Աբխազիայում և Մերձդնեստրում՝ խաղաղություն, Արցախում՝ հայաթափում. Փաշինյանի՝ արևմտյան նարատիվներով առաջնորդվելու հետևանքները

2020 թվականին տեղի ունեցած 44-օրյա պատերազմից և խայտառակ կապիտուլյացիայից հետո Նիկոլ Փաշինյանը պաշտոնապես ձեռքերը լվաց Արցախից՝ հայտարարելով, որ Լաչինի միջանցքի խնդիրը և Արցախի հարցն ընդհանրապես ռուս–ադրբեջանական տիրույթում է։ Ակնհայտ է, որ հենց Նիկոլ Փաշինյանն է հրաժարվել  Արցախի Հանրապետության ինքնորոշման իրավունքի հարցի հետապնդումից ու Արցախը ճանաչել Ադրբեջանի մաս։ Միևնույն ժամանակ նա իր այդ քայլը ցանկանում  է գցել Ռուսաստանի գրպանը՝ վերջինիս մեղադրելով պարտավորությունները չկատարելու մեջ: Մինչև նախորդ տարվա սեպտեմբեր և ադրբեջանական լայնածավալ ագրեսիան՝ Փաշինյանը տարածում էր այն թեզը, թե, իբր, Լաչինի միջանցքը փակել են ռուսները, որպեսզի Հայաստանին մտցնեն միութենական պետության մեջ ու «Զանգեզուրի միջանցքը» ստանան։ Իսկ ահա Արցախի հայաթափումից և վերջնական կորստից հետո էլ Փաշինյանն սկսեց խոսել այն մասին, որ Արցախը հանձնել են ռուսները և հենց ռուս խաղաղապահներն են մեղավոր Արցախի կորստի մեջ: Իշխանությունները դրանով էլ չսահմանափակվեցին, ըստ ԱԽ քարտուղար Արմեն Գրիգորյանի՝ Ներքին Հանդում ադրբեջանցիները կրակում են, որովհետև ռուս խաղաղապահները թույլ չեն տվել ԵՄ դիտորդական առաքելությանը մուտք գործել այդ տարածք: Հիշեցնենք, որ ՌԴ ԱԳՆ-ն մեկնաբանեց Գրիգորյանի այս հայտարարությունը՝ նշելով, որ նա խեղաթյուրում է իրականությունը և Ներքին Հանդում ռուս զինվորականներ չկան:

Սակայն, արդյո՞ք խնդիրը ռուս խաղաղապահների մեջ է։ Խորհրդային միության կազմաքանդումից հետո Ռուսաստանը մի շարք երկրներում խաղաղարար առաքելություն է իրականացրել ու իրականացնում: Օրինակ՝ Աբխազիայում ու Օսիայում, Տաջիկստանում, Մերձդնեստրում և այլն: Ռուս զինվորականնները խաղաղարար առաքելությամբ համագործակցում են նաև ՄԱԿ-ում ներգրավված երկրներում, օրինակ՝ Կոնգոյում, Կոսովոյում, Հարավային Սուդանում խաղաղարար առաքելություն իրականացնող զորախմբերում: 

Ռուսական խաղաղապահ օպերացիան Աբխազիայում իրականացվել է 1994-ից 2008 թվականներին։  1994 թվականին ստորագրված «Հրադադարի և ուժերի բաժանման մասին համաձայնագիրը» իրագործվել է միայն խաղաղապահների շնորհիվ։ Դա Աբխազիայի և Վրաստանի միջև այն ժամանակվա միակ պայմանագիրն էր, որը հարգում էր վրացական կողմը՝ հաշվի առնելով ռուս խաղաղապահների գործոնը: 2008-ի օգոստոսին Հարավային Օսիայի շուրջ 5-օրյա պատերազմից հետո Ռուսաստանը ճանաչեց Աբխազիան որպես անկախ երկիր և այսօր այնտեղ տեղակայված է ՌԴ 7-րդ ռազմաբազան: Հետաքրքիր է՝ իսկ ինչու դիցուք Աբխազիայից ռուս խաղաղապահները չեն հեռանում կամ ինչու Աբխազիայում վրացական կողմը չի դիմում սադրանքների և ռազմական էսկալացիայի: Պատասխանն ակնհայտ է՝ Աբխազիայի քաղաքական էլիտան սիրավեպ չի սկսում Արևմուտքի հետ և անվտանգության ոլորտում գնում է ՌԴ–ի հետ երկկողմ կապերի խորացմանը:

Նույնը կարելի է ասել նաև Հարավային Օսիայի և Մերձդնեստրի մասին: Թշնամիներով շրջապատված և չճանաչված Մերձդնեստրի Մոլդովական Հանրապետության իշխանությունները ոչ միայն չեն տրվում արևմտյան ավանտյուրաներին, այլ Ռուսաստանին խնդրում են ավելացնել խաղաղապահների թիվը։ Դիցուք՝ Մոսկվայում Դնեստրի ներկայացուցչության ղեկավար Լեոնիդ Մանակովը հայտարարել է, որ «Խաղաղապահները Դնեստրում անվտանգության հիմնական գործոնն են և գլխավոր խոչընդոտը տաք գլուխների համար, որոնք շատ են Քիշնևում և Կիևում: Մինչ Ռուսաստանի խաղաղապահ առաքելությունը շարունակվում է, Մոլդովան կաշկանդված է Մերձդնեստրի դեմ ցանկացած ռազմական պլանի և նախապատրաստման հարցում»: Ինչ վերաբերվում է Հարավային Օսիային, ապա նշենք, որ այստեղ էլ ռուսական ռազմական ներկայության գործոնը խաղում է իր դերը՝ 2008-ից ի վեր վրացական կողմը միլիմետր անգամ չի  խորացել Օսիայի տարածքում՝ քաջ գիտակցելով, թե ինչով դա կարող է ավարտվել:

Ակնհայտ է, որ Արցախում կանգնած էր նույն ռուս խաղաղապահը, միակ տարբերությունը կայանում է նրանում, որ Աբխազիայի, Օսիայի կամ Մերձդնեստրի ժողովուրդը,  տրվելով արտաքին ուժերի պրովոկացիային, չի հայտարարում, որ ռուսները դավաճան են և թշնամի: Տարբերությունը նրանում է, որ Օսիայի, Աբխազիայի և Մերձդնեստրի ժողովուրդն այնքան է սիրում իր հողը, որ իշխանության չի բերում Արևմուտքի խամաճիկների՝ քաջ գիտակցելով դրա հետևանքները: Այնպես որ, Արցախի կորուստը ոչ թե ռուս խաղաղապահների դավաճանության կամ ոչ արդյունավետ գործելու, այլ ՀՀ քաղաքական ղեկավարության անհեռանկարային արտաքին քաղաքականության և Արևմուտքի խոստումներին հավատալու պատճառով էր: Այս հարցում նրանք են թե՛ թիվ մեկ պատասխանատուները, թե՛ թիվ մեկ մեղավորները:

Այս թեմայով Նիկոլ Փաշինյանն ու իր թիմն այլևս անելիք չունեն, նրանք պետք է հեռանան. Հայկ Մարության Փաշինյանի գլխավորությամբ տեղի է ունեցել ՔՊ վարչության նիստ Առաջարկվել է տեղում սկսել աշխատանքները․ կառավարությունը՝ Փաշինյանի հետ կիրանցիների հանդիպման մասին «Հեռացնե՛նք Նիկոլին» վանկարկումների ներքո Փաշինյանը հեռացավ կառավարության շենքից (տեսանյութ) Մեր ոչ մի հարց չլուծվեց. ինչ են պատմում Փաշինյանի հետ հանդիպումից դուրս եկած տավուշցիները (տեսանյութ) Ակցիա՝ կառավարության շենքի դիմաց, մինչ տավուշցիները հանդիպում են Փաշինյանի հետ․ ուղիղ Հանդիպում չի կայանա․ Փաշինյանը չի մեկնելու Պուտինի երդմնակալության արարողությանը. MediaHub «Ծիծեռնակաբերդում» «ցեղասպան Նիկոլ» բառի համար կալանավորվել է 1անձ, մյուս 6 ձերբակալվածները ազատ են արձակվել «Նիկոլ, դավաճան», «2 րոպե ժամանակ ունեք, բացեք ճանապարհը». Արմավիր-Գյումրի ճանապարհին գերլարված է (տեսանյութ) «Վարչապետի գավաթ»-ն ավելի ու ավելի շատ պետք է կապված լինի կրթության, դպրոցի հետ. Նիկոլ Փաշինյան