Ղարաբաղում մեր քայլերը հանդիպում էին միջազգային ուժերի հակազդեցությանը. Էրդողան «90-ականներից հետո այն անկախությունը չի եղել, որի համար պայքարել ենք»․ ԱԺ նախագահ ՀՀ-ն առաջին անգամ մասնակցելու է ԵՄ երկրների խորհրդարանների նախագահների հավաքին․ Սիմոնյան Սևաստոպոլում ռազմական ինքնաթիռ է խոցվել (տեսանյութ) Հիմա էլ եմ հայտարարում՝ Հայաստանը սառեցրել է իր մասնակցությունը ՀԱՊԿ–ին․ Սիմոնյան Արմեն Գևորգյանը ԵԽԽՎ դիտորդական առաքելության կազմում կհետևի Հյուսիսային Մակեդոնիայի նախագահական ընտրություններին Սարալանջից դեպի Տերյան փողոց տանող ճանապարհահատվածում օգնության հասած ավտոմեքենայում հրդեհ է բռնկվել Մենք չենք պատրաստվում որևէ բան զիջել, որը մերն է. Ալեն Սիմոնյան Դժվարին որոշում եմ կայացրել այս պահին չհավակնել ԲԴԽ դատավոր անդամի թափուր տեղին. Վազգեն Ռշտունի Տեղի է ունեցել ՔՊ-ի նախաձեռնող խմբի նիստ 

1990թ. ապրիլի 3-ին ընդունված օրենքի դերը ԼՂՀ անկախության հռչակման գործընթացում

Հասարակություն
Ուղիղ 30 տարի առաջ՝ 1990թ.-ի ապրիլի 3-ին, ընդունվեց մի կարևոր իրավական փաստաթուղթ, որն առանցքային նշանակություն ունեցավ ԽՍՀՄ կազմում գտնվող երկրների անկախացման գործում. խոսքը թիվ 1409-1 «ԽՍՀՄ կազմից միութենական հանրապետության դուրս գալու հետ կապված հարցերի որոշման կարգի մասին» ԽՍՀՄ օրենքի մասին է, որի ընդունման նպատակի վերաբերյալ առկա է երկու հակադիր մոտեցում. 1. այն ընդունվել է ԽՍՀՄ լուծարման իրավական գործընթացն առանց ցնցումների իրականացնելու համար, 2. օրենքի ընդունումը նպատակ էր հետապնդում անկախանալու ընթացակարգը բարդացնելու միջոցով ձգձգելու ԽՍՀՄ քայքայումը:
 
Ինչպես տեսանք, սակայն, շաբաթն ուրբաթից շուտ եկավ: Օրենքի իրավաքաղաքական ենթատեքստն էր կանխել միութենական հանրապետությունների քաղաքական նկրտումներն այն ինքնավար կազմավորումների ժողովուրդների նկատմամբ, որոնք իրենց տարածքներով գտնվում էին միութենական հանրապետությունների սահմաններում:
 
Հենց նշված Օրենքի հիման վրա է իր անկախությունը հռչակել նաև Լեռնային Ղարաբաղի (Արցախի) Հանրապետությունը և իրականացրել հետագա ժողովրդավարական գործընթացները:
Այսպես, ԽՍՀՄ 1977թ.-ի Սահմանադրության 72 հոդվածը սահմանում էր, որ «Յուրաքանչյուր միութենական հանրապետություն իրավունք ունի ազատորեն դուրս գալու ԽՍՀՄ կազմից»: Հիմք ընդունելով Սահմանադրության նշված հոդվածը՝ ԽՍՀՄ Գերագույն խորհուրդն ընդունել է «ԽՍՀՄ կազմից միութենական հանրապետության դուրս գալու հետ կապված հարցերի որոշման կարգի մասին» օրենքը: Հարկ ենք համարում նշել, որ ԼՂՀ անկախության հռչակման առումով շատ կարևոր է նաև ԽՍՀՄ Սահմանադրության 70-րդ հոդվածը, որում խոսվում է ժողովրդի ինքնորոշման իրավունքի մասին:
 
ԼՂՀ անկախության հռչակման ու պետականության կերտման փիլիսոփայությունն աչքի է ընկնում մի կարևոր առանձնահատկությամբ, ինչն էլ ամբողջ գործընթացը դարձնում է անխոցելի. անկախության ամբողջ գործընթացն իրականացվել է ԽՍՀՄ Սահմանադրությանն ու օրենսդրությանը խիստ համապատասխան, ինչին կանդրադառնանք ստորև:
 
