Մենք ուզում ենք ձեռքով բռնել վարակման՝ ուժեղ թափով ընթացող գնացքը. համաճարակաբան
Հասարակություն82, 125, 113, 21, 112, 163, 102 սրանք վերջին օրերին կորոնավիրուսով վարակման դեպքերի ցուցանիշներն են, որոնք նախորդիվ գրանցված դեպքերի համեմատ նկատելիորեն աճել են: Աճող թվերին զուգահեռ շուտով կավարտվի ՀՀ-ում հայտարարված արտակարգ դրության երկրորդ ժամկետը, իսկ մինչ այդ՝ կառավարության որոշմամբ և պարետի ցուցումով իրենց բնականոն աշխատանքին են վերադարձել բազմաթիվ տնտեսվարողներ: ԼՈՒՐԵՐ.com-ի թղթակիցը վարակի տարածման ու իրավիճակի հետագա զարգացումների մասին զրուցել է համաճարակաբան Ռուբեն Հովհաննիսյանի հետ:
«Միանշանակ դեպքերն աճելու են, որովհետև մինչ օրս իրականացված սահմանափակումները կրել են ձևական բնույթ: Սահմանափակումները որոշակի դեր են խաղացել վարակի՝ միանգամից մասսայական դառնալը մեղմելու առումով: Այնուամենայնիվ, համաճարակը դրանով կանգ չէր առնելու, բնական է, որ շարունակվելու էին նորանոր դեպքերի ի հայտ գալը, որովհետև ամենասկզբից կանխարգելող միջոցառումներն ուշացած սկսվեցին»:
Մասնագետը նշում է, որ նմանատիպ վարակի դեպքում, երբ գործ ունենք օդակաթիլային սուր վարակի հետ, խիստ սահմանափակումներն ամենասկզբից են արդյունավետ լինում:
«Սկզբում դու ունես բոլոր հնարավորությունները հայտնաբերելու հատ ու կենտ դեպքերը, գտնել դրանց շղթաներն ու կանխել հետագա մեծ տարածումը: Երբ այս փուլն անցնում է, հետագան կանխատեսելը բարդանում է: Այս դեպքում արդեն երկարատև զսպող մեխանիզմներն անիմաստ են, որովհետև տարածումն ամեն դեպքում լինելու է: Առողջապահական համակարգի խնդիրն այն էր, որ ոչ թե համաճարակ չլիներ, այլ որ բռնկումը պայթյունաձև չընթանար ու հնարավոր լիներ սպասարկել բոլոր վարակակիրներին»:
Համաճարակաբանը պնդում է, որ վարակի ու վարակի կանխարգելման միջոցառումների մասին տեղեկությունները շատ լղոզված են, և մասնագետները բազմաթիվ հարցերի պատասխաններ չեն ստանում, հենց այդ պատճառով մասնագիտական կարծիք արտահայտելն էլ բարդանում է:
«Շատ հարցականներ կան, որ ինձ մոտ, որպես մասնագետ, առաջանում են: Մեզ պետք է հասկանալ՝ հանրության մոտ վարակի վարակելիությունն ինչքան է: Այսինքն, թե մեկ վարակակիրը քանի մարդու կարող է վարակել, թե ինչքան ժամանակ հետո կդրսևորվի վարակը: Արգելեցին մահացած վարակակիրների դիահերձումը, և այդպես էլ չիմացանք՝ կոնկրետ ինչ բարդացումների արդյունքում է մահը վրա հասնում: Նաև հետաքրքիր է՝ կոնկրետ որ կատեգորիաներին են տեստավորում: Օրինակ, իմ հարևանությամբ ապրող միջին տարիքի կանայք մոտ մեկ ամիս տանը բուժվել են այն դեպքում, երբ ունեցել են երկկողմանի թոքաբորբ: Երբ դիմել են պոլիկլինիկա, որպեսզի ստուգեն վարակի առկայությունը, բուժաշխատողը մերժել է, դեղերի ցուցումներ արել ու ասել տանը բուժվեք: Այսինքն՝ շատ դեպքեր չեն էլ ախտորոշվում: Հասկանում եք՝ սրանք հարցեր են, որոնց պատասխանները նույնիսկ մեզ հասանելի չեն, սակայն միայն իմանալու դեպքում կարող ենք խոսել վարակի իրական առանձնահատկությունների մասին»:
Հովհաննիսյանը պնդում է, որ ղեկավար մարմինների մոտեցումները խնդիրների լուծմանը՝ սխալ են, որ ոչ մի ոլորտում համագործակցության դաշտն ազատ չէ մասնագետների համար:
«Իրենք այդպես էլ չստեղծեցին քննարկումների հարթակ ոլորտային մասնագետների հետ: Թեկուզ կամավորական ու խորհրդատվական սկզբունքով կարելի էր ներգրավվել տարբեր մասնագետների, քննարկել, բանավիճել, ու շատ ավելի ճշմարիտ և արդյունավետ մեթոդներ մշակել լուծումների: Իսկ այս իրավիճակում մենք ուղղակի ուշացած ուղևոր ենք, որ փորձում է արդեն թափով ընթացող գնացքը ձեռքով բռնել»,- ասում է համաճարակաբանն ու առաջարկում, չնայած արդեն ուշացած, բայց իրավիճակի հաղթահարման մեթոդներից մեկը, որով կարող էր առաջնորդվել պարետը:
«Կարելի էր մեկ այլ մոդելով իրականացնել սահմանափակումները: Կա կառավարելի համաճարակի սկզբունք, որով դու ընտրողաբար որոշակի տարածքներում, մարզերում թողնում ես, որ վարակը տարածվի իր հունով, միաժամանակ խիստ սահմանափակումներ ես իրականացնում և՛ այդ, և՛ մյուս մարզերում: Այս մեթոդով ամեն մարզ մեկ առ մեկ հաղթահարում է վարակը, բնակիչները ձեռք են բերում բնական բարիեր, այսինքն արդեն ձևավորված իմունիտետ, իսկ առողջապահական համակարգը հնարավորություն է ունենում առանց խիստ ծանրաբեռնվածության հաղթահարել իրավիճակը»:
Ամեն դեպքում, եղածը եղած է, ասում է մասնագետն ու կանխատեսում, որ նախարարի նշած 10.000 վարակվածությունը մեծ հավանականությամբ իրական կդառնա շուտով: Մնում է միայն, որ ամեն քաղաքացի գիտակցի իր կարևորությունը վարակի հաղթահարման ճանապարհին: