Շուրջ 3 տասնամյակ անց ևս ԼՂ ժողովրդի պայքարի դեմ Ադրբեջանը որդեգրում է նույն գործելաոճը. Իրանում ՀՀ դեսպանություն

1988թ. փետրվարի 27-29-ին Լեռնային Ղարաբաղի ժողովրդի՝ խաղաղ և օրինական ճանապարհով իրենց իրավունքների համար պայքարին ի պատասխան՝ Ադրբեջանի Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետության Սումգայիթ քաղաքում ադրբեջանական իշխանությունների հրահրմամբ կազմակերպվեցին հայ բնակչության ջարդեր, բռնի տեղահանումներ, որոնք շարունակվեցին նաև այլ քաղաքներում՝ Կիրովաբադում, Բաքվում։ Ջարդերից հետո Ադրբեջանի երբեմնի հայաշատ քաղաքներն ամբողջությամբ հայաթափվեցին, կես միլիոն հայ դարձավ փախստական՝ զրկվելով իր ունեցվածքից։ Այս ասին ասվում է 1988թ. փետրվարի 27-29-ը Սումգայիթի ջարդերի վերաբերյալ Իրանում ՀՀ դեսպանության տարածած հաղորդագրությունում:

Ըստ խորհրդային մարդահամարների տվյալների՝ մինչ վերոնշյալ ջարդերը Սումգայիթում ապրել է 18 հազար, Բաքվում՝ 250 հազար, Կիրովաբադում՝ 48 հազար հայ։

Ադրբեջանում հայերի դեմ իրականացված ջարդերը Լեռնային Ղարաբաղի ժողովրդի՝ հանուն իր պատմական հայրենիքում ազատ և անվտանգ ապրելու խաղաղ և ժողովրդավարական պայքարը բռնի ուժով ճնշելու նպատակ էին հետապնդում։ Այդ պայքարի մեկնարկն ազդարարեց 1988թ․ փետրվարի 20-ին Լեռնային Ղարաբաղի Ինքնավար Մարզի ժողովրդական պատգամավորների խորհրդի կայացրած պատմական որոշումը՝ խնդրանքով դիմել Ադրբեջանական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետության և Հայկական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետության Գերագույն խորհուրդներին՝ «խորապես ըմբռնել Լեռնային Ղարաբաղի հայ բնակչության ձգտումները և լուծել ԼՂԻՄ-ը Ադրբեջանական ԽՍՀ կազմից Հայկական ԽՍՀ կազմ տեղափոխելու հարցը»։ Այդ որոշումը պարտադրված էր տասնամյակներ շարունակ արցախահայության դեմ Ադրբեջանի ԽՍՀ իշխանությունների կողմից իրականացված խտրականության և բռնաճնշումների քաղաքականությամբ։

Հարկ է նշել, որ

• Սումգայիթում, Կիրովաբադում, Բաքվում և այլ քաղաքներում իրականացված հայերի ջարդերը պետական մակարդակում նախապես պլանավորված բնույթ ունեին։
• Սումգայիթի ջարդերը կազմակերպված են եղել, հրահրվել են տեղական իշխանությունների կողմից, ոստիկանությունը կամ օժանդակել է, կամ հանցավոր անգործություն ցուցաբերել։
• Ոճրագործություններ իրականացնողների անպատժելիությունն ու հերոսացումը խրախուսել են նոր վայրագությունների իրականացմանը:

1988 թ. նոյեմբերին Ադրբեջանում սկսվեց հայկական ջարդերի երկրորդ ալիքը. դրանցից ամենախոշորները տեղի ունեցան Կիրովաբադում, Շամախիում, Շամխորում, Մինգեչաուրում: 1988-1990 թթ. Ադրբեջանում հայ ազգաբնակչության նկատմամբ հալածանքների, բռնությունների, ջարդերի և սպանությունների գագաթնակետը դարձան 1990 թ. հունվարին Բաքվի 250000 հայերի զանգվածային սպանություններն ու վերջնական տեղահանումը:

