Վահրամ Փափազյան. «Սիրանույշը համաշխարհային դերասանուհի էր»
Գիտություն և Մշակույթ
Սիրանույշը վաղուց է գրավել հայ թատրոնի պատմության էջերից մեկը: Դժվար է մատնանշել թատերական մի հոդված, մեմուար, հայ թատրոնի մասին որևէ հետազոտություն, ուր նրա անունը հիշված չլինի: Ստորև ձեզ ենք ներկայացնում Զուբեն Զարյանի «Սիրանույշ» աշխատությունից մի փոքրիկ հատված:
«Իր մի նամակում, գրված դեռևս 1888-ին, Ադամյանը գրում է իր մի բարեկամին, որ ինքը Պոլսում տեսել է Սառա Բեռնարի խաղը և հիասթափվել. «Մեր տիկին Հրաչյան, Սիրանույշը (հիշենք, որ այս ժամանակ Սիրանույշը դեռ 19 –րդ դարավերջի հայ թատրոնի առանձգական դեմքը չէր հայտարարված), ռուսաց Սավինան, Երմոլովան նրանից շատ բարձր են»,-գրում է նա: Իսկ 1914-ին, Լ. Քալանթարը միանգամայն իրավացի կերպով գրում էր, թե ամենայն վստահությամբ «Ժամանակակից գեղարվեստը իրավունք ունի պարծենալու քաղաքակիրթ ազգերի առջև իր Սիրանույշով»: Կամ մի՞թե նույնը չէ դրդել Փափազյանին` բացագանչելու. «Փառք իմ ժողովրդի ստեղծոգործող ուժին, որ ընդունակ է այդպիսի գեղեցկություններ ծնել»: Նույն Փափազյանը, որ, ինչպես հայտնի է, բազմաթիվ աշխարհահռչակ դերասանուհիների խաղն է տեսել` Սիրանույշին անվանում է համաշխարհային դերասանուհի: Շիրվանզադեն էլ այն համոզմանն էր, որ Սիրանույշը հետ չի մնում ո՛չ Ռեժանից, ո՛չ էլ Սառա Բեռնարից: Մկրտիչ Ջանանը Պոլսում միաժամանակ տեսել է և՛ Սիրանույշի Մադամ Սաժենը, և՛ աշխարհահռչակ Ռեժանին նույն դերում. «Թատրոնում գտնվող բոլոր արվեստաճանաչ մարդկանց կարծիքն այն էր, - գրում է նա, - որ Սիրանույշը ոչնչով չէր զիջում Ռեժանին»:
Ի՞նչ է այս. գուցե ազգային հպարտության չափազանցված արտահայտություն: Թերևս գտնվեին այդպես մտածողներ, եթե օտարազգիներն այդ նույն կարծիքին չլինեին: Նախ` 1912-ի գաստրոլների ժամանակ, Սիրանույշը հիացրել է Մոսկվան ու Պետերբուրգը և, ինչպես ռուսական մամուլն է արձանագրել, որպես մեծ արվեստագետ` նա ակնհայտորեն բարձր է դիտվել իր արվեստակից ընկերներից: Հետո` մեմուարային գրականության մեջ, հենց այդ գաստրոլների կապակցությամբ պահպանվել է ռուսական խոշորագույն վարպետ Յուժին-Սումբատովի կարծիքը: 1928-ին, Մոսկվայում, Փափազյանի ունեցած գաստրոլների առթիվ սկսված մի զրույցի ժամանակ, նշանավոր Յուրի Յուրևի ներկայությամբ, անդրադառնալով 1912 թ. գաստրոլներին՝ Սումբատովը հիացմունքով է հիշել Սիրանույշին, այն համոզումը հայտնելով, թե «Սիրանույշի անունը իրավամբ պետք է մտցվի համաշխարհային բեմական մեծությունների շարքը»»:
Նյութը` Ք.Ա.–ի


















































Ամենադիտված
Ինչպիսի տեսք ունի բլոգեր Նինա Տիտանյանը՝ 30 կգ նիհարելուց հետո (լուսանկարներ)