Հունաստանը հակածխախոտային պայքարի նոր մոտեցում է որդեգրում․ վնասի նվազեցումը՝ որպես պետական քաղաքականության մաս

Մեր օրերում մի շարք երկրներ հակածխախոտային պայքարի շրջանակում նոր մոտեցումներ կիրառելու քայլեր են ձեռնարկում, քանզի ակնհայտ է, որ սիգարետի դեմ պայքարը վերջին տասնամյակների բարդագույն մարտահրավերներից է։ Ասվածի վառ օրինակ է Հունաստանը, որտեղ ծխողների տեսակարար կշիռը աշխարհում ամենաբարձրներից է։ Չնայած հանրային փակ տարածքներում ծխելու արգելքին և վերջին տարիների ընթացքում սիգարետի գների աճին, երկրի յուրաքանչյուր 10 բնակչից 3-ը ծխող է։

Միջազգային լավագույն փորձ

Շատ երկրներ արդեն իսկ իրենց պետական քաղաքականության մեջ ընգրկում են վնասի նվազեցման «միջանկյալ ուղին»՝ օգնելու ծխողներին աստիճանաբար ազատվել այդ ծայրահեղ վնասակար սովորությունից։ Լավ օրինակ է Նոր Զելանդիան՝ մի երկիր, որտեղ պետական մակարդակով սահմանված է մինչև 2025 թվականը ծխից ամբողջապես ազատվելու նպատակ։ Այս նպատակին հասնելուն ուղղված միջոցառումներից մեկն էլ երկրի Առողջապահության նախարարության կողմից սիգարետի՝ նվազեցված ռիսկով այլընտրանքների պաշտոնական հաստատումն է՝ հիմնվելով գիտական հետազոտությունների տվյալների վրա։

Այս որոշումը մեծապես կնպաստի հանրային առողջապահության ոլորտում տարվող աշխատանքների արդյունավետությանը, եթե ծխողները սիգարետը փոխարինեն առանց այրման այլընտրանքներով։ Ուստի, Առողջապահության նախարարության նախաձեռնությամբ ստեղծվել է հատուկ առցանց տեղեկատվական հարթակ, որի նպատակն է ծխողներին տեղեկացնել սիգարետների և դրանց այլընտրանքների միջև առկա տարբերություններին, այսպիսով՝ ուղղորդելով նրանց դեպի անցումը նվազեցված ռիսկով այլընտրանքների։

2020 թ․ Նոր Զելանդիայում սկսեցին վերանայել սիգարետի այլընտրանքների վերաբերյալ իրավական կարգավորումները, որպեսզի վնասի նվազեցման պետական քաղաքականությունն արտացոլված լինի իրավական մակարդակում։ Գործընթացին շատ զգուշավոր մոտեցում է ցուցաբերվում, քանզի վերջնական նպատակն է այլընտրանքներ ներկայացնել միայն ծխողների համար, ոչ թե՝ չծխողների և երիտասարդների։

Ծխախոտի դեմ պայքարի առավել առաջադեմ մեթոդներ են որդեգրում նաև ԱՄՆ-ում, որտեղ էլեկտրոնային սիգարետները դեռ տարիներ առաջ ճանաչվել են առողջության պահպանման տեսանկյունից ավելի լավ տարբերակ, քան սիգարետը։ Մասնավորապես, ԱՄՆ Սննդի և դեղամիջոցների վարչությունը (USFDA) թույլատրել է ծխախոտի տաքացման համակարգերը ներկայացնել որպես “մոդիֆիկացված ռիսկով ծխախոտային արտադրանք” (MRTP)՝ ընդունելով, որ համակարգը տաքացնում է ծխախոտը, սակայն չի այրում՝ զգալիորեն կրճատելով վնասակար քիմիական տարրերի ազդեցությունը ծխողի օրգանիզմի վրա։

Ի՞նչ քայլեր են իրականացվում Հունաստանում

Տարիների ընթացքում աշխարհի տարբեր երկրներում ավելի լայն տարածում է ստանում անցումը նվազեցված ռիսկով այլընտրանքներին՝ նպատակ ունենալով օգնել ծխողներին ձերբազատվել սիգարետի բաղադրության մեջ առկա բազմաթիվ քիմիական տարրերի բացասական ազդեցությունից։ Ավելին, գիտական հանրությունը ևս նպաստում է նրան, որ վնասի նվազեցումը հակածխախոտային պայքարի և ռազմավարության կարևոր բաղադրիչը դառնա՝ ինչպես կանխարգելումը և ծխելը թողնելը։

Վերջին տարիներին այս հարցը Հունաստանում քննարկվել է «Ծխախոտի վնասի նվազեցման գիտական վեհաժողովի» շրջանակներում, որն այս տարի կանցկացվի սեպտեմբերի 24-ից և 25-ը։ Հատկանշական է, որ նախորդ տարվա վեհաժողովի ընթացքում, մասնակից գիտնականները հայտարարեցին, որը հակածխախոտային պայքարում ռիսկի նվազեցումը կարող է լինել շատ արդյունավետ որոշում։ Գիտնականները հավատացած էին, որ նվազեցված ռիսկով այլընտրանքները առավել նախընտրելի տարբերակ կարող են լինել այն ծխողների համար, ովքեր չեն ցանկանում միանգամից հրաժարվել այդ սովորությունից։ Այս ամենը հաշվի առնելով՝ անհրաժեշտ է, որ ոլորտի իրավական կարգավորումները հնարավորություն ստեղծեն բնակչությանը կրթելու և անհրաժեշտ տեղեկատվություն տրամադրելու, ինչպես նաև հնարավորինս նվազեցնեն ծխելու բացասական ազդեցությունը հանրային առողջության վրա։

Սիգարետի այլընտրանքների վերաբերյալ գիտական նյութերի թիվն աստիճանաբար աճում է։ Կապոդիստրիայի անվան Աթենքի ազգային համալսարանի Երկրորդ սրտաբանական կլինիկայի կանխարգելիչ սրտաբանության լաբորատորիայի գիտաշխատողները ուսումնասիրել են ծխախոտի տաքացման համակարգերի ազդեցությունը սրտի աշխատանքի, անոթային պատերի փոփոխությունների և արյան մակարդման վրա։ Այս հետազոտության արդյունքները ներկայացվել են 2019 թ․ օգոստոսին Փարիզում կայացած «Համաեվրոպական սրտաբանական վեհաժողովին»։

Հետազոտության ղեկավար, Աթենքի համալսարանի պրոֆեսոր, կանխարգելիչ սրտաբանության լաբորատորիայի ղեկավար Իգնատիոս Եկոնոմիդիսը նշում է, որ ստացված արդյունքները ցույց են տալիս, որ սիգարետը սրտանոթային համակարգի աշխատանքի վրա մի քանի անգամ ավելի մեծ բացասական ազդեցություն ունի, քան սիգարետի նորարարական այլընտրանքները։ Մեկ ամիս տևած հետազոտությունների արդյունքում՝ ուսումնասիրելով սրտանոթային աշխատանքի և արյան շրջանառության վերաբերյալ ստացվող ցուցանիշները, գիտաշխատողների խումբը եկավ այն եզրահանգման, որ սիգարետը ծխախոտի տաքացման համակարգով փոխարինելը մի քանի անգամ նվազեցնում է սրտանոթային համակարգի ծանրաբեռնվածությունը։

Հարկ է նշել, որ 2019 թվականի դեկտեմբերին կայացած առողջապահության քաղաքականության վերաբերյալ վեհաժողովի ընթացքում Հունաստանի առողջապահության նախարարության կողմից վնասի նվազեցումը ներկայացվել է որպես հակածխախոտային պայքարի չորրորդ հիմնասյունը՝ կանխարգելման, դադարեցման և պասիվ ծխելն արգելելու հետ միասին։

Այս թեմայով Այսօր հարգում ենք Ցեղասպանության զոհերի հիշատակը. Դենդիաս Նիկոլի թիկնազորն իրեն կձերբակալի, եթե ակտիվ փողոցային պայքար սկսվի. Սուրենյանց Այստեղ պայքար է, որ հողերը չհանձնվեն․ քաղաքացի Վարդան Ղուկասյանը սկսում է փողոցային պայքար. ապրիլի 18-ից կլինեն կոնկրետ գործողություններ «Այո՛, Ոսկեպարում «Stand up against evil» է` ստի ու չարի դեմ պայքար». Սրբազանը` Նիկոլ Փաշինյանին Հունաստանի ափերի մոտ միգրանտներ տեղափոխող նավ է խորտակվել․ կան զոհեր «Ժողովուրդ». Իշխանությունը դեկանի թեկնածու ունի. թեժ պայքար Ահաբեկչության դեմ պայքարը պետք է համախմբի բոլոր երկրներին, որ պայքար են մղում ոճիրը արմատախիլ անելու. Աբրահամյան «Ժողովուրդ». Տավուշում նոր պայքար կսկսվի Այսօր փաստացի պայքար է ընթանում Ադրբեջանի և Ֆրանսիայի միջև Հարավային Կովկասում առաջնորդության համար. Ալիև