Հայաստանի այլընտրանքը. որքանո՞վ է այն իրատեսական
ՀրապարակումներՄայիսին ԱՄՆ դեսպան Ռիչարդ Միլսի կողմից հնչեցրած առաջարկը՝ Հայաստանում արևային էներգետիկան զարգացնելու վերաբեյալ, պետք է նկատել՝ ՀՀ կառավարության կողմից պատշաճ ուշադրության չարժանացավ: Նույնիսկ քաղաքական ուժերի կողմից այն լիարժեքորեն չընկալվեց, չնայած ԱՄՆ 8 միլիարդանոց առաջարկը, պետք է նկատել՝ ամենևին էլ զուրկ չէր Հայաստանի համար լրջագույն հեռանկարներից. այն, եթե կուզեք, կյանքի կոչվելու դեպքում միանգամայն նոր հորիզոններ է բացելու Հայաստանի զարգացման հարցում՝ միտված լինելու նախևառաջ ապագային. ողջ զարգացած աշխարհն է այսօր անպատմելի միջոցներ ծախսում՝ զարգացնելու էներգիա ստանալու այլընտրանքային տեխնոլոգիաներն ու ազատվելու նավթագազային կախվածությունից:
Հունիսի 14-ին դեսպան Միլսի կողմից 168.am-ին տրված հարցազրույցում ամերիկյան կողմն, ըստ էության, կրկին շեշտել էր Վաշինգտոնի կողմից Հայաստանին արված շահավետ առաջարկն ու հույս հայտնել Կառավարւթյան հետ կառուցողական երկխոսության: Ամերիկյան կողմն այսպիսով փորձել էր ցույց տալ, որ լիահույս է Հայաստանի հետ էներգետիկ ոլորտում կառուցողական, հեռանկարային համագործակցության հարցում ու դեռևս բաց է թողնում պատուհանը Երևանի առջև: Ինչ խոսք՝ այս հարցազրույցում հնչած շեշտադրումները ձեռք են բերում առանձնահատուկ երանգ ու նշանակություն հատկապես Տաջիկստանի նախագահի՝ Հայաստան կատարած այցի ֆոնին: Ըստ էության՝ դեսպանը փորձում է Հայաստանի զարգացման այլընտրանք առաջարկել՝ տարբեր ԵՏՄ զարգացման ուղուց: Սրան զուգահեռ, Միլսը հունիսի 14-ին հանդիպում է ունեցել արևմտամետ քաղաքական ուժի համբավ ունեցող ԵԼՔ դաշինքի ղեկավարների հետ, ընդգծել Հայաստանի ժողովրդավարական գործընթացներում դրական մասնակցություն ունենալու՝ ԱՄՆ պատրաստակամությունը: Ակնհայտ է, թե իրականում որը կարող է լինել Միլսի՝ ԵԼՔ-ի ղեկավարների հետ հանդիպման նպատակը. դեսպանն, ըստ էության, փորձում է օգտագործել Հայաստանում Արևմուտքի ունեցած այս քաղաքական լծակը՝ իր կողմից առաջ քաշած գաղափարները քննարկելի ու լսելի դարձնելու ԱԺ-ում, կառավարության ուշադրությունն իր կողմը կենտրոնացնելու համար: Ճիշտ է՝ դժվար թե ԵԼՔ-ն ի վիճակի լինի իրական ազդեցություն ունենալ, ասենք, նույն Կարեն Կարապետյանի կողմից կայացվող որոշումների վրա կամ, առավելևս՝ սպառնալիք դիտարկվել իշխանություններին, սակայն ԱՄՆ ջանքերն այս ուղղությամբ առավել քան խոսուն են. ԱՄՆ-ը կարծես լուրջ է տրամադրված ՀՀ էներգետիկ շուկայում ներկայացվածություն ունենալու հարցում:
Այսքանից հետո հարց է առաջ գալիս՝ վերջիվերջո ինչպիսի՞ արձագանք կստանա ԱՄՆ առաջարկությունը Հայաստանին: Իհարկե, փաստը, որ այն ՀՀ համար խիստ հեռանկարային ծրագիր է, որը կարող է նույնիսկ հեղափոխական դառնալ մեր երկրի էներգետիկ համակարգի զարգացման տեսանկյունից, անվիճելի է: Միևնույն ժամանակ՝ ակնհայտ է նաև այն, որ Հայաստանի կողմից ԱՄՆ-ին ընդառաջ գնալը ՌԴ կողմից կարող է դիտարկվել որպես սպառնալիք սեփական շահերին. մեր երկրի նկատմամբ Ռուսաստանի ունեցած կարևորագույն լծակներից մեկն էլ գազն է, ինչից զրկվել միայն այն բանի համար, որ ասենք ինչ-որ արևային էներգետիկա կարող է Հայաստանի համար ավելի հեռանկարային լինել, Մոսկվայում ոչ ոք չի պատրաստվում. ռուսներն իրականում չեն կարող չգիտակցել, որ ԱՄՆ առաջարկն իրականում հնչում է ոչ այնքան Հայաստանը ծաղկուն երկիր դարձնելու նպատակով, որքան Երևանի վրա Ռուսաստանի ունեցած ազդեցությունը հնարավորինս թուլացնլու համար՝ թեկուզ երկարաժամկետ կտրվածքով:
Իսկ ինչ վերաբերում է մեր երկրին, ապա անկասկած է, որ տարածաշրջանում ստեղծված բարդագույն այս իրավիճակում, երբ Հայաստանն ընդամենը մեկ խնդիր ունի լուծելու՝ չոչնչանալու, ոչ ճիշտ ուղղությամբ ցանկացած կտրուկ շարժում՝ կարող է մի ողջ պետականություն արժենալ. Հայաստանն այժմ այն վիճակում չէ, որ ֆուտուրիստական գաղափարների մասին մտածի. մենք երբեք Շվեյցարիա չենք եղել ու դժվար թե տեսանելի ապագայում էլ դառնանք:
Դավիթ ԲԱԲԱՆՈՎ