Իսրայելական ռազմաբազայից 92 թռիչքներով զենք է արտահանվել Ադրբեջան. Haaretz

World Press 6 March, 2023 22:18

Անցած հինգշաբթի ադրբեջանական բեռնատար ինքնաթիռը վայրէջք է կատարել իսրայելական օդուժի՝ Էյլաթից հյուսիս գտնվող «Օվդա» բազայում։ Երկու ժամ գետնին մնալուց հետո, ինչպես միշտ, հին «Իլյուշին-76» ինքնաթիռը օդ բարձրացավ, թռավ կենտրոնական Իսրայելի վրայով, շարունակեց դեպի հյուսիս՝ Թուրքիայի վրայով, այնուհետև դեպի արևելք՝ վերադառնալով Ադրբեջանի մայրաքաղաք Բաքու:

Haaretz-ի հետաքննությունը, որը հիմնված է հանրությանը հասանելի ավիացիոն տվյալների վրա, ցույց է տալիս, որ վերջին յոթ տարիների ընթացքում ադրբեջանական Silk Way Airlines ավիաընկերության կողմից իրականացված 92 բեռնատար օդանավեր վայրէջք են կատարել «Օվդա» ավիաբազայում։

Իսրայելը ռազմավարական դաշինք է ունեցել Ադրբեջանի հետ վերջին երկու տասնամյակների ընթացքում, և Իսրայելը միլիարդավոր դոլարների զենք է վաճառում շիա մեծամասնություն ունեցող երկրին, իսկ դրա դիմաց Ադրբեջանը, ըստ աղբյուրների, Իսրայելին նավթ է մատակարարում և հասանելիություն է տալիս դեպի Իրան:

Ըստ արտասահմանյան ԶԼՄ-ների՝ Ադրբեջանը թույլ է տվել «Մոսադին» իր տարածքում ստեղծել ստորաբաժանում՝ Ադրբեջանի հարավային հարևան Իրանում տեղի ունեցող իրադարձություններին հետևելու համար, և նույնիսկ օդանավակայան է պատրաստել, որը նախատեսված է օգնելու Իսրայելին, եթե որոշի հարձակվել իրանական միջուկային օբյեկտների վրա: Երկու տարի առաջվա հաղորդագրություններում ասվում էր, որ Մոսադի գործակալները, ովքեր գողացել էին Իրանի միջուկային արխիվը, այն մաքսանենգ ճանապարհով տեղափոխել էին Իսրայել՝ Ադրբեջանի տարածքով: Ըստ Ադրբեջանի պաշտոնական հաղորդագրությունների՝ տարիների ընթացքում Իսրայելը իրեն վաճառել է ամենաառաջադեմ սպառազինության համակարգերը՝ բալիստիկ հրթիռներ, հակաօդային պաշտպանության և ռադիոէլեկտրոնային պայքարի համակարգեր, կամիկաձե անօդաչու սարքեր և այլն։

Silk Way-ը Ասիայի խոշորագույն բեռնատար ավիաընկերություններից է և, ըստ պաշտոնական փաստաթղթերի, ծառայում է որպես ենթակապալառու աշխարհի տարբեր պաշտպանության նախարարությունների համար: Ընկերությունը շաբաթական երեք չվերթ է իրականացնում Բաքվի և Բեն-Գուրիոնի միջազգային օդանավակայանի միջև Boeing 747 բեռնատարներով, իսկ անցյալ տարի «Բեն Գուրիոնում» փոխադրումների ծավալով երրորդ խոշորագույն օտարերկրյա բեռնափոխադրողն էր:

Բայց այստեղ առաջին անգամ բացահայտված տվյալները ցույց են տալիս, որ ընկերության IL-76 ինքնաթիռները 2016 թվականից ի վեր առնվազն 92 անգամ վայրէջք են կատարել «Օվդա» օդանավակայանում: Silk Way-ը շատ քիչ ավիաընկերություններից մեկն է, որը վայրէջք է կատարում «Օվդա»-ում: Silk Way-ը նույնիսկ 2018-ին չեխական լրատվամիջոցների հետաքննական զեկույցի կենտրոնում էր հայտնվել, որում ասվում էր, որ Ադրբեջանին վաճառելու համար արգելված զենքերն այդ երկիր են առաքվել՝ Իսրայելի միջոցով շրջանաձև գործարքի շրջանակներում, չնայած զենքի էմբարգոյին:

Իսրայելի ավիացիոն օրենքը արգելում է պայթուցիկ նյութերի սովորական տեղափոխումը Բեն-Գուրիոն օդանավակայանից, քանի որ այն գտնվում է խիտ բնակեցված տարածքի սրտում, ասել են ավիացիոն ոլորտի աղբյուրները։ Միակ օդանավակայանը, որտեղից թույլատրվում է պայթուցիկ ներկրել և արտահանել, «Օվդա»-ում գտնվող Իսրայելի ռազմաօդային ուժերի բազան է, ասել են աղբյուրները։ 2013 թվականի հոկտեմբերին Իսրայելի Քաղաքացիական ավիացիայի վարչության ղեկավար Գիորա Ռոմը ստորագրեց բացառություն, որը թույլ էր տալիս Silk Way ինքնաթիռներին թռչել պայթուցիկ նյութերով, «Օվդա»-ից դեպի Բաքվի արվարձաններում գտնվող ռազմական օդանավակայան: Այս բացառությունը, որն այն ժամանակ տեղադրվել էր Քաղաքացիական ավիացիայի վարչության կայքում, պահանջում էր անվտանգության խիստ պայմաններ և ներառում էր ադրբեջանական ինքնաթիռների ցանկը, որոնց թույլատրված էր «Օվդա»-ից Ադրբեջան տեղափոխել պայթուցիկ նյութեր:

Silk Way-ի ինքնաթիռներն «Օվդա»-ում վայրէջք են կատարել գրեթե 100 անգամ: Տվյալները ցույց են տալիս դեպի Բաքու թռիչքների աճը հատկապես 2016-ի կեսերին, 2020-ի և 2021-ի վերջերին։

Նշվում է, որ անկախության առաջին տարիներին և՛ Հայաստանը, և՛ Ադրբեջանն ապավինում էին խորհրդային զինանոցին, սակայն, Ստոկհոլմի Խաղաղության միջազգային ինստիտուտի տվյալներով, 2016 թվականից իրավիճակը փոխվել է, և այժմ Իսրայելը պատասխանատու է Ադրբեջանի սպառազինությունների գրեթե 70 տոկոսի համար: