Իսրայելա-պաղեստինյան հակամարտության հեռահար ռեզոնանսը. «Փաստ»

«Փաստ» օրաթերթը գրում է.

Իսրայելա-պաղեստինյան հակամարտությունը նոր իրավիճակ է ստեղծել Մերձավոր Արևելքում։ Լուրջ վտանգ կա, որ պատերազմը կարող է վերածվել ուղղակի տարածաշրջանային բախման։ Իսրայելը Գազայի հատվածում փուլային ռազմական գործողություններ է սկսել։ Ու Եմենի հուսիթները, որոնց աջակցում է Իրանը, արդեն հայտարարել են, թե իրենք Իսրայելի դեմ գործողություններ են սկսում և ԱԹՍ-ներով ու հրթիռներով մի շարք հարվածներ են հասցրել Իսրայելին։ Բայց գլխավոր հարցն այն է, թե արդյոք Հզբոլահը կմտնի ամբողջությամբ հակաիսրայելական գործողությունների մեջ։ Նկատի ունենանք, որ այս խմբավորումը անհամեմատ ավելի հզոր ուժ է, քան ՀԱՄԱՍ-ը։

Այս կազմակերպության մարտիկների թիվը գերազանցում է 100 հազարը, նրանք հազարավոր հրթիռներ ունեն, իսկ մյուս կողմից էլ՝ Հզբոլահի մարտիկները Սիրիայում կռվելով՝ մեծ մարտական փորձ են ձեռք բերել։ Ու Հզբոլահի ներգրավվածության արդյունքում կարող է Իսրայելի հյուսիսում նոր պատերազմական թատերաբեմ բացվել, որն արդեն կընդգրկի նաև Լիբանանն ու Սիրիան։ Իսկ ավելի լուրջ էսկալացիայի դեպքում չի բացառվում արդեն Իրանի ներգրավվածությունը պատերազմում։ Իրանը ամենամեծ հակաիսրայելական ուժն է Մերձավոր Արևելքում։

Մյուս կողմից էլ՝ վտանգ կա, որ Իրանը կարող է փորձել փակել Հորմուզի նեղուցը, դրա համար էլ ԱՄՆ-ը իր ռազմանավերը, Միջերկրական ծովի արևելյան հատվածից բացի, նաև Պարսից ծոցի մոտ է տեղակայել։ Այս ամենին զուգահեռ իսրայելա-պաղեստինյան հակամարտության սրման ֆոնին արաբական և մահմեդական աշխարհում Պաղեստինի իրավունքների պաշտպանության հարցով լուրջ հակաիսրայելական արշավ է սկսվել։ Ու այս թեման փորձում են օգտագործել մի շարք երկրներ՝ իրենց դիրքերը մահմեդական աշխարհում ուժեղացնելու համար։ Այդ երկրներից մեկն էլ Թուրքիան է։

Անկարան փորձում է միջնորդությամբ հանդես գալ կողմերի միջև բանակցություններ կազմակերպելու նպատակով, ինչպես փորձեց կատարել Ուկրաինայի հարցով, բայց քանի որ միջնորդական առաքելությունը չի ստացվում, ապա ցանկանում է իրադարձություններն օգտագործել մահմեդական աշխարհում իր դիրքերն ամրապնդելու համար։ Դրա համար էլ Էրդողանի գլխավորությամբ խոշոր հանրահավաքներ են տեղի ունենում, որի ժամանակ էլ դատապարտում են Իսրայելի գործողությունները։ Նույնիսկ այդ ֆոնին Իսրայելը որոշեց հետ կանչել իր բոլոր դիվանագետներին Թուրքիայից։

Թուրքական իշխանությունները թեև զարգացնում են հակաիսրայելական հռետորաբանությունը, բայց մյուս կողմից էլ՝ երկդիմիություն են ցուցաբերում և շարունակում են առևտուր անել Իսրայելի հետ, մատակարարել ապրանքներ ու հումք, իսկ հումքի մեջ կարևոր նշանակություն ունի ադրբեջանական նավթը։ Բնական է, որ առանց էներգետիկ ռեսուրսներ ձեռք բերելու Իսրայելն ի վիճակի չի լինի իր ռազմական օպերացիան գլուխ բերել։ Դրա համար էլ կոչեր են հնչում այն կապակցությամբ, որ արաբական և մահմեդական երկրները պետք է ուղղակի դադարեցնեն նավթի մատակարարումը Իսրայելին։ Բայց, ինչպես տեսնում ենք, Ադրբեջանը Թուրքիայի օգնությամբ շարունակում է ահռելի շահույթներ ստանալ Իսրայելին նավթի մատակարարումից, մյուս կողմից էլ՝ Բաքուն մեծ քանակությամբ իսրայելական սպառազինություններ է ձեռք բերում։

Ընդհանուր առմամբ, իսրայելա-պաղեստինյան հակամարտության ծավալումը լուրջ ռիսկեր է պարունակում Եվրոպայի համար, քանի որ առանց այդ էլ Եվրոպայում ընթանում է ուկրաինական պատերազմը, որը թանկացումների, ինֆլ յացիայի ու տնտեսական ստագնացիայի պատճառ է դարձել։ Պատժամիջոցներ սահմանելով Ռուսաստանի նկատմամբ՝ Եվրոպան իր էներգետիկ ռեսուրսների մի զգալի մասը բերում է հենց Մերձավոր Արևելքից։ Եվ այս տարածաշրջանում առավել լարվածությունը կարող է նավթի մակատարարումների ընդհատման կամ էներգետիկ ռեսուրսների գների բարձրացման պատճառ դառնալ, իսկ եվրոպական երկրներում բնակչությունն առանց այն էլ դժգոհ է ստեղծված տնտեսական իրադրությունից ու մասնավորապես թանկացումներից։ Եվ եթե թանկացումներն ու տնտեսական լճացումը շարունակվեն, ապա բողոքի ակցիաների նոր ալիք կարող է սկսվել, բացառված չէ նաև անկայուն իրավիճակ ստեղծվի։

Պատահական չէ, որ արդեն շատ երկրներ, որոնք կախում ունեն Մերձավոր Արևելքի նավթի ու էներգետիկ մատակարարումներից, փորձում են իրենց հայացքն ուղղել նաև Աֆրիկայի ու Լատինական Ամերիկայի՝ էներգակիրներով հարուստ երկրներ, որպեսզի շատ դժվարին իրավիճակում չհայտնվեն։ Ինչ վերաբերում է Ռուսաստանին, ապա փորձագետներից շատերը գտնում են, որ Մոսկվային ձեռնտու է լարվածության նոր թատերաբեմը Մերձավոր Արևելքում, քանի որ Արևմուտքի ուշադրությունը կշեղվի Ուկրաինայից, և կարող է նույնիսկ մի պահ գալ, երբ Արևմուտքն ի վիճակի չլինի առավել ինտենսիվորեն աջակցել Կիևին, ինչի նշաններն արդեն իսկ առկա են։ Բայց Ռուսաստանում ևս անկայունության վտանգը կա. Մախաչկալայի օդանավակայանում տեղի ունեցածը ցույց տվեց դա։

Հաջորդ խոշոր խաղացողը Չինաստանն է. Պեկինը մի կողմից՝ փորձում է միջնորդի դեր ստանձնել, իսկ մյուս կողմից էլ՝ որոշակի հակաիսրայելական դիրքորոշում է որդեգրել։ Անգամ չինական տեխնոհսկաների քարտեզներում դադարել են նշել Իսրայելի անունը։ Թերևս սա պայմանավորված է այն հանգամանքով, որ Իսրայելը համարվում է ԱՄՆ-ի կրտսեր դաշնակիցը, իսկ Պեկինը լուրջ մրցակցության մեջ է ԱՄՆ-ի հետ, որը փորձում է խոչընդոտել Հնդկա-խաղաղօվկիանոսյան տարածաշրջանում չինական շահերի առաջխաղացմանը ու մասնավորապես զինում է Թայվանին։ Մյուս կողմից էլ Պեկինը փորձում է արաբական երկրներին իր կողմը գրավել, քանի որ այդ երկրներից նավթի մատակարարումն իրեն շատ անհրաժեշտ է՝ հատկապես այն պարագայում, երբ ներկայում չինական տնտեսության մեջ խնդիրներ են նկատվում։

ԱՐՏԱԿ ԳԱԼՍՏՅԱՆ

Այս թեմայով «Իրավիճակը հնարավոր է փոխել, եթե լինի իշխանափոխություն». «Փաստ» Ո՞ւր են ներքաշում Հայաստանը. «Փաստ» Բռնատիրությունը՝ «փրկօղա՞կ». ժողովրդավարություն գոռալով՝ բացարձակ հակառակն են անում. «Փաստ» «Ճնշումներն ահագնանալու են, նրանք լավ են պատկերացնում, թե ինչ հանցանքներ են իրականացնում հայ ժողովրդի դեմ». «Փաստ» Իշխանություններն անցել են իրենց սիրելի «մուտիտին». «Փաստ» Աջակցություն գյուղատնտեսական նշանակության հողերի միավորմանը. պետությունը կփոխհատուցի ձեռք բերվող և միավորվող հողերի կադաստրային արժեքի 30 տոկոսը. «Փաստ» Կեղծ բարեպաշտների ժամանակն ու... «ամնեզիան». «Փաստ» Առանց կարմիր գծերի. լրագրողներին էլ «բաժին հասավ». «Փաստ» Ռեժիմի բոլոր գործիքները «խոդ է տվել». «Փաստ» Ի՞նչ եղավ «Ազգային հպարտության հանրային տրիբունալի» հարցը. Արշակ Կարապետյանը հետևողական կլինի՞. «Փաստ»