Վերավաճառող ընկերությունները զգալի շահույթներ են ստացել. ՏՄՊՊՀ պատասխանը
ՏնտեսությունՏՄՊՊՀ-ն նախանձելի օպերատիվությամբ արձագանքել է ԼՈւՐԵՐ.com-ի հրապարակած նյութին, որում անդրադարձ էինք կատարել կառույցի ստուգումներից հետո էլ գազալցակայաններում շարունակվող խախտումներին: Ակնհայտ է, որ ՏՄՊՊՀ-ն մեր երկրում այնպես էլ չդարձավ այն կառույցը, որը տնտեսվարողների մոտ պետք է «ահ ու սարսափ» առաջացներ և ստիպեր գործել միայն ու միայն օրենքի տառին համապատասխան: Հակառակ դեպքում՝ չէինք շարունակի ստանալ քաղաքացիների բազմաթիվ բողոքներ՝ ոլորտում առկա խնդիրների մասին.
Ստորև ներկայացնում ենք ՏՄՊՊՀ պատասխանը.
ՀՀ ՏՄՊՊՀ-ի կողմից կատարված վերլուծության համաձայն, վերջին տարիներին ՀՀ-ում ավելանում է հեղուկ գազի ներմուծման և իրացման ծավալները: Մասնավորապես, ըստ ՀՀ ԿԱ ՊԵԿ տվյալների, եթե 2015 թվականին ՀՀ ներմուծվել է 4 400 տոննա հեղուկ գազ, ապա 2017 թվականին ներմուծման ծավալները աճել են 38 տոկոսով` կազմելով 6 100 տոննա: Ներմուծման աշխարհագրության առումով պետք է նշել, որ եթե 2015 թվականին հեղուկ գազի 65 տոկոսը ներմուծվել է Իրանից, իսկ 27 տոկոսը՝ Իրաքից, ապա նախորդ տարի հեղուկ գազի 93 տոկոսը ներմուծվել է Ռուսաստանի Դաշնությունից: Ուսումնասիրության համաձայն, 2017 թվականին հեղուկ գազի առավել մեծաքանակ ներմուծումներ են իրականացրել 3 ընկերություններ: Այսպես. ընդհանուր ծավալի 68 տոկոսը ներմուծել է «Մուլտի Լեոն» ՍՊԸ-ն, 13 տոկոսը՝ «ԱսՕիլ» ՍՊԸ-ն և 6 տոկոսը՝ «Սադիրան» ՓԲԸ-ն: Վերոնշյալ տվյալներից պարզ է դառնում, որ հեղուկ գազի ներմուծման և իրացման շուկայում «Մուլտի Լեոն» ՍՊԸ-ն զբաղեցնում է գերիշխող դիրք:
Տեղեկացնենք նաև, որ հեղուկ գազի լիցքավորման կետերի քանակը պարզելու նպատակով, Հանձնաժողովը դիմել է ՀՀ արտակարգ իրավիճակների նախարարությանը: Ստացված տվյալները փաստում են, որ հանրապետության արտադրական վտանգավոր օբյեկտների ռեեստրում գրանցված է հեղուկ գազի լիցքավորման 146 կետ, որոնցից 34-ը համարվում են անշարժ, իսկ 112-ը՝ շարժական լցակայաններ:
Ինչ վերաբերում է վերոնշյալ շուկայում տեղի ունեցած գնային փոփոխություններին և գնագոյացմանն ընդհանրապես, ապա ըստ ոլորտի խոշոր ընկերությունների ներկայացրած փաստաթղթերի, վերջիններիս մոտ հեղուկ գազի իրացման գները 2018 թվականի ընթացքում եղել են անփոփոխ: Մինչդեռ, Հանձնաժողովի կողմից հանրապետության գազալցակայաններում կատարված հսկիչ գնումների և դիտանցումների արդյունքում պարզվել է, որ ընթացիկ տարվա ապրիլից հեղուկ գազի 1 լիտրի գինը մանրածախ ցանցում բարձրացել է 30 դրամով՝ 180-ից դառնալով 210 դրամ:
