Վաղը կներկայացվեն նաև աստղագիտության բացահայտումները միջնադարյան Հայաստանում

ՀՀ Գիտությունների ազգային ակադեմիայի նիստերի դահլիճում այսօր իր աշխատանքները սկսեց «Մշակութային աստղագիտությունը Հայկական լեռնաշխարհում» երիտասարդական քառօրյա գիտաժողովը (20-23 հունիսի 2016թ., Երևան-Մեծամոր-Բյուրական):

Գիտաժողովի պաշտոնական բացմամբ և ողջույնի խոսքերով հանդես եկան ԳԱԱ նախագահ Ռադիկ Մարտիրոսյանը, ԳԱԱ Հայագիտության և հասարակական գիտությունների բաժանմունքի ակադեմիկոս- քարտուղար Յուրի Սուվարյանը, Միջազգային աստղագիտական միության աստղագիտության զարգացման տարածաշրջանային կենտրոնի տնօրեն Արեգ Միքայելյանը: Այլ պաշտոնյաների թվում ներկա էր նաև ՀՀ-ում Ղազախստանի փոխդեսպանը, որը նույնպես հանդես եկավ ողջույնի խոսքով:

Արեգ Միքայելյանը (ՀՀ ԳԱԱ Բյուրականի աստղադիտարան) աստղագիտությունը հիմնավոր կերպով ներկայացրեց որպես միջճյուղային և բազմաճյուղային գիտությունների առաջատար: Այս իրողությունը շատերին անծանոթ է, բայց դրանում չկա որևէ չափազանցություն աստղագիտության դերը կարևորելու առումով: Միջճյուղային գիտությունների ցանկն արդեն իսկ պատկառելի է, ահավասիկ' աստղաֆիզիկա, աստղամասնիկային ֆիզիկա, մաթեմատիկական ֆիզիկա, կենսաքիմիա, կենսաֆիզիկա, աստղակենսաբանություն, կենսաբժշկություն, ֆիզիկական քիմիա, քիմիական ֆիզիկա, պատմա-աստղագիտություն, երկրաֆիզիկա, երկրաքիմիա, արհեստական ինտելեկտ (կենսաբանություն, ինֆորմատիկա և այլն):

Որպես բազմաճյուղային գիտություններ, Արեգ Միքայելյանը նշեց արտերկրային քաղաքակրթությունների հիմնախնդրի հետ առնչվողները (փիլիսոփայություն, աստղագիտություն, ռադիոֆիզիկա, քիմիա, կենսաբանություն, հնագիտություն և այլն), երկրի գլոբալ տաքացման հետ կապվածները (օդերևութաբանություն, արեգակնային ֆիզիկա, տնտեսագիտություն և այլն), արկտիկական հետազոտությունների ոլորտին առնչվողները (մթնոլորտի ֆիզիկա, օվկիանոսագիտություն, կենսաբանություն, տնտեսագիտություն, լրագրություն և այլն): Սրանցից, օրինակ, միայն արտերկրային քաղաքակրթությունների հիմնախնդիրն արդեն իսկ շատ բազմակողմանի է, այն իր մեջ ներառում է փիլիսոփայությունն ու կրոնը, աստղագիտությունը (SETI/CETI, արտարեգակնային մոլորակներ), ռադիոֆիզիկան, սպեկտրագրությունը, տիեզերական թռիչքները, տիեզերագնացությունը, աշխարհագրությունը, երկրաբանությունը, մոլորակագիտությունը, աստղաերկրաբանությունը, աստղաէկոլոգիան, քիմիան (օրգանական միացությունները Տիեզերքում, աստղաքիմիա, կոսմոքիմիա, կոսմոժամանակագրություն)
կենսաբանությունը (կյանքի առաջացումը, աստղակենսաբանություն, այլընտրանքային կենսաբանություն), պատմությունը, հնագիտությունը (paleovisit/հնայց), հոգեբանությունը, սոցիոլոգիան, լեզվաբանությունը (աստղա- կամ էքզոլեզվաբանություն), դիվանագիտությունը, ՉԹՕ-ները, արտառոց երևույթները:

Հանդես գալով «Մշակութային աստղագիտությունը Հայաստանում և աշխարհում» թեմայով ուշագրավ զեկուցմամբ, գիտաժողովի կազմկոմիտեի նախագահ Սոնա Ֆարմանյանը ներկայացրեց, թե ինչ է «Մշակութային Աստղագիտությունը»: Մշակույթի մեջ տիեզերական գիտելիքների կամ աստղագիտության արտացոլումն արդեն մի քանի տասնամյակ է, ինչ առանձնացվել է որպես գիտության ինքնուրույն բնագավառ: Մշակութային աստղագիտությունը ներկայիս և հնագույն մշակույթների աստղագիտական ըմբռնումների միջառարկայական ուսումնասիրությունն է: Համաշխարհային գրականության մեջ այս բնագավառը կոչվում է «Աստղագիտությունը մշակույթում», «Աստղագիտություն և մշակույթ», ինչպես նաև «Մշակութային աստղագիտություն»:

«Մշակութային աստղագիտության ենթաճյուղերն են կրոնը և աստղագիտությունը, աստղագիտությունը հնագույն մշակույթներում, էթնոաստղագիտությունը, աստղաբանությունը և աստղագուշակությունը, աստղագիտությունը բանահյուսությունում և պոեզիայում, աստղագիտությունը երաժշտության մեջ, աստղագիտությունը գեղարվեստում, աստղագիտությունը ճարտարապետության մեջ, գիտական ֆանտաստիկան, աստղագիտությունը նորաձևության մեջ, աստղալեզվաբանությունը, աստղանշանաբանությունը, աստղահերալդիկան, գիտական տուրիզմը, գիտական լրագրությունը,- ասաց Սոնա Ֆարմանյանը:- Մշակութային աստղագիտությունն ուսումնասիրում են աստղագետներ, պատմաբաններ, հնագետներ, ազգագրագետներ, գրականագետներ, լեզվաբաններ, փիլիսոփաներ, աստվածաբաններ, մշակութաբաններ, արվեստաբաններ»:

Գիտաժողովի, որին առաջիկայում դեռ հանգամանալից կանդրադառնանք, նպատակն է հումանիտար ոլորտի երիտասարդ մասնագետների ժամանակակից գիտելիքների ներկայացման և համատեղ քննարկումների միջոցով մշակել Հայաստանում միջճյուղային գիտությունների, մասնավորապես' մշակութային աստղագիտության հիմնահարցերը և հիմք նախապատրաստել հետագա հնարավոր համագործակցության համար:

Ա. Հովհաննիսյան