Այսպես, ԽՍՀՄ-ում ձեռնարկված «օգոստոսյան պուտչ»-ի ձախողումից հետո՝ 1991թ.-ի օգոստոսի 30-ին, ԱդրԽՍՀ Գերագույն Խորհուրդն ընդունել է հռչակագիր «Ադրբեջանի Հանրապետության պետական անկախության վերականգնման մասին», ինչին հաջորդեց 1991թ.-ի սեպտեմբերի 2-ին Ստեփանակերտում ԼՂԻՄ մարզային և Շահումյանի շրջանային խորհուրդների համատեղ նստաշրջանի հրավիրումը, որի ընթացքում ընդունվեց «Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետության հռչակման մասին» հռչակագիրը:
 
Ի թիվս այլ արձանագրումների` Հռչակագրի 4-րդ կետում հղում է կատարվում ԽՍՀՄ օրենսդրությանը. «Հիմնվելով ԽՍՀ Միության գործող Սահմանադրության և օրենքների վրա, որոնք ինքնավար կազմավորումներին և համահավաք ապրող ազգային խմբերին իրավունք են տալիս ԽՍՀՄ-ից միութենական հանրապետության դուրս գալու դեպքում ինքնուրույն որոշելու իրենց պետական-իրավական կարգավիճակի հարցը»: Տվյալ պարագայում հղում է կատարվել Օրենքի 3-րդ հոդված առաջին մասին, ըստ որի՝ «Իր կազմի մեջ ինքնավար հանրապետություններ, ինքնավար մարզեր և ինքնավար շրջաններ ունեցող միութենական հանրապետություններում հանրաքվեն յուրաքանչյուր ինքնավարությունում անց է կացվում առանձին: Ինքնավար հանրապետությունների և ինքնավար կազմավորումների ժողովուրդները պահպանում են ԽՍՀ Միությունում կամ նրա կազմից դուրս եկող միութենական հանրապետությունում մնալու մասին հարցի ինքնուրույն լուծման, ինչպես նաև իր պետական-իրավական կարգավիճակի մասին հարց դնելու իրավունքը»: Հիշյալ դրույթը կարելի է համարել Հռչակագրի «կորիզն» այն իմաստով, որ հենց դա է իրավական հիմք հանդիսացել ինքնորոշման իրավունքի իրացման միջոցով անկախություն ձեռք բերելու և պետություն ստեղծելու համար:
 
Հետաքրքրականն այն է, որ ադրբեջանական որոշ աղբյուրներում «կասկածի» տակ է դրվում ԼՂՀ-ի պարագայում 1990թ.-ի ապրիլի 3-ի ԽՍՀՄ օրենքի կիրառման վերաբերելիության հարցը: Սակայն ոչ մի խոսք չկա այն մասին, թե արդյո՞ք ԼՂՀ-ն խախտել է այն միջազգային իրավական ակտերի դրույթները, որոնք ընդունվել են վերոհիշյալ օրենքից ավելի վաղ. խոսքը 1966թ.-ի դեկտեմբերի 16-ին ՄԱԿ-ի կողմից ընդունված «Քաղաքացիական և քաղաքական իրավունքների մասին» և «Տնտեսական, սոցիալական և մշակութային իրավունքների մասին» միջազգային դաշնագրերի մասին է, որոնց 1-ին հոդվածում սահմանված է. «Բոլոր ժողովուրդներն ունեն ինքնորոշման իրավունք: Այդ իրավունքի ուժով նրանք ազատորեն սահմանում են իրենց քաղաքական կարգավիճակը և ազատորեն ապահովում իրենց տնտեսական, սոցիալական ու մշակութային զարգացումը»:
 
Նշված օրենքն իր դերակատարությունն է ունեցել ոչ միայն ԼՂՀ հռչակման, այլև հետագա ժողովրդավարական գործընթացների, մասնավորապես` անկախության հանրաքվեի նախապատրաստման ու կազմակերպման ընթացքում:
 
Այսպես, ԼՂՀ ժողովրդական պատգամավորների Խորհրդի 1991թ.-ի նոյեմբերի 27-ի 12-րդ նստաշրջանի 12-րդ նիստի որոշման 1-ին կետով որոշում է կայացվել «1991թ. դեկտեմբերի 10-ին Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետությունում անցկացնել հանրաքվե»: Ընդ որում, հանրաքվեի անցկացմանը վերաբերող որոշման մեջ հղում է կատարվել 1990թ.-ի ապրիլի 3-ին ընդունված օրենքի 3-րդ հոդվածին: Ի դեպ, հանրաքվեին միջազգային դիտորդների մասնակցությունը ևս օրենքի 5-րդ հոդվածի պահանջն էր, որի համաձայն որոշում էր կայացվել «Լեռնային Ղարաբաղի տարածք դիտորդներ հրավիրել միութենական հանրապետություններից, արտասահմանյան պետություններից և միջազգային կազմակերպություններից»:
 
1991թ.-ի դեկտեմբերի 10-ին անցկացված անկախության հանրաքվեն, որի մասնակիցների ճնշող մեծամասնությունը` 99,89%-ը, կողմ է արտահայտվել ԼՂՀ անկախությանը, իրավաբանորեն հաստատեց անկախության հռչակումը և դրեց Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետության` որպես ինքնիշխան, ժողովրդավարական և իրավական պետության կառուցման հիմքերը:
 
 
Այսպիսով, ԼՂԻՄ-ն այն եզակի ինքնավարությունն էր, որը միութենական հանրապետությունների համար նախատեսված ընթացակարգերին համապատասխան և ժողովուրդների ինքնորոշման իրավունքի իրացման արդյունքում ձեռք է բերել անկախություն, ինչը լիովին համապատասխանում էր ԽՍՀՄ Սահմանադրությանն ու օրենսդրությանը, մասնավորապես` հիշյալ օրենքին: Օրենքը բոլոր սուբյեկտների և դրանց կազմում գտնվող կազմավորումների համար ստեղծել է հավասար հնարավորություններ, և եթե Ադրբեջանի կամ անկախացած այլ երկրի համար օրինական է օրենքին հետևելն ու անկախանալը, ապա այն համարժեք նշանակություն ու կիրառություն ունի նաև ԼՂՀ-ի համար: Այդ է նաև պատճառը, որ մեր արևելյան հարևանի կողմից ԼՂՀ անկախության իրավաչափության վերաբերյալ հիմնավորված հակափաստարկներ չեն ներկայացվում և չեն կարող ներկայացվել:
 
 
Լեռնային Ղարաբաղի (Արցախի) Հանրապետության պետականության կերտման ու ժողովրդավարական գործընթացների երեք տասնյամյակների փորձն ու անցած ուղին վկայում են, որ Արցախը կենսունակ ու շարունակաբար զարգացող օրգանիզմ է, և առկա նախադրյալներն աստիճանաբար կնպաստեն միջազգային ճանաչմանը: Համոզված ենք, որ հիշյալ Օրենքի պահանջներին համապատասխան ԼՂՀ անկախության հռչակումը համայն հայության և արդարության ջատագով ժողովուրդների ջանքերի շնորհիվ մոտ ապագայում կարժանանա միջազգային հանրության դե յուրե ճանաչմանը:
 
 
Ավետիք Հարությունյան
 
«ԱՐՑԱԽ» գիտահետազոտական ինստիտուտի տնօրեն,
իրավաբանական գիտությունների թեկնածու, դոցենտ
Հետևե՛ք -ին Youtube-ում`
Ղարաբաղում մեր քայլերը հանդիպում էին միջազգային ուժերի հակազդեցությանը. Էրդողան Ալիևի անվան փողոցի շենքում հրդեհ է, բնակիչներին տարհանում են (տեսանյութ) «90-ականներից հետո այն անկախությունը չի եղել, որի համար պայքարել ենք»․ ԱԺ նախագահ ՀՀ-ն առաջին անգամ մասնակցելու է ԵՄ երկրների խորհրդարանների նախագահների հավաքին․ ՍիմոնյանՍևաստոպոլում ռազմական ինքնաթիռ է խոցվել (տեսանյութ) Հիմա էլ եմ հայտարարում՝ Հայաստանը սառեցրել է իր մասնակցությունը ՀԱՊԿ–ին․ ՍիմոնյանԱրմեն Գևորգյանը ԵԽԽՎ դիտորդական առաքելության կազմում կհետևի Հյուսիսային Մակեդոնիայի նախագահական ընտրություններին Սարալանջից դեպի Տերյան փողոց տանող ճանապարհահատվածում օգնության հասած ավտոմեքենայում հրդեհ է բռնկվել«Քեզ շատ եմ կարոտում». Անի Երանյանը շնորհավորել է հայրիկի տարեդարձը (լուսանկարներ) Մենք չենք պատրաստվում որևէ բան զիջել, որը մերն է. Ալեն ՍիմոնյանԴժվարին որոշում եմ կայացրել այս պահին չհավակնել ԲԴԽ դատավոր անդամի թափուր տեղին. Վազգեն Ռշտունի Տեղի է ունեցել ՔՊ-ի նախաձեռնող խմբի նիստ Մարգարիտա Սիմոնյանը պատմել է, թե ինչպես է հրաշքով փրկվել «Կրոկուսում» տեղի ունեցած ահաբեկչությունից«Հեղափոխական անդարդությունն» ու 4 տարի կառուցվող 13 տունըՍուրեն Պապիկյանն այցելել է «Բաղրամյան» զորավարժարան, հետևել մարտական հրաձգությանը (տեսանյութ)Ալեն Սիմոնյանն ու Ադրբեջանի խորհրդարանի նախագահը մայիսին կհանդիպեն (տեսանյութ) Տղամարդկանց զգուշացրել են վտանգավոր հիվանդության առաջին նշանների մասինՔննարկվել են Երևանի գլխավոր հատակագծի մշակմանն առնչվող հարցեր Մայր Աթոռում Կաթողիկոսի հանդիսապետությամբ կատարվեց Ոտնլվայի կարգը (լուսանկարներ)ՄԱԿ-ի գլխավոր քարտուղարը բարձր պաշտոնի է նշանակել ադրբեջանցի դիվանագետինՀՀ իշխանությունը ամեն կերպ մոռացության է տալիս Արցախն ու Արցախի հարցը. ՀՅԴ Բյուրոյի հայտարարությունը «Սկզբունքայնություն»՝ ՔՊ ոճով. Գագիկ Մելքոնյան, Անդրանիկ ՔոչարյանԴասարաններում կկրճատվի աշակերտների թիվը․ ԿԳՄՍ նախարարՄարտի 7-ին ԱՄՆ-ն գրավոր կերպով նախազգուշացրել է ՌԴ–ին ահաբեկչական սպառնալիքի մասին․ Սպիտակ տունԻրաքում ԻՊ-ի բարձրաստիճան անդամ է սպանվելՏուգանքի 50 տոկոսը վճարելու դեպքում պարտավորությունը կհամարվի կատարված. ՆԳՆ «Պետք է մեկտեղել ջանքերը Հայաստան-Սփյուռք միասնական օրակարգ ձևավորելու հարցում». կայացավ Արման Վարդանյանի և Ամրամ Պետրոսյանի հանդիպումըԲաղանիսցիները զայրացած են, վրդովված են իշխանության հայտարարություններից․ պատգամավոր Այսօր ընթանում ենք խաչելության խորհրդով՝ մատնված, դավաճանված՝ խաղաղության համբույրի պատրվակի ներքո․ Բագրատ Սրբազան (տեսանյութ) Վիճաբանություն և ծեծկռտուք՝ Երևանում․ կռվի մասնակիցների մեծ մասը անչափահասներ են․ կա վիրավոր Տղամարդը քաղցած լինելու շնորհիվ մեկ միլիոն դոլար է շահելԹուրք-ադրբեջանական տանդեմը զինում է Ուկրաինային՝ ընդդեմ ՌԴ-իԱԺ պատգամավորները գործուղվում են Բեռլին Հայաստանը ցեղասպանության կանխարգելման պայքարի առաջատար է. Լեմկինի ինստիտուտի տնօրեն Խոշոր ավտովթար՝ Երևանում․ բախվել են «Nissan»-ն ու «Ford Transit»-ը. վարորդները հիվանդանոցում են Հայաստանի ուղարկած մարդասիրական օգնությունը Եգիպտոսում է. 1-2 օրում այն կփոխանցվի Գազայի բնակիչներին Հայաստանի և Ռուսաստանի հարաբերություններում ստեղծված իրավիճակը լավատեսություն չի ներշնչում․ ԼավրովՓաշինյանը շտապում է ՔՊ գրասենյակ (տեսանյութ) «Մարդու սեռական դաշտը համարում եմ իր անձնական տարածք, որտեղ ոչ ոք չպետք է իր հետաքրքրասեր քիթը խոթի». Իլոնա ՆուրբեկյանԱռաջիկայում շատ լուրջ քաղաքական գործընթացներ են սպասվում․ Նաիրա ԶոհրաբյանԲաքուն օկուպացված Ստեփանակերտի մարզամշակութային համալիրը ներկայացնում է որպես «ռազմական համալիր» Բրիթնի Սփիրսը լուսանկարվել է ամբողջովին մերկ (լուսանկարներ)5,7 մագնիտուդով երկրաշարժ՝ Աֆղանստանում «Կրոկուսի» ահաբեկիչների և ուկրաինական կողմի միջև կապը հաստատվել է․ ՌԴ ՔԿՆարեկ Սամսոնյանի բաց նամակ-հարցումը Հայաստանում ԱՄՆ դեսպան Քրիստինա Քվինին Եվրոպական խորհրդի քաղաքական և անվտանգության հարցերով կոմիտեի անդամները կայցելեն Հայաստան Ադրբեջանը Ֆրանսիային մեղադրել է «իր տարածքում լրտեսական ցանց ստեղծելու» մեջՀայկական լեռնաշխարհը պատմականորեն եղել է համաշխարհային քաղաքակրթությունների խաչմերուկ. Խաչատուրյան (տեսանյութ) Մակրոնը հանդիպել է Բրազիլիայի նախագահի հետ (տեսանյութ)Մենք Հայաստանին օգնելու պարտականություն ունենք ագրեսորի դեմ պայքարում․ Անն-Լորանս Պետելի հարցազրույցը
Ամենադիտված