Ռազմական ուղին Բաքվում վերջնականապես ընտրել են Քի Վեսթից հետո՝ 2001–ին. Տաթևիկ Հայրապետյան

Blogosphere 2 June, 2022 23:48

ԱԺ նախկին պատգամավոր Տաթևիկ Հայրապետյանը գրում է. «Պատերազմից հետո Ալիևը մի քանի անգամ իր հանրային ելույթներում հպարտությամբ խոստովանել է, որ չի գնացել խնդրի կարգավորման խաղաղ ճանապարհով, այլ ընտրել է պատերազմի ուղին: Օրինակ, այս տարվա ապրիլի 30-ին զինվորականության հետ հանդիպման ժամանակ Բաքվի բռնապետն ասել է. «Մենք հաղթել ենք մարտի դաշտում, ոչ թե բանակցությունների կամ զիջումների միջոցով, այլ՝ արյուն թափելով և զոհեր տալով»: Մեկ այլ օրինակ են 2021 թ. օգոստոսի 30-ին օկուպացված Շուշիում Ալիևի հնչեցրած հետևյալ խոսքերը. «Մենք եկանք այստեղ որպես հաղթական ժողովուրդ: Մենք չենք եկել բանակցությունների միջոցով՝ որպես զիջում Հայաստանի կողմից, այլ եկել ենք արյուն թափելով, նահատակներ տալով, ցույց տալով անձնազոհություն մարտի դաշտում, վերականգնելով տարածքային ամբողջականությունն ու մեր ազգային արժանապատվությունը»:
Ինչու՞ եմ կարևոր համարում այս հայտարարությունների արձանագրումը, քանի որ սա հստակ խոստովանություն է Բաքվի կողմից, որ նրանք չեն գնացել խնդրի կարգավորման խաղաղ ճանապարհով, այլ ընտրել են ռազմական ուղին: Ըստ իսմ նման որոշում Բաքվում վերջնականապես կայացվել է Քի Վեսթի բանակցություններից հետո՝ 2001 թ.–ին:
Նման պնդում անելու հիմք է տալիս Ադրբեջանի Միլլի Մեջլիսում Հեյդար Ալիևի՝ 2001 թ. փետրվարի 23 ելույթը, որտեղ հստակ արձանագրվում էր, որ եթե չեն ընտրում խաղաղ կարգավորման տարբերակը, ապա գնում են պատերազմի ուղով: Հեյդար Ալիևի այդ ելույթից մի հատված եմ առանձնացրել.
«...Որոշ մարդիկ պնդում են, որ Լեռնային Ղարաբաղին պետք է շնորհվի մշակութային ինքնավարություն, հնարավոր չէ նրանց տալ տարածքային ինքնավարություն և այլն: Եկեք իրատեսորեն մտածենք: Նրանք չընդունեցին տարածքային ինքնավարությունը, որը ձևավորվել էր 1923 թ. և 1988 թ. պատերազմ սկսեցին: Այնքան արյուն թափվեց և մեր տարածքներն օկուպացվեցին, արդյո՞ք հնարավոր է նրանց վերադարձնել այդ ինքնավար մարզի կարգավիճակին հիմա: Դա անհնար է:
Որոշ մարդիկ ասում են՝ եկեք պատերազմ սկսենք, մենք ուժեղ բանակ ունենք: Ադրբեջանն ունի ուժեղ բանակ: Երբեմն ես քննարկում եմ այդ հարցը Անվտանգության Խորհրդում: Ադրբեջանն ունի հզոր բանակ: Հնարավոր է սկսել պատերազմ: Բայց արդյո՞ք դա անհրաժեշտ է: Ո՞վ է աջակցում պատերազմին, եկեք նստենք և գրենք, թե ինչ տեղի կունենա այդ պատերազմի հետևանքով: Նախ, մենք ունենք օկուպացված յոթ շրջաններ, նաև՝ Լեռնային Ղարաբաղը: Մարդիկ ապրում են վրաններում: Որքան ժամանակ է պետք և որքան արյուն պետք է թափվի այդ ամենը մաքրելու համար: Երկրորդ, ո՞վ կընդունի պատերազմը միջազգային հանրության մեջ այսօր:
