Ինչ տնտեսական օգուտներ է ստանում Հայաստանը ԵԱՏՄ-ից և ԵՄ-ից. փաստեր

Հայաստանի իշխանություններն արդեն բացահայտ կերպով առաջ են տանում եվրոինտեգրման օրակարգը՝ այդ քայլը ներկայացնելով իբրև անհրաժեշտ պայման ՀՀ տնտեսության դիվերսիֆիկացման և զարգացման համար: Սակայն, փաստերը և վիճակագրությունը խոսում են այն բանի մասին, որ ԵԱՏՄ-ից Հայաստանի օգուտներն անգամներով գերազանցում են այն տնտեսական օգուտներին, որոնք Հայաստանը ստանում է ԵՄ-ից:

Ասվածն ապացուցելու համար դիմենք պաշտոնական վիճակագրությանը: Եվ այսպես՝

2023 թվականի հունվար-հունիս ամիսներին ՀՀ-ում օտարերկրյա ուղղակի ներդրումների ծավալը կազմել է 77 686,9 միլիարդ դրամ: ՀՀ-ում ուղղակի ներդրումներ իրականացրած երկրների ցանկն ուսումնասիրելիս տեսնում ենք, որ 2023-ի հունվար-հունիսին ՌԴ ուղղակի ներդրումները կազմել են 118 487․4 միլիարդ դրամ։ Ֆրանսիայի ուղղակի ներդրումները կազմել են 1 857․4 միլիարդ դրամ, իսկ օրինակ Գերմանիայնը՝ 301,2 միլիոն դրամ:

Հայաստանը 2023 թվականին արտահանել է  8 մլրդ 415 մլն 155.1 հազար դոլարի ապրանք, ինչը 2022-ի համեմատ աճել է 55.3 տոկոսով: Ըստ տվյալների՝ Եվրասիական տնտեսական միության երկրներ արտահանումն աճել է, իսկ ԵՄ երկրներ՝ նվազել: ԵԱՏՄ երկրներ արտահանումն աճել է 40.8 տոկոսով՝ կազմելով 3 մլրդ 609 մլն 284.8 հազար դոլար: Իսկ ԵՄ երկրներ արտահանումը նվազել է 8.2 տոկոսով՝ կազմելով 709 միլիոն 514.7 հազար դոլար: Ավանդաբար Հայաստանից արտահանման ամենամեծ ծավալն ուղղվել է Ռուսաստանի Դաշնություն՝ կազմելով 3 մլրդ 418 մլն 641.6 հազար դոլար: Սա 2022 թվականի նկատմամբ ավել է 38.8 տոկոսով: ԵԱՏՄ-ի շրջանակում աճել է ոչ միայն Ռուսաստան, այլ նաև ԵԱՏՄ մյուս երկրներ արտահանումը: Ղրղզստան արտահանման ծավալը նախորդ տարի աճել է 4.8 անգամ՝ կազմելով 27 մլն 392.6 հազար դոլար, Հայաստանից Ղազախստան արտահանումն աճել է 3.8 անգամ՝ կազմելով 71 մլն 320.8 հազար դոլար: Իսկ Բելառուս արտահանման ծավալը կազմել է 91 մլն 929.9 հազար դոլար՝ 2022-ի համեմատ աճելով 19.5 տոկոսով: 2023-ին Հայաստանից Ֆրանսիա արտահանումը նվազել է 3.2 տոկոսով՝ կազմելով 9 մլն 522.9 հազար դոլար: 2022-ի համեմատ նվազել են նաև Իտալիա, Լեհաստան արտահանման ծավալները:

ՀՀ մաքսային ծառայության տվյալների համաձայն, Հայաստան ներմուծվող ցորենի 99 տոկոսը նախորդ տարի ներկրվել է ՌԴ-ից: Ցորենի ալյուրը նույնպես հիմնականում ներկրվել է ՌԴ-ից՝ 99,4% մասնաբաժնով։ Շատ փոքր ծավալներ են մատակարարվել Ֆրանսիայից, Իտալիայից և Բելառուսից։Հայաստանը եգիպտացորեն է ներմուծել, հիմնականում, Ռուսաստանից (99,6%), իսկ մնացած ծավալը ներկրվել է Ֆրանսիայից, Ռումինիայից, Չիլիից, Ուկրաինայից, Հունգարիայից, Իտալիայից, Թուրքիայից, Ավստրիայից և Սերբիայից:

Վիճակագրական կոմիտեի տվյալների համաձայն՝ ԵԱՏՄ երկրների հետ Հայաստանի առևտրաշրջանառությունը 2023 թվականին կազմել է Հայաստանի ընդհանուր առևտրաշրջանառության 36.8 տոկոսը: Ընդ որում, Ռուսաստանի հետ առևտրաշրջանառությունը կազմել է 7 մլրդ 306 մլն 23.9 հազար դոլար՝ 2022-ի նկատմամբ աճելով 43.3 տոկոսով:  Հատկանշական է, որ Ղազախստանի և Ղրղզստանի հետ առևտրաշրջանառության ծավալները նախորդ տարի աճել են անգամներով: 2023-ին Ղազախստանի հետ Հայաստանի առևտրաշրջանառությունը  աճել է 2.4 անգամ՝ կազմելով 100 մլն 484.2 հազար դոլար, իսկ Ղրղզստանի հետ աճը 4.2 անգամ է՝ 27 մլն 829 հազար դոլար ծավալով: ԵՄ-ի հետ առևտուրը նախորդ տարվա կտրվածքով կազմել է ՀՀ արտաքին առևտրաշրջանառության 15%-ը: Դիցուք Ֆրանսիայի հետ առևտրաշրջանառությունը կրճատվել է 52,7 տոկոսով և կազմել է ընդամենը 6,4 միլիոն դոլար: 2024 թվականի հունվարի կտրվածքով՝ ըստ ՀՀ Վիճակագրական կոմիտեի տվյալների, ՀՀ առևտրաշրջանառությունը աճել է 78,8 տոկոսով` հասնելով 2,1 միլիարդ դոլարի: Եվ սա նույնպես ՌԴ հետ փոխադարձ առևտրի շնորհիվ, որն աճել է 93,3 տոկոսով՝ հասնելով 861,4 միլիոն դոլարի

Հայաստան գումարային ներհոսքի առյուծի բաժինը ՌԴ–ից ուղարկված տրանսֆերտներինն է՝ 1.1 մլրդ դոլարից ավելի քան 882 մլն–ը նախորդ տարի Հայաստան է փոխանցվել հենց այդ երկրից։ Երկրորդ տեղում ԱՄՆ–ն է` 84 մլն դոլար ցուցանիշով։

Վերը նշված վիճակագրական տվյալները վկայում են, որ, անշուշտ, տեսականորեն հնարավոր է բարձրացնել Հայաստանի և Եվրամիության երկրների միջև փոխադարձ առևտրի մակարդակը, սակայն գործնականում Եվրասիական տնտեսական միության երկրները շարունակում են մնալ ՀՀ տնտեսության զարգացման միակ ու գլխավոր լոկոմոտիվը:

Այս թեմայով ԵԱՏՄ-ն տնտեսական միավորում է՝ առանց որևէ քաղաքական և, հատկապես, աշխարհաքաղաքական օրակարգի ԱՄՆ-ի և ԵՄ-ի հետ Երևանի համագործակցությունն ուղղված չէ ԵԱՏՄ-ի դեմ. Մհեր Գրիգորյանը՝ ՌԻԱ Նովոստիին Մենք ուզում ենք, որ Չինաստանը Հայաստանին դիտարկի նաև որպես հուսալի գործընկեր ԵԱՏՄ շրջանակում ԵԱՏՄ-ի մայիսի 8-ի նիստին Հայաստանի մասնակցության հարցը քննարկվում է․ վարչապետ ԵԱՏՄ կանոնակարգով ներմուծվող ապրանքը պետք է գրանցված լինի, որպեսզի թույլատրվի ներմուծել. փոխնախարար ՀՀ ԱԺ պատգամավորի համոզմամբ՝ ԵՄ և այլ շուկաների ինտեգրվելը չի հակադրվում ԵԱՏՄ-ի հետ համագործակցությանը ԵԱՏՄ-ից դուրս գալու հարց այս պահին չկա, տնտեսության դիվերսիֆակցումը ուղիղ կապ ունի անվտանգության հետ ԵԱՏՄ-ից եկող միլիարդավոր ներդրումներն ու ԵՄ-ից հնչող դատարկ խոստումները ԵԱՏՄ տեխնիկական կանոնակարգեր՝ համապատասխանության գնահատման փաստաթղթերի առկայության պարտադիր պահանջ Տեղի կունենա «Հայաստանի և ԵԱՏՄ համագործակցության նոր հորիզոնները. ԲՐԻԿՍ, ՇՕՍ և ԱՍԵԱՆ» առաջին միջազգային ֆորումը