Թալիշի շրջակայքում գտնվող Մելիք Բեգլարյանների ամրոց-ապարանքը՝ ավերման եզրին

Արցախի մշակութային ժառանգության մշտադիտարկում իրականացնող monumentwatch.org կայքը գրում է.

«2020 թվականի 44-օրյա պատերազմի հետևանքով Ադրբեջանի կողմից օկուպացվեց նաև Մարտակերտի շրջանի Թալիշ գյուղն իր շրջակայքով: Թալիշ գյուղի շրջակայքում են գտնվում մի շարք հայտնի հուշարձաններ, այդ թվում Գյուլիստանի տիրակալներ Մելիք-Բեգլարյանների ամրոց-ապարանքը և Հոռեկավանքը: Մելիք-Բեգլարյանների ապարանքը գտնվում է Թալիշ գյուղից մոտ 4 կմ  արևմուտք, Հոռեկավանքի դիմաց՝ անտառապատ բլրալանջի արևելահայաց և հյուսիսահայաց հատվածներում: Տեղում նկատելի են երկու ապարանքների ավերակները։

Monument Watch թիմի կողմից Google Earth արբանյակային ծառայության 2022 թվականի հուլիսի 15-ին հրապարակված արբանյակային լուսանկարի քննությունը ցույց է տալիս, որ հուշարձանի տարածքում էական փոփոխություններ են  կատարվել: Նախքան 2020 թվականի պատերազմը ապարանքը թեև կիսաքանդ էր, բայց պահպանված էր համեմատաբար ամբողջական տեսքով: Կային որոշակի փլված հատվածներ, ճաքեր: Ժամանակի ընթացքում փլված հատվածները հնագիտական ուսումնասիրության չեն ենթարկվել: Առաջին և երկրորդ ապարանքների միջև անցնում էր մի նեղ կածան, որը տանում էր Հոռեկավանքի մոտ: Ադրբեջանական կողմը զգալիորեն լայնացրել է համալիրի միջով անցնող կածանը՝ կտրտելով ծառերը, ավերելով հնագիտական շերտերը և անմիջական սպառնալիք ստեղծել արևելյան ապարանքի կառույցների և աշտարակի համար: Այդ մասին փաստում են և մեր գործընկերների՝ http://caucasusheritage.cornell.edu/ կողմից ստացված արբանյակային լուսանկարները:

Ըստ արբանյակային լուսանկարների՝ ավերումը տեղի է ունեցել 2021 թվականի հոկտեմբերից մինչև 2022 թվականի մարտ ամիսն ընկած ժամանակահատվածում։

Մեր արձագանքը

Հերթական անգամ կարող ենք արձանագրել, որ Ադրբեջանը շարունակում է հայկական հետքերի ոչնչացումը Արցախի գրավյալ շրջաններում: Արցախի օկուպացված տարածքում ադրբեջանական կողմը իրականացնում է մեծածավալ ճանապարհաշինարարական, ռազմական բնույթ կրող ինժեներական աշխատանքներ, որոնք վտանգում են հուշարձանները, ինչի մասին բարձրաձայնվել է բազմաթիվ անգամ՚

Հարկ ենք համարում հիշեցնել, որ «Զինված բախումների  դեպքում մշակութային արժեքների պաշտպանության մասին» կոնվենցիայի առաջին արձանագրության՝ գրավյալ տարածքներում արգելված է ոչնչացնել մշակութային կամ հոգևոր արժեքները։ Հաագայի 1999 թվականի երկրորդ արձանագրությունը վերահաստատում է այս պահանջը և այդպիսի արարքը՝ ըստ 15-րդ հոդվածի, որակում որպես միջազգային հանցագործություն։ Մշակութային արժեքների ոչնչացման գործողություններն արգելվում են նաև Ժնևի 1949 թվականի օգոստոսի 12-ի պատերազմից տուժածների պաշտպանության, պատերազմի օրենքների և սովորույթների վերաբերյալ միջազգային չորս կոնվենցիաների և արձանագրութունների, ինչպես նաև ՄԱԿ-ի համապատասխան բանաձևերի և Մարդու իրավունքների պաշտպանության համաձայնագրերի կողմից»։

Այս թեմայով ՀՀ կառավարությունն Արցախի ժողովրդի վերաբերյալ որոշումները կայացնում է առանց ռազմավարության, նպատակն Արցախի էջը մեկընդմիշտ փակելն է. Արտակ Բեգլարյան Լուկաշենկոն Ալիևի հետ այցելել է օկուպացված Արցախ Գագիկ Ծառուկյանի աջակցությամբ Ծաղկաձորում մեկնարկել է Արցախ-Հայաստան եռօրյա ֆորում (տեսանյութ) Էս երիտասադրության հետ Արցախ եմ հասնելու ու մենահամերգ տամ. Գայա Արզումանյան (տեսանյութ) Սա սրբազան պայքար է և լիահույս եմ, որ մեր սերունդը վերադառնալու է Արցախ. քաղաքացի Մեր սրտերում մնալու է Արցախ վերադառնալու տեսիլքը. Բագրատ Սրբազան Հայի սրտի, հոգու ամենաերջանիկ օրերից մեկն է լինելու. այսպես գնալու ենք դեպի Արցախ. Գայա Արզումանյան (տեսանյութ) Ինչքան ապրեմ, մինչև վերջին շունչս հավատալու եմ, որ գնալու եմ Արցախ. Գայա Արզումանյան Պիտի կտրես այն ձեռքը, որ ստորագրել է՝ Արցախն Ադրբեջան է. Տեր Հովհաննես (տեսանյութ) Բաքվի թիրախում օկուպացված Արցախի Ս․ Ստեփանոս եկեղեցին է․ ներկայացնում են որպես մզկիթ