Երրորդ, սկզբից ևեթ միջազգային հանրությունը մտածում է, որ ադրբեջանցիներն են սպանել հայերին այնտեղ: Եթե մենք պատերազմ սկսենք, նրանք կասեն, որ այո՝ ադրբեջանցիները կրկին ցանկանում են սպանել հայերին: Ես չեմ խուսափում պատերազմից: Եթե մեր հանրությունը գա այն եզրակացության և հստակ ռազմավարություն մշակվի, որ մարդիկ պատերազմ են ցանկանում, ուրեմն պետք է պատերազմ սկսել, մեր բանակն ունի այդ ուժը, չանհանգստանաք:
Որոշ մարդիկ ասում են՝ եկեք հզոր բանակ ստեղծենք և հինգ կամ տաս տարի հետո սկսենք պատերազմ: Ոմանք էլ ասում են՝ եկեք սառեցնենք հարցը: Բայց որքա՞ն կարող ենք սառեցնել այդ հարցը:
Որոշ մարդիկ ասում են, որ Հայաստանի տնտեսությունը ծանր իրավիճակում է, մարդիկ լքում են իրենց երկիրը և այլն: Դրա մեջ կա ճշմարտություն: Հայաստանի տնտեսությունը ծանր վիճակում է: Բայց Վրաստանի տնտեսության վիճակն ավելի ծանր է: Մեր տնտեսության մակարդակը բարձր է, բոլորը դա հաստատում են: Որքա՞ն մենք պետք է սպասենք, որ Հայաստանի տնտեսությունը կոլապսի ենթարկվի, որ Հայաստանն ու Լեռնային Ղարաբաղը կոլապսի ենթարկվեն և հետո մենք գնանք ետ վերադարձնելու այդ շրջանները: Որքա՞ն մենք պետք է սպասենք: Ես պատրաստ եմ քննարկել բոլոր առաջարկները: Այս քննարկման նպատակը դրանք քննարկել են: Ես ձեզանից առաջարկներ եմ սպասում...»:
2003 թ. հոտկեմբերին Հեյդար Ալիևի մահից հետո նրան փոխարինեց որդին՝ Իլհամ Ալիևը, ով շատ ավելի ռազմատենչ դիրքերից սկսեց հանդես գալ՝ երկիրը տանելով պատերազմական ճանապարհով:
Հայկական կողմը այս ամենը միջազգային հանրությանը ներկայացնելու փոխարեն, նշաձողի իջեցմամբ է զբաղված՝ հարվածի տակ դնելով Արցախի մեր հայրենակիցների ինքնորոշման իրավունքի՝ հենց նույն միջազգային հանրության կողմից արձանագրված դրույթը: Այն թեզը, որ զիջենք կամ ընդառաջ գնանք Բաքվի պահանջներին, որպեսզի կայունություն լինի կամ չբարկացնենք Ադրբեջանին, որևէ քննություն չի բռնում: Ադրբեջանական զորքերն արդեն ՀՀ սուվերեն տարածքից են հատվածներ օկուպացրել, կատարում են ամրաշինական աշխատանքներ: Համապատասխան մարմինները կարող են փորձել կոծկել դա կամ քիչ խոսել դրա մասին, բայց դրանից խնդիրը չի վերանում: Կարևորն այն է, որ մենք որպես պետություն և հանրություն հասկականք՝ ինչի է պատրաստվում մեր հակառակորդը: Ինքնախաբեությամբ զբաղվելով մենք կարող ենք մեր պետականնությունն անգամ կորցնել: Դրա փոխարեն, պետք է առերսվել իրականության հետ, ըստ այդմ էլ՝ կազմակերպել մեր քայլերը: Եթե մենք նորմալ պատրաստվեինք մեզ սպասվող պատերազմին, մենք բոլորովին այլ պատկեր կունենայինք այսօր: Պատերազմը կանխելու լավագույն մեթոդը դրան պատրաստ լինելն է, որպեսզի հակառակորդդ միշտ գերադասի բանակցությունները պատերազմից: Իսկ անարդար բանակցված խաղաղությունը դեպի պատերազմ տանող ամենակարճ ճանապարհ է»: