Արագածոտնում «ՎԱԶ 2106»-ը դուրս է եկել ճանապարհից և շրջվելով հայտնվել դաշտում․ վիրավորները ուսուցչուհիներ են Քրեական վարույթի շրջանակներում որոնվում են տեսագրության մեջ պատկերված անձինք Գեղարքունիքի մարզում գրանցվել է խոշոր եղջերավորների գլխաքանակի անկում, մանր եղջերավորների աճ Փոխվարչապետ Խաչատրյանը հանդիպել է ՀՀ-ում հավատարմագրված դիվանագիտական ներկայացուցչությունների ղեկավարներին Զենքի գործադրմամբ խուլիգանություն, սպանության փորձ կատարելու վարույթով կալանավորվել է նույն քաղաքի 32–ամյա բնակիչը (լուսանկարներ) ՊԵԿ-ը բացահայտել է կառուցապատման ոլորտում առանձնապես խոշոր չափերով հարկեր չվճարելու դեպք Ծանրամարտի աշխարհի 2027թ. առաջնության անցկացման իրավունքը վստահվել է Հայաստանին Իմ դիմումի հիման վրա ՀՀ քննչական կոմիտեում վարույթ է նախաձեռնվել Նարեկ Սամսոնյանի բռնի ձերբակալության առիթով․ Թովմասյան ԱԺ պատգամավորները կգործուղվեն Բեռլին Իմ նկատմամբ ճնշումներ չկան, ավելին՝ մեր դատարանում ճնշումներ երբևիցե չեն եղել. դատավոր 

Ոսկին կուրացրե՞լ է…

Վերլուծական

«Լիդիան Արմենիա» ընկերությունը (նախկինում՝ «Գեոթիմ» ՓԲԸ), որը 100 տոկոսով պատկանում է «Lydian International Limited» բրիտանական օֆշորային ընկերությանը, ինչպես արդեն հայտնի է, ձեռնամուխ է եղել Ամուլսարի ոսկու հանքը բաց եղանակով շահագործելուն: Ե՛վ հիշյալ ընկերությունները, և՛ ՀՀ բնապահպանության նախարարությունն ու կառավարությունն անտեսել են Հայաստանի բազմաթիվ անկախ մասնագետների, բնապահպանական կազմակերպությունների, Ջերմուկի և Գնդեվազի բնակչության մեծ մասի բացասական կարծիքը, ինչպես նաև էկոլոգիական (և ոչ միայն) այն հնարավոր վտանգներն ու ռիսկերը, որոնք կապված են հիշյալ հանքավայրի շահագործման հետ:

Ամուլսարի ոսկու հանքի շահագործման դեպքում սպասվող աղտոտման վտանգի տակ են Սևանա լիճը, Ջերմուկ առողջարանային քաղաքն ու Վայոց Ձորի էկոհամակարգը, ընդ որում, խոսքը ոչ թե սովորական աղտոտման, այլ ծանր մետաղներով, թունավոր ու վտանգավոր նյութերով աղտոտման մասին է:

Ընկերությունը նախատեսում է առաջիկա 10 տարվա ընթացքում վերամշակել տարեկան 10 մլն տոննա հանքաքար, ինչն իրականացվելու է խիստ թունավոր նատրիումի ցիանիդի կիրառմամբ՝ Արփա գետից և Գնդեվազ գյուղից մոտ 1000 մետր հեռավորության վրա։ Ինչպես արդեն նշել եմ իմ այս թեմայով իմ նախորդ հրապարակումներից մեկում. հանքավայրի շահագործման արդյունքում առաջանալու է ծանր մետաղների և այլ թունավոր նյութերի պարունակությամբ հսկայական զանգվածի փոշի, որն անկառավարելի վտանգ է ոչ միայն հանքավայրից ոչ հեռու գտնվող ընտիր արոտավայրերի, Արփա և Որոտան գետերի ավազանների բնական միջավայրի, Ջերմուկ առողջարանային քաղաքի, Սպանդարյանի և Կեչուտի ջրամբարների, այլ նաև տարածաշրջանի քաղցրահամ ջրերի գլխավոր շտեմարան համարվող Սևանա լճի համար։

«Լիդիան Արմենիա» ընկերությունն, անշուշտ, չէր կարողանա սկսել Ամուլսարի հանքավայրի շահագործումը, եթե ՀՀ բնապահպանության նախարար Արամայիս Գրիգորյանն այս տարվա ապրիլի 29-ին իր ստորագրությամբ հաստատած չլիներ «Շրջակա միջավայրի վրա ազդեցության փորձաքննական կենտրոն» ՊՈԱԿ-ից վերջինիս տնօրեն Վ. Սահակյանի ստորագրությամբ ներկայացված-ստացված «Շրջակա միջավայրի վրա ազդեցության փորձաքննության» 29.04.2016թ. ԲՓ 35 Պետական փորձաքննական եզրակացությունը: Ընդ որում, նախարարը հիշյալ եզրակացությունը հաստատել է հապշտապ, հենց նույն օրը՝ անտեսելով, որ դրա հիմքում ընդամենը մեկ փորձագետի' Ա. Մինասյանի դրական եզրակացությունը, որը, եթե համարենք որ ինչ-ինչ ազդեցությունների արդյունքում չի տվել, ի վերջո, մարդ է, կարող է սխալված լինել:

Մինչդեռ, ընդգծում եմ, երբ խոսքը խիստ պատասխանատու եզրակացության մասին է, որն ապագայում կարող է նույնիսկ ճակատագրական նշանակություն ունենալ Սևանա լճի համար և Ջերմուկի՝ որպես առողջարանային քաղաքի, նախարարի կողմից Պետական փորձաքննական եզրակացությունը պետք է հաստատվեր միայն այն դեպքում, երբ դրա հիմքում կլինեին առնվազն երեք անկախ և միմյանց չճանաչող փորձագետի եզրակացություն: Եթե սա օրենսդրության պահանջը չէ, ապա ո՞վ, եթե ոչ բնապահպանության նախարարն առաջինն ինքը պետք է համապատասխան միջոցներ ձեռնարկեր' կառավարություն ներկայացնելով համապատասխան օրենքում լրացում կատարելու նախագիծ:

Հիմա, ինչպես խոստացել էի այս թեմայով իմ նախորդ հրապարակման մեջ («Եթե «Lydian International Limited» բրիտանական օֆշորային ընկերությունը կանգ չառնի, թունավոր նյութեր պարունակող փոշին հասնելու է Սևանա լիճ»), հիմնականում անդրադառնամ ձեռնարկողի՝ «Գեոթիմ» ՓԲԸ կողմից ներկայացված Ամուլսարի ոսկեբեր քվարցիտների հանքավայրի հանքարդյունահանման համալիրի փոփոխված նախագծի շրջակա միջավայրի վրա ազդեցության գնահատման հաշվետվության (Վայոց Ձորի, Սյունիքի մարզեր) վերաբերյալ Պետական փորձաքննական եզրակացության հիմքում դրված փորձագետ Ա. Մինասյանի եզրակացությանը' հանքավայրի շահագործման ընթացքում առաջացող փոշու մասով: Հիշյալ հաշվետվության և եզրակացության մեջ այս կապակցությամբ նշված է.

«Արտադրական գործընթացների ժամանակվնասակար նյութերի արտանետումներ կառաջանան հանքի շահագործման, հանքաքարի տեղափոխման, ջարդման (մանրացման), կրի ընդունման և փոխակրիչի մեջ լցման գործընթացներում, լուծույթների պատրաստման և ԱԴՎ հանգույցներից:

Վերահսկվող անշարժ աղբյուրներից հանրագումարային արտանետումները հաշվարկվել են 338.39տ/տարի, իսկ շարժական աղբյուրներից 737.5տ/տարի:

Փոշու ցրման ուսումնասիրության արդյունքում հաստատվել է, որ արտանետվող PM10» մասնիկների մեծ մասը՝ 95%-ից ավելին կնստի տեղանքից 1կմ հեռավորության սահմաններում, իսկ ավելի քան 90% արտանետումների աղբյուրից 500մ հեռավորության սահմաններում: Ծրագրի գործողությունների վայրերից հեռավորությունների հիման վրա, PM10 և PM2,5 կոնցենտրացիաները կգտնվեն նորմայի սահմաններում:

Ցիանաթթվի, աղաթթվի գոլորշիների, ազոտի երկօքսիդի, ածխածնի մոնօքսիդի սպասվող գետնամերձ կոնցենտրացիաները գտնվում են բնակելի գոտու համար սահմանված նորմերի սահմաններում, չնայած նրան որ արտադրական հարթակը գտնվում է բնակավայրից դուրս»:

Կարդալով այս տողերը, նախ ուզում ես հարցնել՝ իսկ ի՞նչ է՝ արտադրական հարթակը կարող էր նաև բնակավայրո՞ւմ լինել… Կամ՝ ինչո՞ւ է ազոտի երկօքսիդի, ածխածնի մոնօքսիդի միայն գետնամերձ խտությունների վերաբերյալ նշված, դրանց ոչ գետնամերձ տարածում չի՞ լինելու… Եթե նույնիսկ ընդունենք, որ վերահսկվող անշարժ աղբյուրներից հանրագումարային արտանետումները տարեկան 338.39 տոննա, իսկ շարժական աղբյուրներից տարեկան 737.5 տոննա են, ապա վնասակար նյութերի տարեկան ավելի քան 1000տ արտանետումներն էլ, կարծում եմ, քիչ չեն:

Ինչ վերաբերում է փոշուն, որը պարունակում է ծանր մետաղներ, թունավոր նյութեր, ապա այն եզրակացությունը, որ արտանետվող PM10» մասնիկների մեծ մասը՝ 95%-ից ավելին կնստի տեղանքից 1կմ հեռավորության սահմաններում, իսկ ավելի քան 90% արտանետումների աղբյուրից 500մ հեռավորության սահմաններում, արժանահավատ չէ: Իբրև թե դա հաստատվել է փոշու ցրման ուսումնասիրության արդյունքում: Իսկ ի՞նչ է՝ այն փոշին, որն առաջանալու կամ գուցե արդեն առաջանում է պայթեցումների, հանքաքարի ջարդման (մանրացման), բարձման, տեղափոխման, բեռնաթափման, թերևս նաև այլ գործընթացներում, չի կարո՞ղ ավելի հեռու թռչել… Այդպիսի խոստո՞ւմ է տվել, կամ ընկերությունը փոշու հետ 1 կիլոմետրից այն կողմ չտարածվելու վերաբերյալ պայմանագիր ունի՞ կնքած… Այս առումով պետք է նկատի ունենալ, որ վերոնշյալ բոլոր գործընթացներում առաջացող փոշու հատիկների չափերը կարող են տարբեր լինել, դա կանխատեսելի չէ, իսկ քամիների ուժգնությունից ու բարձրությունից բացի, նաև փոշու հատիկների չափերն են պայմանավորում աղտոտման աղբյուրից դրանց տարածման հեռավորությունը: Պատկերացնելու համար, որ ծանր մետաղներ, որոնք թունավոր են, և այլ թունավոր նյութեր պարունակող փոշին քամիների, օդային հոսանքների միջոցով կարող է շատ հեռու հասնել, ներկայացնեմ ժամանակին ՀՀ բնապահպանության նախարարության համակարգում գործող կառույցներից մեկի՝ Հայէկոմոնիտորինգի տնօրենի գիտական հարցերի գծով տեղակալ Սեյրան Մինասյանի հայտնած հետևյալ տեղեկությունը.

«2001թ. տվյալների համաձայն, Հայաստանի տարածքի վրա տարեկան 14,5 տոննա կապար է նստել, հիմա էլ մոտավորապես նույն պատկերն է։ Մեր երկրի վրա նստող կապարի մոտ 16 տոկոսը Թուրքիայից է գալիս, 24 տոկոսը՝ Ադրբեջանից, 6 տոկոսը՝ Վրաստանից»։

