Փոփոխություններն այնպես պետք է արվեն, որ ունքը շինելու փոխարեն՝ աչքն էլ չհանեն. Պավել Ավետիսյան
Գիտություն և Մշակույթ«Բարձրագույն կրթության և գիտության մասին» օրենքով նախատեսվող մի շարք փոփոխությունների արդյունքում՝ ԳԱԱ կազմում գործող ինստիտուտները դուրս կգան ակադեմիայի կազմից և կգործեն ինքնուրույն: «Գիտությունների ազգային ակադեմիայի այն ինստիտուտները, որոնք անարդյունք են աշխատում, պետք է փակվեն»,- հայտարարել էր ԿԳՄՍ նախարար Արայիկ Հարությունյանը: ԳԱԱ-ի շուրջ ստեղծված իրավիճակի, ինստիտուտների ճակատագրի և այս օրերին կատարվող իրադարձությունների մասին ԼՈՒՐԵՐ.com-ը զրուցել է ՀՀ ԳԱԱ Հնագիտության և ազգագրության ինստիտուտի տնօրեն Պավել Ավետիսյանի հետ:
«Ներկայացված նախագծով Գիտությունների ազգային ակադեմիայի համակարգը փոփոխությունների է ենթարկվում, բայց օրենքի կետերով այնքան էլ հասկանալի չէ, թե փոփոխություններն ի՞նչ մեխանիզմներով են իրականացվելու և ինչպիսի՞ն պետք է լինի գիտակրթական միջավայրում ակադեմիայի դերն ու տեղը: Նախարարի և նախարարության պատասխանատուների հետ բանակցություններ են ընթանում, նրանց ներկայացնում ենք առաջարկներ: Ինստիտուտների գիտաշխատողների մեծ մասի մտահոգությունն այն է, որ ԳԱԱ-ի առկա համակարգը պահպանվի, որովհետև այն ձևավորվել է տասնյակ տարիների ընթացքում, և, եթե քանդում են՝ անհասկանալի է, թե ի՞նչ են տեղն առաջարկում: Հետևաբար, պետք է ոչ թե խռովածի կեցվածք ընդունենք և վայնասուն բարձրացնենք, այլ ակտիվորեն մասնակցություն ունենանք և առաջարկներ ներկայացնենք, քանի որ ներկայիս նախագիծն ակնհայտորեն անբավարար է լուսաբանում կրթությունն ընդհանուր առմամբ: Թեև նախագծով ինստիտուտներին տալիս են ինքնավարություն, ինչը լավ է, սակայն գիտական հաստատությունների ցանցային համակարգ վաղը չենք ունենալու, որը խնդիրներ է ստեղծելու ազգային կարևոր, խոշոր ծրագրեր լուծելու հարցում: Այդ ցանցը հնարավորություն էր տալիս խնդիրները համակարգված լուծել: Սրա հետ մեկտեղ ազգային ակադեմիայի այսօրվա կառուցվածքային համակարգում պետք են փոփոխություններ, քանի որ գիտությունը զարգանում է և հարկավոր է համահունչ դառնալ օրվա պահանջներին»,- ասաց նա՝ ընդգծելով, որ փոփոխությունները լավ են, բայց դրանք չպետք է արվեն համակարգը վերացնելու ճանապարհով:
Նշենք, որ ԳԱԱ-ի մասին խոսելիս՝ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանն այսպես էր արտահայտվել․ «Ցավոք սրտի Հայաստանում շատ մեծ չափով, ոչ ամբողջությամբ, գիտական գործունեություն վարելը նշանակել է գնալ ամեն առավոտ մի շենք, որի ճակատին գրված է գիտահետազոտական ինստիտուտ, սուրճ խմել օրվա առաջին կեսը և վերադառնալ տուն»։
Անդրադառնալով վարչապետի հայտարարությանը՝ Ավետիսյանը նկատեց՝ սուրճ խմելն ու գիտական աշխատանքով զբաղվելը չեն խանգարում միմյանց, նույնիսկ օգնում են. «Հենց այս պահին ես սուրճ եմ խմում և իմ դիմաց դրված են լիքը թղթեր, որոնց հետ աշխատում եմ: Գիտաշխատողի սուրճ խմելը, եթե չօգնի, ապա հաստատ չի խոչընդոտի նրա աշխատանքին: Սակայն, գուցե, երկրի ղեկավարը կարողանա տասնյակ օրինակով հիմնավորել, որ այդպիսի դեպքեր եղել են: Գիտությունն այնպիսի բան է, որ հնարավոր է տանը նստած գիտական խնդիր լուծել: Արդյունք ստանալու համար պարտադիր չէ գիտաշխատողը գա, նստի այստեղ «սուրճ խմի և գյալաջի անի»: Ուստի՝ պետք է ունենալ չափանիշներ և հասկանալ՝ ով, ինչով է զբաղված, գիտական հաստատությունը ինչ է անում և ինչ տվեց երկրին»,- ասաց նա։
Ըստ Ավետիսյանի՝ այս օրենքը լիովին չի սահմանում, թե համակարգի կարգավորման ինչ մեխանիզմներ, չափանիշներ են հարկավոր, սակայն շատ կարևոր է, որ դրանք օրենքում երևան. «Պետք չէ նստել ու լաց լինել՝ սա են փակում, նա են փակում: Շատ բան կփակվի, շատ բան կբացվի. ժամանակի հետ քայլող երևույթը, բնականաբար, որոշ փոփոխությունների պետք է ենթարկվի, բայց այնպես, որ ունքը շինելու փոխարեն՝ աչքն էլ չհանվի»,- եզրափակեց Պավել Ավետիսյանը:
Սոնա Հարությունյան