Հանձնաժողովը հեղուկ գազի ոլորտում գործող խոշոր ընկերություններից պահանջել է ներկայացնել հեղուկ գազի ինքնարժեքի հաշվարկը, ձեռքբերումը հիմնավորող հարկային հաշիվների, ինվոյսների, մաքսային հայտարարագրերի պատճենները, որոնց համաձայն ինքնարժեքի էական փոփոխություններ տեղի չեն ունեցել:
Առկա տվյալների համադրումից պարզվել է նաև, որ խոշոր ընկերությունների մոտ հեղուկ գազի մանրածախ վաճառքի գները, ըստ փաստաթղթերի, էականորեն ցածր են գազալցակայաններում սպառողներին վաճառվող գազի գնից: Մասնավորապես, եթե Հանձնաժողովի հսկիչ գնումներով, ըստ միջինացված վերահաշվարկի, 1 լիտր հեղուկ գազի մանրածախ գները կազմել են 210-233 դրամ (ներառյալ ԱԱՀ), ապա ըստ խոշոր ընկերությունների փաստաթղթերի, իրենք հեղուկ գազը իրենց գնորդներին, այսինքն մանրածախ վերավաճառողներին, իրացրել են 133-144 դրամով (ներառյալ ԱԱՀ)* :
Հարկ ենք համարում նաև նշել, որ ոլորտի խոշոր ընկերությունների տրամադրած տեղեկատվության համաձայն, իրենք հիմնական վաճառքը իրականացրել են մանրածախ կերպով՝ մանրածախ վաճառքի կետերի միջոցով: Հետևապես, Հանձնաժողովը, օրենքով սահմանված կարգով փորձել է հսկիչ գնումներ իրականացնել նրանց կողմից ներկայացված մանրածախ վաճառակետերում, սակայն, դրանք, որպես այդպիսին չեն հայտնաբերվել: Հատկանշական է նաև այն հանգամանքը որ, ըստ առկա տվյալների, 2018 թվականի հունվար-ապրիլ ամիսներին, ի տարբերություն հեղուկ գազի վերավաճառքով զբաղվող մանրածախ կետերի, այս շուկայի խոշոր ընկերությունները ունեցել են էականորեն ցածր եկամտաբերություն, որոշ դեպքերում՝ նույնիսկ զրոյական:
Այսինքն, ստացվում է, որ Հանձնաժողովում առկա տվյալների համաձայն, խոշոր ընկերությունները հիմնականում աշխատել են ցածր շահութաբերությամբ, իսկ վերավաճառողներ ընկերությունները, որոնք գործում են մրցակցային դաշտում, զգալի շահույթներ են ստացել: Ըստ ՀՀ ՏՄՊՊՀ-ի, վերը նկարագրված երևույթները կարող են առավելապես վկայել խոշոր ներմուծողների մոտ փաստաթղթերով իրականից ցածր գնի առկայության ռիսկերի մասին, ինչի կապակցությամբ Հանձնաժողովը առկա ամբողջ նյութերը փոխանցել է ՀՀ ԿԱ պետական եկամուտների կոմիտե՝ առաջարկելով իրականացնել իրենց լիազորություններից բխող անհրաժեշտ հսկողական միջոցառումներ՝ հեղուկ գազի փաստաթղթերում արտացոլված տվյալների իսկությունը ճշտելու ուղղությամբ:
Քանի որ Հանձնաժողովի ուսումնասիրությունները կատարվում են տնտեսվարողների կողմից ներկայացված փաստաթղթային տվյալների հիման վրա, որոնց լիարժեք և հավաստի լինելը մրցակցային մարմնի կողմից գնահատականներ հնչեցնելու կամ որոշում կայացնելու համար խիստ էական է, ուստի ՀՀ ԿԱ ՊԵԿ-ի կողմից անհրաժեշտ հսկողական միջոցառումներ իրականացվելուց հետո, ևս մեկ անգամ կկատարվի ուսումնասիրություն: