Ռազմական ուղին Բաքվում վերջնականապես ընտրել են Քի Վեսթից հետո՝ 2001–ին. Տաթևիկ Հայրապետյան

ԱԺ նախկին պատգամավոր Տաթևիկ Հայրապետյանը գրում է. «Պատերազմից հետո Ալիևը մի քանի անգամ իր հանրային ելույթներում հպարտությամբ խոստովանել է, որ չի գնացել խնդրի կարգավորման խաղաղ ճանապարհով, այլ ընտրել է պատերազմի ուղին: Օրինակ, այս տարվա ապրիլի 30-ին զինվորականության հետ հանդիպման ժամանակ Բաքվի բռնապետն ասել է. «Մենք հաղթել ենք մարտի դաշտում, ոչ թե բանակցությունների կամ զիջումների միջոցով, այլ՝ արյուն թափելով և զոհեր տալով»: Մեկ այլ օրինակ են 2021 թ. օգոստոսի 30-ին օկուպացված Շուշիում Ալիևի հնչեցրած հետևյալ խոսքերը. «Մենք եկանք այստեղ որպես հաղթական ժողովուրդ: Մենք չենք եկել բանակցությունների միջոցով՝ որպես զիջում Հայաստանի կողմից, այլ եկել ենք արյուն թափելով, նահատակներ տալով, ցույց տալով անձնազոհություն մարտի դաշտում, վերականգնելով տարածքային ամբողջականությունն ու մեր ազգային արժանապատվությունը»:
Ինչու՞ եմ կարևոր համարում այս հայտարարությունների արձանագրումը, քանի որ սա հստակ խոստովանություն է Բաքվի կողմից, որ նրանք չեն գնացել խնդրի կարգավորման խաղաղ ճանապարհով, այլ ընտրել են ռազմական ուղին: Ըստ իսմ նման որոշում Բաքվում վերջնականապես կայացվել է Քի Վեսթի բանակցություններից հետո՝ 2001 թ.–ին:
Նման պնդում անելու հիմք է տալիս Ադրբեջանի Միլլի Մեջլիսում Հեյդար Ալիևի՝ 2001 թ. փետրվարի 23 ելույթը, որտեղ հստակ արձանագրվում էր, որ եթե չեն ընտրում խաղաղ կարգավորման տարբերակը, ապա գնում են պատերազմի ուղով: Հեյդար Ալիևի այդ ելույթից մի հատված եմ առանձնացրել.
«...Որոշ մարդիկ պնդում են, որ Լեռնային Ղարաբաղին պետք է շնորհվի մշակութային ինքնավարություն, հնարավոր չէ նրանց տալ տարածքային ինքնավարություն և այլն: Եկեք իրատեսորեն մտածենք: Նրանք չընդունեցին տարածքային ինքնավարությունը, որը ձևավորվել էր 1923 թ. և 1988 թ. պատերազմ սկսեցին: Այնքան արյուն թափվեց և մեր տարածքներն օկուպացվեցին, արդյո՞ք հնարավոր է նրանց վերադարձնել այդ ինքնավար մարզի կարգավիճակին հիմա: Դա անհնար է:
Որոշ մարդիկ ասում են՝ եկեք պատերազմ սկսենք, մենք ուժեղ բանակ ունենք: Ադրբեջանն ունի ուժեղ բանակ: Երբեմն ես քննարկում եմ այդ հարցը Անվտանգության Խորհրդում: Ադրբեջանն ունի հզոր բանակ: Հնարավոր է սկսել պատերազմ: Բայց արդյո՞ք դա անհրաժեշտ է: Ո՞վ է աջակցում պատերազմին, եկեք նստենք և գրենք, թե ինչ տեղի կունենա այդ պատերազմի հետևանքով: Նախ, մենք ունենք օկուպացված յոթ շրջաններ, նաև՝ Լեռնային Ղարաբաղը: Մարդիկ ապրում են վրաններում: Որքան ժամանակ է պետք և որքան արյուն պետք է թափվի այդ ամենը մաքրելու համար: Երկրորդ, ո՞վ կընդունի պատերազմը միջազգային հանրության մեջ այսօր:
Երրորդ, սկզբից ևեթ միջազգային հանրությունը մտածում է, որ ադրբեջանցիներն են սպանել հայերին այնտեղ: Եթե մենք պատերազմ սկսենք, նրանք կասեն, որ այո՝ ադրբեջանցիները կրկին ցանկանում են սպանել հայերին: Ես չեմ խուսափում պատերազմից: Եթե մեր հանրությունը գա այն եզրակացության և հստակ ռազմավարություն մշակվի, որ մարդիկ պատերազմ են ցանկանում, ուրեմն պետք է պատերազմ սկսել, մեր բանակն ունի այդ ուժը, չանհանգստանաք:
Որոշ մարդիկ ասում են՝ եկեք հզոր բանակ ստեղծենք և հինգ կամ տաս տարի հետո սկսենք պատերազմ: Ոմանք էլ ասում են՝ եկեք սառեցնենք հարցը: Բայց որքա՞ն կարող ենք սառեցնել այդ հարցը:
Որոշ մարդիկ ասում են, որ Հայաստանի տնտեսությունը ծանր իրավիճակում է, մարդիկ լքում են իրենց երկիրը և այլն: Դրա մեջ կա ճշմարտություն: Հայաստանի տնտեսությունը ծանր վիճակում է: Բայց Վրաստանի տնտեսության վիճակն ավելի ծանր է: Մեր տնտեսության մակարդակը բարձր է, բոլորը դա հաստատում են: Որքա՞ն մենք պետք է սպասենք, որ Հայաստանի տնտեսությունը կոլապսի ենթարկվի, որ Հայաստանն ու Լեռնային Ղարաբաղը կոլապսի ենթարկվեն և հետո մենք գնանք ետ վերադարձնելու այդ շրջանները: Որքա՞ն մենք պետք է սպասենք: Ես պատրաստ եմ քննարկել բոլոր առաջարկները: Այս քննարկման նպատակը դրանք քննարկել են: Ես ձեզանից առաջարկներ եմ սպասում...»:
2003 թ. հոտկեմբերին Հեյդար Ալիևի մահից հետո նրան փոխարինեց որդին՝ Իլհամ Ալիևը, ով շատ ավելի ռազմատենչ դիրքերից սկսեց հանդես գալ՝ երկիրը տանելով պատերազմական ճանապարհով:
Հայկական կողմը այս ամենը միջազգային հանրությանը ներկայացնելու փոխարեն, նշաձողի իջեցմամբ է զբաղված՝ հարվածի տակ դնելով Արցախի մեր հայրենակիցների ինքնորոշման իրավունքի՝ հենց նույն միջազգային հանրության կողմից արձանագրված դրույթը: Այն թեզը, որ զիջենք կամ ընդառաջ գնանք Բաքվի պահանջներին, որպեսզի կայունություն լինի կամ չբարկացնենք Ադրբեջանին, որևէ քննություն չի բռնում: Ադրբեջանական զորքերն արդեն ՀՀ սուվերեն տարածքից են հատվածներ օկուպացրել, կատարում են ամրաշինական աշխատանքներ: Համապատասխան մարմինները կարող են փորձել կոծկել դա կամ քիչ խոսել դրա մասին, բայց դրանից խնդիրը չի վերանում: Կարևորն այն է, որ մենք որպես պետություն և հանրություն հասկականք՝ ինչի է պատրաստվում մեր հակառակորդը: Ինքնախաբեությամբ զբաղվելով մենք կարող ենք մեր պետականնությունն անգամ կորցնել: Դրա փոխարեն, պետք է առերսվել իրականության հետ, ըստ այդմ էլ՝ կազմակերպել մեր քայլերը: Եթե մենք նորմալ պատրաստվեինք մեզ սպասվող պատերազմին, մենք բոլորովին այլ պատկեր կունենայինք այսօր: Պատերազմը կանխելու լավագույն մեթոդը դրան պատրաստ լինելն է, որպեսզի հակառակորդդ միշտ գերադասի բանակցությունները պատերազմից: Իսկ անարդար բանակցված խաղաղությունը դեպի պատերազմ տանող ամենակարճ ճանապարհ է»:

Այս թեմայով ՔՊ-ի «դուխով Նիկոլ» չատում հրահանգել են համատարած դնել Նիկոլ Փաշինյանի նկարը. Տաթևիկ Հայրապետյան Շատ եմ ուզում, որ այս շարժումը դառնա ճնշվածի, պարտվածի, ձախողածի խարանի հաղթահարման միջոց. Տաթեւիկ Հայրապետյան Ադրբեջանական քարոզչական մամուլը հստակ շեշտում է, որ դա իրենց համար «պայմանական սահման» է․ Հայրապետյան Ի՞նչ է նշանակում Ադրբեջանի «անկանոն ու ոչ նպատակային կրակ», որի մասին գերատեսչությունները գրում են. Հայրապետյան Մի քանի ուշագրավ դրվագ Բլինքեն-Ալիև հեռախոսազրույցի վերաբերյալ. Տաթևիկ Հայրապետյան Տաթևիկ Սարգսյանը նշանակվել է էկոնոմիկայի նախարարի տեղակալ «Սկզբունքայնություն»՝ ՔՊ ոճով. Արմեն Գրիգորյան, Մխիթար Հայրապետյան Մխիթար Հայրապետյանն ընդունել է Հունաստանի դեսպան Խրիստոս Սոֆիանոպուլոսին Փաստացի, այսօր Հայաստանին և հայ ժողովրդին պատերազմով սպառնում են երկու հոգի՝ Ալիևը և Փաշինյանը. Հայրապետյան Տաթևիկ Ստեփանյանն ընդունել է «ՍՕՍ Մանկական Գյուղեր» Ֆրանսիայի միջազգային ծրագրերի տնօրենին