Ուժային կենտրոնների դիմակայությունը աշխարհակարգի ճաքերի ֆոնին․ «Փաստ»

«Փաստ» օրաթերթը գրում է.

Նոր աշխարհակարգի ձևավորումն ընթանում է տարբեր տարածաշրջաններում համաշխարհային ուժային կենտրոնների շահերի բախումով, սուր մրցակցությամբ և ազդեցության գոտիներն ընդլայնելու պայքարով։ Մի կողմից՝ հավաքական Արևմուտքն է, որ ԱՄՆ-ի գլխավորությամբ փորձում է միջազգային հարաբերություններում պահպանել իր գերիշխանությունը և ամրագրել միաբևեռ աշխարհակարգը, իսկ մյուս կողմից էլ՝ այն ուժային կենտրոններն են, որոնք մարտահրավեր են նետել Արևմուտքի գերիշխանությանը։ Չինաստանին, Ռուսաստանին ու Իրանին միավորում է բազմաբևեռ աշխարհակարգի ստեղծման գաղափարը, քանի որ այս պետությունները նոր աշխարհակարգի պայմաններում ցանկանում են հանդես գալ նոր բևեռների դիրքերից։ Իսկ Արևմուտքի ու այս երկրների շահերի բախումը դրսևորվում է տարբեր տարածաշրջաններում, ինչը որոշ թեժ կետերում նաև ռազմական բախումների և անկայունության պատճառ է դառնում։

Օրինակ՝ Ուկրաինայում ընթացող պատերազմն Արևմուտքի և Ռուսաստանի աշխարհաքաղաքական պայքարի արդյունքն է։ ԱՄՆ-ը և եվրոպական երկրներն անընդհատ ռազմական օգնություն են տրամադրում Ուկրաինային, որպեսզի Ռուսաստանն ի վիճակի չլինի հաղթանակ տանել, հյուծվի ու կորցնի իր ազդեցության գոտին ընդլայնելու հեռանկարը։ Իսկ Ռուսաստանն ուկրաինական ճակատում իր հաջողություններն առաջնահերթ է համարում, որպեսզի Արևմուտքը տարբեր ինտեգրացիոն մոդելների կիրառման արդյունքում ի վիճակի չլինի իր ազդեցությունը տարածել հետխորհրդային տարածքում։ Ինչպես նշում են բազմաթիվ փորձագետներ, Ուկրաինայում ընթացող պատերազմը կարող է նույնիսկ տարիներ տևել, քանի դեռ չի նախանշվել կողմերից մեկի բացահայտ առավելությունը ռազմի դաշտում։ Բացի այդ, տնտեսական հարթության վրա ևս ԱրևմուտքՌուսաստան հակամարտությունը նոր դրսևորումներ է ստանում։

Արևմուտքը ժամանակի ընթացքում ավելի է սեղմում Ռուսաստանի նկատմամբ սահմանված պատժամիջոցների օղակը՝ ցանկանալով այդ երկրին զրկել տնտեսական հնարավորություններից, արևմտյան տեխնոլոգիաներից ու պատերազմ վարելու կարողություններից։ Բայց Արևմուտքի առաջատարի՝ ԱՄՆ-ի հիմնական մտահոգությունը գալիս է ոչ թե Ռուսաստանից, այլ Չինաստանից, որն իր տնտեսական հնարավորություններով և մարդկային ռեսուրսներով էապես գերազանցում է Ռուսաստանին։ Չինաստանի զարգացումն արդեն հասել է այնպիսի աստիճանի, որ այդ երկիրը, օգտագործելով իր տնտեսական ռեսուրսները, կարողանում է հաստատվել տարբեր տարածաշրջաններում՝ անգամ ԱՄՆ-ի հետնաբակը ներկայացնող Կարիբյան ավազանում, մասնավորապես Կուբայում։ Այդ է պատճառը, որ ԱՄՆ-ը փորձում է Չինաստանին զրկել առաջընթացի հնարավորությունից։

Արևմտյան ներդրումները քիչ-քիչ դուրս են բերվում Չինաստանից ու տեղափոխվում նրան հարակից երկրներ, օրինակ՝ Վիետնամ ու Հնդկաստան, որտեղ էժան աշխատուժի առկայությունը դիտարկվում է որպես առավելություն։ Մյուս կողմից էլ՝ ԱՄՆ-ը մի շարք երկրների հետ համատեղ նախաձեռնել է Չինաստանին գերժամանակակից չիպերի վաճառքի արգելքը, որպեսզի այդ երկիրն ի վիճակի չլինի առաջատար տեխնոլոգիաներ ու սպառազինություններ արտադրել։ Իսկ ԱՄՆ-ի ու Չինաստանի հարաբերությունների ամենասուր կետը Թայվանն է, որը չիպերի արտադրության ոլորտում առանցքային դերակատարություն ունի։ Եվ Թայվանի գրավումը կարող է լիովին փոխել տարածաշրջանային դասավորությունը։ Դրա համար էլ ԱՄՆ-ը շարունակաբար զինում է Թայվանին ու փորձում է Չինաստանին զսպելու համար տարածաշրջանային տարբեր միավորումներ ձևավորել։

Արևմուտքում մտահոգված են նաև, որ Ուկրաինայում Ռուսաստանի հնարավոր հաջողությունները կարող են թևեր տալ Չինաստանին նախաձեռնել ներխուժումը դեպի Թայվան։ Սակայն Արևմուտքը իր դիրքերը պահպանելու խնդիր ունի նաև Մերձավոր Արևելքում։ Իսրայելա-պաղեստինյան հակամարտության բորբոքումը ցույց տվեց, որ ԱՄՆ-ը կորցրել է իր նախկին դիրքերը։ Փոխարենը մեծացել է Իրանի ու տարածաշրջանային այլ դերակատարների ազդեցությունը։ Ճիշտ է՝ ԱՄՆ-ը երկու ռազմական ավիակիր է մոտեցրել Միջերկրական ծովի ափերին ու ռազմական աջակցություն է ցուցաբերում Իսրայելին, սակայն ստիպված է հաշվի նստել Թեհրանի տարածաշրջանային ազդեցության հետ, որպեսզի Գազայի հատվածի ռազմական գործողությունները չտարածվեն տարածաշրջանով մեկ։

Առանձին բևեռ դառնալու և Արևմուտքի ազդեցությունից ազատվելու հավակնություն է դրսևորում նաև Թուրքիան, որը միաժամանակ փորձում է գերակա դիրքերի հասնել երկու ուղղություններով։ Մի կողմից՝ Թուրքիան փորձում է իրականություն դարձնել պանթուրքական ծրագրերը՝ միավորելով թյուրքախոս երկրներին, իսկ մյուս կողմից՝ հանդես գալ որպես իսլամական աշխարհի լիդեր ու մահմեդականների շահերի պաշտպան։ Դրանով է պայմանավորված, որ Թուրքիան ձգտում է հասնել, այսպես կոչված, «Զանգեզուրի միջանցքի» բացմանը, որի միջոցով պայմաններ են ստեղծվելու պանթուրքական պլանների իրականացման համար։ Իսկ մյուս կողմից էլ՝ պատահական չէ, որ Անկարան փորձում է իրեն ներկայացնել որպես Պաղեստինի մահմեդականների պաշտպան ու աջակցում է ՀԱՄԱՍ-ին, իսկ Ստամբուլում հակաիսրայելական խոշոր ցույցեր ու բողոքի գործողություններ են տեղի ունենում, որոնց մասնակցում են նաև Էրդողանի հարազատները։

Այս թեմայով «Իրավիճակը հնարավոր է փոխել, եթե լինի իշխանափոխություն». «Փաստ» Ո՞ւր են ներքաշում Հայաստանը. «Փաստ» Բռնատիրությունը՝ «փրկօղա՞կ». ժողովրդավարություն գոռալով՝ բացարձակ հակառակն են անում. «Փաստ» «Ճնշումներն ահագնանալու են, նրանք լավ են պատկերացնում, թե ինչ հանցանքներ են իրականացնում հայ ժողովրդի դեմ». «Փաստ» Իշխանություններն անցել են իրենց սիրելի «մուտիտին». «Փաստ» Աջակցություն գյուղատնտեսական նշանակության հողերի միավորմանը. պետությունը կփոխհատուցի ձեռք բերվող և միավորվող հողերի կադաստրային արժեքի 30 տոկոսը. «Փաստ» Կեղծ բարեպաշտների ժամանակն ու... «ամնեզիան». «Փաստ» Առանց կարմիր գծերի. լրագրողներին էլ «բաժին հասավ». «Փաստ» Ռեժիմի բոլոր գործիքները «խոդ է տվել». «Փաստ» Ի՞նչ եղավ «Ազգային հպարտության հանրային տրիբունալի» հարցը. Արշակ Կարապետյանը հետևողական կլինի՞. «Փաստ»