, առհասարակ, Ալիևի արկածախնդրությունն են գլխավոր դրդապատճառ համարում: Բայց որտեղ էլ թաքնված լինի ճշմարտությունը, ակներև է, որ Հայաստանի ուղղությամբ ռուսական քաղաքականության ակտիվացումը՝ դրա բոլոր ատրիբուտներով հանդերձ, թափ հավաքեց հատկապես Ապրիլյան պատերազմից հետո. ՌԴ-ն, օգտվեով իրավիճակից, փորձեց իր լիակատար ազդեցության տակ վերցնել Հայաստանի ներքին կյանքը նույնպես, ինչը, փաստորեն, ձախողվեց. Հայաստանն իր դռները չփակեց Արևմուտքի առաջ ու փորձեց նոր իրավիճկում նորովի խոսել քաղաքակիրթ աշխարհի հետ: Փաստացի ստացվեց, որ Մոսկվան մինչև վերջ իր նպատակին չհասավ:
Բնական հարց է առաջանում՝ որքանո՞վ կապ ունեն սահմանային լարվածությունները Հայաստանի ներքաղաքական պրոցեսների, նույն Կարապետյանների դիրքերի թուլացման հետ: Ճիշտ է՝ միգուցե ոմանք կարող են պնդել, թե սահմանային միջադեպերը չեն կարող որևիցե կերպ բխել ՌԴ շահերից, ինչն, իհարկե, հիմնավոր պնդում է, սակայն չտեսնել լարումների ու ներքաղաքական անցուդարձերի միջև կապ՝ գոնե ժամանակային, չի կարելի՝ պարզապես: Դժվար է, իհարկե, ասել, թե կոնկրետ երբ կբռնկվի նոր պատերազմը կամ ինչ բնույթ կկրի այն, բայց որ նոր բախումները հարմար առիթ կհանդիսանան ՌԴ համար ինչ-ինչ շտկումներ մտցնելու Հայաստանում, անկասկած է. ծրագիրը չի կարող ձախողվել:
Դավիթ ԲԱԲԱՆՈՎ