• Սումգայիթի և Ադրբեջանի այլ հայաշատ քաղաքներում հայերի ջարդերի կազմակերպիչների և ոճրագործություններն իրականացնողների անպատժելիությունն ու հերոսացումը հետագայում հող են նախապատրաստում Ադրբեջանի իշխանությունների կողմից բարձրագույն մակարդակով տարվող հայատյացության պետական քաղաքականության համար։
• Ադրբեջանական կողմի՝ հայերի դեմ վայրագություններն ու զանգվածային ոճրագործությունները կրկնվում են նաև 2020թ․ սեպտեմբերի 27-ին Արցախի ժողովրդի դեմ սանձազերծված լայնամասշտաբ պատերազմի ընթացքում, ինչպես նաև դրան հաջորդող շրջանում։

Շուրջ երեք տասնամյակ անց ևս Լեռնային Ղարաբաղի ժողովրդի արդար պայքարի դեմ Ադրբեջանը որդեգրում է նույն գործելաոճը՝ փորձելով ուժի կիրառմամբ լուծել Լեռնային Ղարաբաղի հիմնախնդիրն այն տարբերությամբ, որ խաղաղ բնակչության սպանություններն իրականացվում էին ոչ թե վերահսկվող ամբոխի, այլ ադրբեջանական զինված ուժերի զինծառայողների կողմից և ի ցույց էին դրվում համացանցում:

Այսօր, արդեն երկուսուկես ամսից ավել Ադրբեջանի կողմից շրջափակման մեջ գտնվող, հումանիտար ճգնաժամին առերեսվող և էթնիկ զտման փորձության առջև կանգնած Լեռնային Ղարաբաղում հրամայական է արցախահայության անվտանգության և իրավունքների երաշխավորումը: Վերոհիշյալ խնդիրների հասցեագրումը տարածաշրջանում երկարատև կայունության և խաղաղության գրավականներից է:

Այսպիսով, 2020թ․ Արցախի դեմ սանձազերծված լայնածավալ պատերազմն ու դրա հումանիտար հետևանքները ևս մեկ անգամ ապացուցում են, որ 1988թ․ փետրվարի 20-ին Լեռնային Ղարաբաղի Ինքնավար Մարզի ժողովրդական պատգամավորների խորհրդի կայացրած որոշման հիմքում ընկած պատճառները և վտանգները շարունակում են արդիական լինել։

Այս թեմայով Նիկոլ Փաշինյանը ներկայացրել է ՀՀ ժողովրդի ազգային արժեքները Շուրջ մեկ ամիս է աշխատանքից ցանկանում է ազատվել Փաշինյանի մամլո խոսնակը Պայքարի 4-րդ օրվա երթն այսօր ավարտվեց Կոտայքի մարզի Չարենցավան քաղաքի Վերածննդի հրապարակում Ադրբեջանը և Բուլղարիան ռազմավարական գործընկերության ամրապնդման հռչակագիր կստորագրեն ՀՀԿ-ն եղել է պայքարի խրամատում, շարունակելու է մնալ պայքարի ամենաթեժ կետերում. Տիգրան Աբրահամյան (տեսանյութ) ՀՀ-ում նախորդ տարվա ապրիլի համեմատ 24 թվականի նույն ժամանակահատվածում սննդամթերքն ավելի էժան է եղել Հայտարարում ենք, որ չենք ներկայանալու Նիկոլ Փաշինյանի ասուլիսին և ուղիղ կերպով չենք տարածելու հայ ժողովրդի ու հայոց պետականության դեմ ուղղված նրա մտքերն ու տեսակետները Իրանում ջրհեղեղների հետևանքով ավելի քան 5000 մարդ է տուժել Պետք է խմբվել եկեղեցու շուրջ. Սերժ Սրապիոնյան Ադրբեջանը թիրախավորում է Սրբազանին, նրան միացած հերոսածին ծնողներին, Եկեղեցուն, հասկանալի է՝ ինչու. Վարուժան Գեղամյան