ՆԱՏՕ-ի «աքիլեսյան գարշապարը» և Հայաստանի զինանոցի չարգելված զենքերը

Արցախի Հանրապետության դեմ ու Հայաստանի սահմաններին սեպտեմբերի 27-ին Ադրբեջանի սանձազերծած ռազմական ագրեսիայի հետևանքով ստեղծված իրադրությունը և Թուրքիայի կողմից Ադրբեջանին ցուցաբերվող բացահայտ ռազմական և քաղաքական աջակցությունը չեն կարող անհետևանք մնալ: Գործուն և արդյունավետ քայլեր են անհրաժեշտ մի կողմից Ադրբեջանին ռազմաքաղաքական կապիտուլյացիայի ենթարկելու, մյուս կողմից՝ Թուրքիայի տարածաշրջանային ախորժակը և մտադրությունները սանձելու համար: 

Թուրքիան ՆԱՏՕ-ի անդամ է, ով միացել է հյուսիսատլանտյան դաշինքին դեռևս 1952թ. (ընդ որում, Հունաստանի հետ միաժամանակ)՝ սառը պատերազմի ամենաթեժ տարիներին, երբ աշխարհը կարծեք կիսվել էր պայմանական Արևմուտքի և Խորհրդային ճամբարի միջև, և դաժան պայքար էր գնում երկու այդ ճամբարների միջև ազդեցության ոլորտների և գոտիների համար: Երկու ճամբարն էլ առաջնորդվում էր «բաժանիր և տիրիր» սկզբունքով, և պատրաստ էին գործի դնել բոլոր միջոցները՝ դիվանագիտական հնարքները, ֆինասատնտեսական ճնշումները, գաղափարային և գաղափարախոսական քարոզչությունը, տեղեկատվական պատերազմները, հիբրիդային պայքարի միջոցները, և այլն: Պատրաստ էին կանգ չառնել անգամ միջուկային զենքի կիրառման հնարավոր ծանրագույն հետևանքների հեռանկարի դեմ: Բարեբախտաբար, բանը դրան չհասավ, և մարդկությունը չգնաց խելահեղ քայլերի:

Ժամանակները փոխվեցին, չկան այլևս հակոտնյա երկու այդ ճամբարները, և կարծեք ժողովրդավարական խաղաղությունն ավելի է ամրապնդվում աշխարհում: Սակայն աշխարհի քարտեզի վրա դեռ կա երկու երկիր, որոնք միջնադարյան վանդալների կամ բարբարոսների վարքագծից շատ հեռու չեն գնացել: Եւ այդ երկրներից մեկը ոչ ավել, ոչ պակաս ՆԱՏՕ-ի անդամ է, մի կառույցի որի գերագույն նպատակը հավաքական պաշտպանությունն է, ինչպես նաև՝ խաղաղության, անվտանգության և կայունության հաստատումը: Այն նաև Եվրամիության գործընկերներից մեկն է: Թուրքիան իր նախագահով հանդերձ գլխացավանք է դարձել բոլորի համար, սակայն նրանից ազատվելն այդքան էլ հեշտ գործընթաց չէ, ինչպես շատերն են ակնկալում կամ ուզում տեսնել: Այն նաև, ըստ էության, դարձել է ՆԱՏՕ-ի աքիլեսյան գարշապարը և հեղինակազրկող և թույլ օղակը, որի հեռացումը թեև հնարավոր է, սակայն ՆԱՏՕ-ի օրակարգային հարց չէ գոնե այս պահին և մի շարք պատճառներով: 

Այս իրավիճակում, երբ ՆԱՏՕ-ի անդամ երկիրը, ջիհադիստ վարձկանների և զենքի թիրախային կիրառմամբ, ոճրագործություններ է կատարում Հայաստանի և Արցախի սահմաններից ներս հայ խաղաղ բնակչության նկատմամբ, անհրաժեշտ են այնպիսի քայլեր և սխեմաներ, որոնք կկարողանան ի դերև հանել Թուրքիայի բոլոր մտադրությունները, և նաև՝ ցույց կտան հենց ՆԱՏՕ-ին և Թուրքիայի գործընկեր երկրներին, այդ թվում և՝ Ռուսաստանին, մեր տարածաշրջանում և անդին վերջինիս կործանարար և անհեռատես քաղաքականությունը, որը կարող է հրդեհել ողջ Կովկասը և անդառնալիորեն ապակայունացնել տարածաշրջանը՝ վերածելով այն երկրորդ Սիրիայի: 

Բայց հարցն այն է, թե արդյո՞ք այս ուղերձները հասանելի կամ ընկալելի են ՆԱՏՕ-ի նման ռազմաքաղաքական կառույցի, ինչպես նաև՝ այլ դերակատարների համար: Միգուցե՝ այո՛, միգուցե՝ ո՛չ: Եթե հույսը ՆԱՏՕ-ում ՀՀ ներկայացուցչությունն է, որը ՆԱՏՕ-ի անդամ երկրների ներկայացուցիչներին հստակ կբացատրեր և կհիմնավորեր խնդրի լրջությունը, հեռահարությունը և անթույրատրելիությունը, որպեսզի վերջինս անի համապատասխան հետևություններ՝ ի շահ Հայաստանի, ապա այստեղ մենք իհարկե խնդիրներ ունենք, քանի որ Հայաստանը շատ սահմանափակ և կաշկանդված հարաբերություններ ունի ՆԱՏՕ-ի՝ որպես ռազմաքաղաքական կառույցի հետ: Պատճառները պետք է փնտրել Հայաստանի գրեթե 30 տարվա անորոշ և կաշկանդված արտաքին քաղաքականության մեջ, որը չգիտես ինչու և ինչպես կոչել են «կոմպլեմենտար», իսկ հիմա էլ՝ «ազգային շահերի վրա հիմնված»: Սակայն սա հարցի միայն մի կողմն է: Մյուս կողմն այն է, որ անկախ այդ հանգամանքներից՝ ստեղծված պատերազմական իրավիճակում, երբ ամեն րոպեն, եթե ոչ՝ վայրկյանը, կարևոր է, պետք է նետվել դիվանագիտական «հակագրոհի» և օգտագործել զինանոցում գտնվող ամեն միջոց: Իսկ ի՞նչ է անում պաշտոնական Երևանը: Հիմնականում, հարցը փորձում է լուծել հայտարարություններ և հեռախոսազանգեր անելով, մտահոգություն արտահայտելով և լավագույն դեպքում՝ դատապարտելով Թուրքիայի և Ադրբեջանի ահաբեկչական և մարդասպան գործողությունները: Այդ ամենն ունի՞ որևէ ազդեցություն: Իհարկե՝ ունի, բայց ոչ այնքան, որ հիմնական խաղացողներին դրդի կոնկրետ գործողությունների: Պետք են ավելի կոշտ շեշտադրումներ, ավելի հստակ ձևակերպումներ, բանաձևեր: Պետք է շարունակաբար թակել դռները, և հատկապես ձեռնպահ մնալ այս կամ այն երրորդ երկրի հետ գոնե այս փուլում հարաբերությունները լարելուց:

Այստեղ տեղին է հիշատակել մի դրվագ, որը կարծեք այնքան էլ մեծ ռեզոնանս չստացավ, որքան պետք էր: Խոսքը նախագահ Արմեն Սարգսյանի՝ նախորդ շաբաթ ՆԱՏՕ-ի կենտրոնակայան այցելության և գլխավոր քարտուղար Ստոլտենբերգի հետ հանդիպման մասին է: Բնականաբար, շատ մանրամասներ հրապարակային չէին և ենթակա չէին լուսաբանման: Այստեղ կարևոր դետալն այն էր, որ հանդիպման ավարտին նախատեսված էր մամուլի ասուլիս կամ հարցուպատասխան լրագրողների հետ, սակայն եղավ միայն հյուրընկալ կողմի և նախագահ Սարգսյանի հայտարարություն-ելույթը, որի մեջ զգացվում էր նյարդը և որոշակի լարվածություն: Բանն այն է, որ ըստ որոշ աղբյուրների, նախագահ Սարգսյանը շատ կոշտ և Թուրքիայի հասցեն ընդհուպ կոնկրետ մեղադրանքի հասնող հանդիպում-քննարկում է ունեցել Ստոլտենբերգի հետ, և վերջինս պարզապես խնդրել է Սարգսյանին ձեռնպահ մնալ հրապարակավ Թուրքիային կոշտ մեղադրանքներ ուղղելուց: 

Թեև խնդրանքն ընդունվեց, այդուհանդերձ, անգամ այդ համատեքստում նախագահ Սարգսյանի ձևակերպումները թիրախային էին. «ՆԱՏՕ-ի դաշնակից Թուրքիայի ռազմական կարողություններն ու սպառազինություններն օգտագործվում են Արցախի և Հայաստանի խաղաղ բնակչության դեմ: Նույնքան ցավալի է, որ ՆԱՏՕ-ի որոշ անդամ պետությունների ռազմական սարքավորումներն ու զենքերը, որոնք հավաքված են երկակի նշանակության տեխնոլոգիաներով և պահեստամասերով, ինչպես նաև սերտիֆիկացված են ՆԱՏՕ-ի չափանիշներով, ևս տեղափոխվում են Ադրբեջան և օգտագործվում Արցախի քաղաքացիական բնակչության դեմ։ Ակնհայտ է, որ սա հարցեր է առաջացնում՝ կապված շահագործողի վկայականի կասեցման հետ: Վերահաստատում եմ, որ Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտությունը ռազմական լուծում չունի, և Հայաստանը հավատարիմ է հակամարտության բացառապես խաղաղ կարգավորմանը:»

Առաջին անգամ է, որ նման բարձր ատյանից Հայաստանի ղեկավարի մակարդակով արվում են նման թիրախային հայտարարություններ, և այս գիծը պետք է շարունակել և բյուրեղացնել: Համագործակցությամբ ԱԳՆ-ի և այլ համապատասխան կառույցների՝ Արմեն Սարգսյանը պետք է դիվանագիտական անդադար ռմբակոծման ենթարկի բոլոր ուժային այն կենտրոնները, որոնք ազդեցություն ունեն Թուրքիայի քաղաքական, ռազմական և տնտեսական վարքագծի վրա: Դրանք և՛ արևմտյան կառույցներն են, ինչպես օրինակ ՆԱՏՕ-ն և ԵՄ-ը, և՛ առանձին երկրների ղեկավարները, այդ թվում՝ Թուրքիային բարեկամ և ոչ՝ այնքան: ՀՀ նախագահի ձայնը լսելի և ընկալելի է և՛ Արևմուտքի, այդ թվում՝ ԱՄՆ-ի, և՛ Արևելքի համար, այդ թվում և՝ արաբական և իսլամ դավանող այլ երկրներում, և՛ Ռուսաստանում, որն առանձին մի կարևորություն ունի մեր տարածաշրջանում և մասնավորապես՝ Հայաստանի համար: 

Ի դեպ, Ռուսաստանի մասով լուրեր սկսեցին շրջանառվել, որ նախկին պաշտոնյաներից ոմանք ցանկություն են հայտնել մեկնել Մոսկվա՝ բանակցելու համար: Պետական մտածողություն ունեցող յուրաքանչյուր ոք կարող է հասկանալ, որ անկախ նախկինների հանդեպ ունեցած վերաբերմունքից և նրանց դրական կամ բացասական վաստակից, անընդունելի է, որ վարչապետին, գործող նախագահին և պետական ինստիտուտներին շրջանցելով, սկսեն բանակցել այդ համակարգից դուրս գտնվող մարդիկ, առավել ևս, որ նույն Արմեն Սարգսյանը հիանալի անձնական և պաշտոնական հարաբերություններ ունի Ռուսաստանի ամենատարբեր շրջանակների, այդ թվում՝ թիվ մեկ քաղաքական գործչի հետ: Ընդ որում, այս բազմակողմանիությունն իր դրական ազդեցությունն ունի նաև ՆԱՏՕ-Ռուսաստան-Հայաստան եռանկյունու համատեքստում:

Յուրաքանչյուր կառույց ունի իր թույլ կողմերը, և պետք է օգտագործել զինանոցի չարգելված բոլոր զենքերը նպատակին հասնելու համար: Իսկ զենքը գեղեցիկ է լինում ոչ միայն իր պատյանով և արտաքին այլ որակներով, այլև հատակապես՝ գործածության մեջ: 

Ժամանակն է կատարել թիրախային ճիշտ ռմբակոծումներ...

Related Articles Austin denies NATO expansion caused Ukraine conflict NATO getting closer to war every week: Orban Hungary wants to ‘redefine’ its NATO membership: Orban NATO summit to be held on July 9-11 in Washington Ukraine is on an “irreversible path” to NATO - Secretary General Stoltenberg is in Kyiv Finland offers to host land component command for NATO multinational force NATO marks 75th anniversary with flags, cake, message to U.S. on Ukraine EU should stop being a neutral actor between Armenia and Azerbaijan - former NATO Secretary-General Financial Times: NATO plans to earmark $100bn to Ukraine FM: NATO membership not on Armenia agenda