Ուրեմն ի՞նչ՝ ծանր մետաղ, այսինքն՝ թունավոր նյութ պարունակող փոշին, որը Հայաստանից շատ ավելի հեռու գտնվող Թուրքիայից, Ադրբեջանից, Վրաստանից նման մեծ զանգվածներով կարողացել է հասնել ՀՀ, նստել մեր երկրի տարածքի վրա, Ամուլսարի ոսկու հանքավայրից չի՞ կարող հասնել նրան անհամեմատ մոտ գտնվող Արփա և Որոտան գետեր, դրանց ջրային ավազաններ: Չի՞ կարող հասնել հանքավայրից մոտ 7 կմ հեռու գտնվող Կեչուտի և Սպանդարյանի ջրամբարներ:

Դրանից հետո, ինչպես արդեն նշել եմ, նշված փոշին պարունակող ջրերը հոսելու են Սևանա լիճ («Որոտան-Արփա-Սևան» թունելով Սևանա լիճ են լցվում Կեչուտի ջրամբարի ջրերը, հետագայում լիճ են լցվելու նաև Սպանդարյանի ջրամբարի ջրերը) և տարիների ընթացքում կուտակվելով, թունավորելու կամ աղտոտելու են նրա քաղցրահամ ջրի անգնահատելի պաշարը, ապա նաև՝ այդ ջրով ոռոգվող Արարատյան դաշտի հողերը և այնտեղ աճեցվող գյուղմթերքները:

Արթուր Հովհաննիսյան

 

Հետևե՛ք -ին Youtube-ում`
Ադրբեջանի ու Հայաստանի միջև դե ֆակտո խաղաղություն է. ՀաջիևԺաննա Անդրեասյանը պարգևատրել է «Սալոմե»-ն վերականգնող վարպետներինԱրդարադատության նախարարն ու ԵՄ դեսպանը քննարկել են համագործակցության նոր օրակարգի ձևավորմանն ուղղված քայլերը Ծանրամարտի ԵԱ-ի բացման ժամանակ տեղի ունեցած անմիտ արարքից հետո միջազգային ֆեդերացիան լուրջ մտահոգություն ուներ. Արայիկ Հարությունյան Արագածոտնում «ՎԱԶ 2106»-ը դուրս է եկել ճանապարհից և շրջվելով հայտնվել դաշտում․ վիրավորները ուսուցչուհիներ ենԱրտակ Ջումայանը հանդիպել է առողջապահության և սոցիալական հարցերի վարչությունների պետերի հետՔրեական վարույթի շրջանակներում որոնվում են տեսագրության մեջ պատկերված անձինք ԱՆ-ի խորհուրդները՝ չոր աչքի հիվանդության դեպքում 102-րդ ռազմաբազայի և ռուս սահմանապահների ներկայությունը Հայաստանի ինքնիշխանության միակ իրական երաշխիքն է. ՌԴ ԱԳՆՀՀ տարածքում կան փակ ավտոճանապարհներՀայրավանքում սուբվենցիոն 3 ծրագիր է իրականացվել Ինչպե՞ս դուրս գալ պահքից Հովհաննես Հարությունյանի գլխավորությամբ տեղի է ունեցել ԱՃԹՆ բազմաշահառու խմբի 2024 թվականի առաջին նիստըԳեղարքունիքի մարզում գրանցվել է խոշոր եղջերավորների գլխաքանակի անկում, մանր եղջերավորների աճ Նորակերտ գյուղում խմելու ջրատարի արտաքին ցանց է կառուցվելՓոխվարչապետ Խաչատրյանը հանդիպել է ՀՀ-ում հավատարմագրված դիվանագիտական ներկայացուցչությունների ղեկավարներին Գործ տվողներ կան, բայց չեմ պարզել՝ ով է դատական համակարգի «Հուդան», մտահոգիչ հարցեր կանԶենքի գործադրմամբ խուլիգանություն, սպանության փորձ կատարելու վարույթով կալանավորվել է նույն քաղաքի 32–ամյա բնակիչը (լուսանկարներ)Իմ նկատմամբ ապօրինի քրեական հետապնդում է եղել, պետք է պինդ լինել, հավատալ սեփական ուժերինՊԵԿ-ը բացահայտել է կառուցապատման ոլորտում առանձնապես խոշոր չափերով հարկեր չվճարելու դեպքԾանրամարտի աշխարհի 2027թ. առաջնության անցկացման իրավունքը վստահվել է Հայաստանին Իմ դիմումի հիման վրա ՀՀ քննչական կոմիտեում վարույթ է նախաձեռնվել Նարեկ Սամսոնյանի բռնի ձերբակալության առիթով․ ԹովմասյանՀունաստանում 5,7 բալ ուժգնությամբ երկրաշարժ է տեղի ունեցել ԱԺ պատգամավորները կգործուղվեն ԲեռլինԻմ նկատմամբ ճնշումներ չկան, ավելին՝ մեր դատարանում ճնշումներ երբևիցե չեն եղել. դատավորՇիրակում գործում է պետական ծառայությունների անվան տակ գործող ինքնակոչների խումբ. Կարեն Սարուխանյանը զգուշացնում է Եվրոպական ինտեգրման հարցերի մշտական հանձնաժողովի որոշմամբ կհրավիրվեն խորհրդարանական լսումներ Նիկոլ Փաշինյանի գլխավորությամբ տեղի է ունեցել խորհրդակցությունАвтоВАЗ-ը սկսել է Ադրբեջանում Lada-ի արտադրությունը «Վանաձոր» քրեակատարողական հիմնարկի 17 ծառայողների նկատմամբ կիրառվել են կարգապահական տույժերՏաջիկստանում «Կրոկուսի» գործով 9 մարդ է ձերբակալվելԽորը ու մտահոգ որոշ հանրային գործիչներ զանգն են հնչեցնում մոտալուտ աղետի, սակայն, կարծես թե, բոց առաջացնող կայծը չի երևում. Դավիթ ԱնանյանՆերկայացվել են ԽՍՀՄ Խնայբանկում ավանդի դիմաց փոխհատուցման մարտի ցուցակներում համարների միջակայքերը Կա 80 դեպք, երբ զենքը ցած են դրել և հայտնվել Ադրբեջանում, հետո նրանց ճակատագիրն անհայտ է դարձել Սուրեն Պապիկյանի գլխավորությամբ տեղի է ունեցել ՀՀ ՊՆ կոլեգիայի նիստԱլիևը Ռուբեն Վարդանյանի նկատմամբ ընդգծված վատ վերաբերմունք է ունեցել, անգամ հրաժարականն էր պահանջում. Սիրանուշ Սահակյան (տեսանյութ) «Կրոկուսում» տեղի ունեցած ահաբեկչության տուժածների թիվը հասել է 382-իՀայ 5 ծանրորդ վաղը կմեկնի Թայիլանդ՝ մասնակցելու վարկանիշային աշխարհի գավաթին Բաքուն հայ գերիների հետ հարցազրույցներ էր հրապարկելու, ինչը չեղարկվեց. Գեղամ Ստեփանյան ՌԴ-ի հետ կապերը խզելու դեպքում Հայաստանը Եվրամիության աչքում կկորցնի իր արժեքը. ռուս քաղաքագետՔրեական հեղինակությունն ազատ է արձակվել Կրասնոդարի գաղութիցՖրանսիայի դեսպանը հանդիպել և շնորհավորել է արցախցի ուսանողուհուն Ալեքսեյ Սանդիկովը կգործուղվի Մոսկվա Միաժամանակ մի քանի հոդվածով հետախուզվող տղամարդը ներկայացել է ոստիկանության բաժինՀայաստանի հեռուստատեսային և ռադիոհաղորդիչ ցանցի տնօրենն ազատվել է աշխատանքից Եվրոպան նախապատերազմական դարաշրջան է ապրում. Տուսկ Բաքվի դեմ 3 շահած գործ ունենք, ՀՀ-ն չպետք է հրաժարվի նրանց դեմ գանգատներից, հաջողություններ ունենքՈՒՂԻՂ. Դատավորները ընդհանուր ժողով են հրավիրելՀայաստանում «Մայդան» չպետք է լինի, հայերն ու ռուսները թշնամի չեն դառնալու, չպետք է գայթակղվենքՀռոմի պապը լվացել է 12 կին բանտարկյալների ոտքերը (լուսանկարներ)
Ամենադիտված