«Կինոն արհեստ դարձնելու իրավունք չունենք». լույս է տեսել «Ժամանակակից երիտասարդական ֆիլմերի դրամատուրգիական հիմքը» գիրքը. «Փաստ»

«Փաստ» օրաթերթը գրում է.

Հայ կինոյի հիմնադրման 100-ամյա միջոցառումների ծրագրի շրջանակներում ԿԳՄՍ նախարարության տրամադրած դրամաշնորհով լույս է տեսել «Ժամանակակից երիտասարդական ֆիլմերի դրամատուրգիական հիմքը» գիրքը: Այն անդրադառնում է հայ ժամանակակից ռեժիսորների ֆիլմերի դրամատուրգիային, առկա խնդիրներին և այլն։ Հեղինակը Վովա Արզումանյանն է, խմբագիրը՝ կինոգետ Դավիթ Մուրադյանը: Հեղինակը մեզ հետ զրույցում ասում է՝ այն ժամանակակից հայ կինոյին անդրադարձող միակ գիրքն է:

«Մասնագիտությամբ թատրոնի և կինոյի դրամատուրգ եմ: Տեսնում էի նման ուսումնասիրության բացը, բայց ժամանակի սղության խնդիր ունեի: Իմ վարպետի՝ պրոֆեսոր Դավիթ Մուրադյանի հետ անընդհատ քննարկում էինք ֆիլմերի դրամատուրգիական կառույցը: Եթե Հայաստանում այդքան էլ մեծ ուշադրություն չի դարձվում ֆիլմի դրամատուրգիային, ապա արտերկրում մեծ ճանաչում ստացած, որակյալ ֆիլմերի պարագայում տեսնում ենք, որ ճիշտ հակառակն է: Հենց սա մղեց գիրքը գրելուն»,-«Փաստի» հետ զրույցում ասում է մեր զրուցակիցը:

Գրքի ուսումնասիրության դաշտում են հայտնվել վերջին 4-ից 6 տարիներին նկարահանված ֆիլմերը: «Փորձում էի բոլոր ֆիլմերն առավել մեծ ուշադրությամբ դիտել: Կինոարտադրությունը բավականին ակտիվ է, բայց շատ են նաև խոտանները: Ֆիլմերը դիտելուց հետո ինձ համար առանձնացրեցի նրանք, որոնց մասին արժի խոսել, դրանք օրինակ բերել: Դրա արդյունքում էլ ընտրեցի ֆիլմերը, ի դեպ, հատկապես վավերագրության մեջ ընդգրկված են նաև ուսանողների ֆիլմեր: Կարևոր է գիտակցել, որ երիտասարդությունը կարող է ավելի շատ գեղագետ լինել կինոյում, քան, ասենք, մեծ փորձ ունեցող ռեժիսորները, շատերի ֆիլմերը ո՛չ կարողանում են կինոդիտողի ուշադրությունը գրավել, ո՛չ էլ փառատոնային հաջողություն ունենալ: Գրքում ուսումնասիրել եմ մի քանի ֆիլմի ժանրային առանձնահատկությունները:

Ժամանակակից կինոն ժանրային խառնուրդի է ենթարկվում, և ժանրերը շատ դժվարությամբ կարելի է տարբերել: Փորձել եմ խոսել նաև պոեզիայի էկրանավորման մասին, ինչպես է պոեզիան էկրան բարձրանում և դառնում կինոնյութ: Անդրադարձել եմ ժամանակակից կինոարտադրության բաղադրիչներին՝ ընդգծելով խոսքի առանձնահատկությունը: Շատ ափսոսում եմ, որ գրականություն-կինո փոխառնչությունները լավ մակարդակի վրա չեն, որովհետև շատ հաճախ գրականությունից կինո գնացող այս շառավիղը մաշվում է: Բարդ է գրականությունը կինո դարձնելը, դա դրամատուրգիական շատ լավ հմտություններ է պահանջում»,-ընդգծում է գրքի հեղինակը:

Նա չի անտեսել նաև անիմացիոն ու վավերագրական ֆիլմերը. «Ունենք հրաշալի վավերագրական ֆիլմեր, որոնք պետք է բոլորը տեսնեն: Մշտապես զարմանում եմ, երբ ասում են, որ վավերագրական ժանրը չսիրող մարդիկ կան: Վավերագրությունը համարում եմ կյանքի հանդեպ ըմբռնում՝ կա այն, ինչ ներկայացնում ես ֆիլմում»: Հեղինակի խոսքով, գիրքն ավելի շատ գրված է էսսե-մենագրության ժանրով, դրանում գիտական հիմնավորումներ չկան: «Գիրքը գրված է մարդու կողմից, որը տեսնում է ինչ-որ խնդիրներ և վերլուծում դրանք: Սա ինչ-որ քննություն է ստացվում ժամանակի մեջ, որովհետև այն թույլ է տալու սկսնակ ռեժիսորներին, պրոդյուսերներին և կինոլորտում գործունեություն ծավալող մարդկանց տեսնել, թե ինչ ունենք և ինչը չի կարելի կրկնել, ինչ թեմատիկ բազմազանություն ունենք, ինչ կառուցվածքային նրբություններ կան, որոնք հաջողում են կամ հակառակը և այլն:

Ոչ թե քննադատական տեսանկյունից եմ մոտեցել այս ամենին, այլ փորձել եմ իմ գիտելիքները ծառայեցնել ընդհանուր գաղափարին, ոչ թե սյուժե պատմել, այլ վերլուծել խնդիրներն այլ տեսանկյունից: Իր խորհուրդներով ինձ մեծապես օգնել է իմ վարպետը: Գրքում միասին մի բաժին ունենք՝ «Արվեստը չի պարտվում». սա հենց նրա խոսքերն են: Այդտեղ խտացված են մեր երկխոսությունները: Վարպետի հետ զրույցները մի կարևոր ընթացք են: Իր փոխանցած գիտելիքների շնորհիվ ինքս ինձ համար շատ բաներ եմ բացահայտում»,-ընդգծում է մեր զրուցակիցը:

Շեշտում է՝ մեր օրերում ոմանք կինոյին մոտենում են որպես արվեստ՝ գեղագիտություն ստեղծելով, իսկ ոմանք էլ, ավաղ, որպես արհեստ: «Կինոն արհեստ դարձնելու իրավունք չունենք: Այն արվեստ է, դրա սահմաններում էլ պետք է մնա»,-նշում է Վովան:

Արդյոք ֆիլմը կհետաքրքրի լայն շրջանակներին, թե՞ միայն նեղ մասնագիտացում ունեցողներին: «Այս հարցին անդրադառնալիս մեկ օրինակ բերեմ: Երբ կինոդիտողները և ռեժիսորը քայլում են ինչ-որ ճանապարհով, և մի կետում կինոդիտողը կանգ է առնում, ռեժիսորն էլ նրա հետ, այդ ֆիլմը երբեք չի կարող հետաքրքիր լինել:

Ռեժիսորն ավելի առաջ պետք է գնա, քան մեր պատկերացրածն է: Այս գիրքը կօգնի կինոդիտողներին դիտել հայ երիտասարդ կինոռեժիսորների ֆիլմերը: Գրքում կան այնպիսի ֆիլմեր, որոնք լայն շրջանակներին հայտնի չեն, քանի որ, օրինակ՝ միայն փառատոնների են ներկայացվել: Նրանք, անխոս, նոր անուններ կգտնեն»,-եզրափակում է Վովա Արզումանյանը:

Երևանի թատրոնի և կինոյի պետական ինստիտուտը՝ որպես դրամաշնորհը շահող կողմ, գիրքն ուղարկել է Ազգային ու մարզային գրադարաններին, արվեստի բուհերին ու քոլեջներին՝ այս կերպ այն հասանելի դարձնելով բոլորին:

ԼՈՒՍԻՆԵ ԱՌԱՔԵԼՅԱՆ

Այս թեմայով «Իրավիճակը հնարավոր է փոխել, եթե լինի իշխանափոխություն». «Փաստ» Ո՞ւր են ներքաշում Հայաստանը. «Փաստ» Բռնատիրությունը՝ «փրկօղա՞կ». ժողովրդավարություն գոռալով՝ բացարձակ հակառակն են անում. «Փաստ» «Ճնշումներն ահագնանալու են, նրանք լավ են պատկերացնում, թե ինչ հանցանքներ են իրականացնում հայ ժողովրդի դեմ». «Փաստ» Իշխանություններն անցել են իրենց սիրելի «մուտիտին». «Փաստ» Աջակցություն գյուղատնտեսական նշանակության հողերի միավորմանը. պետությունը կփոխհատուցի ձեռք բերվող և միավորվող հողերի կադաստրային արժեքի 30 տոկոսը. «Փաստ» Կեղծ բարեպաշտների ժամանակն ու... «ամնեզիան». «Փաստ» Առանց կարմիր գծերի. լրագրողներին էլ «բաժին հասավ». «Փաստ» Ռեժիմի բոլոր գործիքները «խոդ է տվել». «Փաստ» Ի՞նչ եղավ «Ազգային հպարտության հանրային տրիբունալի» հարցը. Արշակ Կարապետյանը հետևողական կլինի՞. «Փաստ»