«Զվարթնոցի» անվանափոխության ներկա փորձը պետք է դիտել ապազգային օրինագծերի համատեքստում. Արմեն Այվազյան
Բլոգոսֆերա«Արարատ» ռազմավարագիտական կենտրոնի տնօրեն, պատմաբան և քաղաքագիտության դոկտոր Արմեն Այվազյանն իր ֆեյսբուքյան էջում գրել է․
««Опять двадцать пять»! — Ռուսներն այսպես են ասում, երբ որևէ հիմարություն կրկնվում է։
Պարզվում է, այսօր «Զվարթնոց օդանավակայանը Շառլ Ազնավուրի անվամբ անվանակոչելու հարցի վերաբերյալ կարծիք հայտնելու համար ՀՀ Կառավարությունը դիմել է ՀՀ Հանրային խորհրդին» (https://www.facebook.com/permalink.php?story_fbid=2864215173646553&id=279009952167101)։
Բայց չէ՞ որ հանրությունը 2018 թ. աշնանն այդ հնարովի «հարցն» արդեն քննարկել էր ու գլխովին մերժել։
2018 թ. հոկտեմբերի 7-ին Դիմատետրում այսպիսի գրառում էի արել.
«ՀԱՅԵ՛Ր, Ե՞ՐԲ ԵՔ ՄԻ ՔԻՉ ՀԱՅԱՆԱԼՈՒ
Օտարամոլության հերթական 9-րդ ալիքը դարձյալ գլխովին ծածկել է ազգիս մի զգալի հատվածին։ Երևանի օդանավակայանը Շառլ Ազնավուրի անունով անվանափոխելու ջատագովները հազիվ թե գիտեն, որ «ԶՎԱՐԹՆՈՑ» ՆՇԱՆԱԿՈՒՄ Է ԵՐԿՆԱՅԻՆ ԶԻՆՎՈՐՆԵՐԻ՝ ՀՐԵՇՏԱԿՆԵՐԻ («ԶՎԱՐԹՈՒՆՆԵՐԻ») ԲԱՆԱԿ։ Հայաստանի օդային գլխավոր դարպասի համար ավելի համապատասխան, ավելի ազգային, ավելի պատմամշակութային, ավելի հայերեն անվանում գտնել հնարավոր չէ։ Վերջապես, Շառլ Ազնավուրը ոչ թե հայկական, այլ ֆրանսիական մշակույթի ներկայացուցիչ է։ Իսկ եթե մի օր Հայաստանում իսկապես առաջանա ինչ-որ մի նշանակալից շինության կամ թեկուզ բնակավայրի անվանափոխության անհրաժեշտություն, ապա առաջին հերթին պետք է հիշել հայոց մեծերին՝ մեր փառավոր արքաներին ու սպարապետներին, Մովսես Խորենացուն, Եղիշեին, Գրիգոր Տաթևացուն, Հովհաննես Թումանյանին ու շատ ու շատ ուրիշներին, հետո նոր հայացքները հառել օտար մշակույթի գործիչներին, որքան էլ նրանք աշխարհահռչակ լինեն ու հայկական ծագում ունենան...» (https://www.facebook.com/permalink.php?story_fbid=394190674452183&id=100015837611475&hc_location=ufi)։
Իսկ ո՞րն է այս չեղած «հարցը» նորից օրակարգ բերելու նպատակը։ Երկու փոխլրացնող ենթադրություն ունեմ։
Առաջին. Եվրոպական Միությունը Ֆրանսիայի կառավարության միջոցով ճնշում է գործադրում Նիկոլ Փաշինյանի վրա, որպեսզի նա, օգտվելով «համավարակի» ընձեռած հնարավորություններից, «Զվարթնոցը» վերանվանի «Շառլ Ազնավուր»։ Նպատակը՝ քայլ առ քայլ զրկել Հայաստանն ազգային խորհրդանիշներից և փոխարինել դրանք եվրոպական խորհրդանիշներով։ Չպետք է մոռանանք նաև, որ 2008-2009 թթ. Շառլ Ազնավուրն իր ողջ հեղինակությամբ թև ու թիկունք էր կանգնել Հայ-թուրքական տխրահամբավ ու հակահայկական արձանագրություններին՝ կատարելով ԵՄ-ի և Ֆրանսիայի կառավարության ուղղակի պատվերը։ Ազնավուրը մեծ երգիչ ու արվեստագետ էր, հայ ժողովրդի կողմից էլ շատ սիրված դեմք էր, բայց քաղաքականապես, ցավոք, ֆրանսիացիների համար միանգամայն կառավարելի գործիչ էր, որը միշտ էլ ազնվորեն ընդգծում էր իր «հայկական ծագումով ֆրանսիացի» լինելու հանգամանքը, որտեղ կարևորը վերջինն էր, ոչ թե առաջինը։ Հետևաբար, «Զվարթնոցի» անվանափոխության ներկա փորձը պետք է դիտել Լանզարոտի ու Ստամբուլի կոնվենցիաների ու նմանատիպ եվրոպածին, ապազգային օրինագծերի համատեքստում և դրանց հեռահար նպատակների քաղաքական ծիրի մեջ։
Երկրորդ ենթադրությունս էլ այն է, որ ՀՀ կառավարությունը մեզ շեղում է շատ ավելի կարևոր հարցերից, որոնք այս պահին ձնագնդի պես կուտակվում են ու սպառնում մեզ ազգովին իրենց տակ թողնել։ Դրանց մեծ մասը ձեռակերտ է ՝ կառավարության մտրցած կարանտինային տնաքանդ սահմանափակումների միջոցով տնտեսության կտրուկ անկումը, գործազրկության աճը, մարդկանց եկամուտների նվազումը, բյուջեի նոսրացումը, կրթության և գիտության կաթվածահար վիճակը, վերջապես՝ ադրբեջանական ագրեսիայի մեծ հավանականությունը։
Եվ փոխանակ ժողովրդին համախմբելու ու մոբիլիզացնելու՝ այդ հրատապ հարցերի դեմն առնելու համար, կառավարությունը մեզ մեկը մյուսի հետևից հրամցնում է ահա այսպիսի պակասամիտ օրակարգեր։
Համենայն դեպս, մեկ անգամ ևս ընդգծեմ, որ ոչ միայն «Զվարթնոց» օդանավակայանը, այլև Հայաստանում ՈՐԵՎԷ մեծ շինություն կամ բնակավայր սխալ է անվանակոչել օտար մշակույթի ներկայացուցիչների անվամբ, քանի դեռ մեր մշակույթի ու պատմության բազմաթիվ մեծ գործիչներ չեն արժանացել նման պատվին։
Հ.Գ. Չմոռանանք նաև այն, որ Շառլ Ազնավուրը մեզանում արդեն մեծարված ու ոգեկոչված է։ Կա Շառլ Ազնավուրի անվան հրապարակ Երևանի կենտրոնում, Շառլ Ազնավուրի տուն-թանգարան Երևանում (համալիրն իր մեջ ներառում է բացօթյա համերգասրահ և հանգուցյալ մաեստրոյի նստավայրը), Շառլ Ազնավուրի անվան մշակութային կենտրոն Վանաձորում, Շառլ Ազնավուրի անվան մշակութային կենտրոն Ստեփանակերտում, Գյումրիում դրված է նրա արձանը։ 1996-ին Շառլ Ազնավուրը ստացել է «Երևանի պատվավոր քաղաքացի», իսկ 2001-ին՝ «Գյումրիի պատվավոր քաղաքացի» կոչումները, 2004-ին պարգևատրվել է «Հայաստանի Հանրապետության ազգային հերոս» կոչմամբ ու Հայրենիքի շքանշանով, 2008-ին ստացել է ՀՀ քաղաքացիություն: Ազնավուրը ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ում ՀՀ պատվավոր դեսպանն էր և Շվեյցարիայում ՀՀ արտակարգ ու լիազոր դեսպանը: Բա՞վ չէ»։