Եմենում հայտարարել են ԱՄՆ-ի կողմից հրթիռակոծության հետևանքով 13 զոհի մասին ԱՄՆ պետքարտուղար Մարկ Ռուբիոն հեռախոսազրույց է ունեցել Լավրովի հետ «Վտարել Սորոսի գործակալներին»․ Հունգարիայի վարչապետը 12 պահանջ է ներկայացրել ԵՄ-ին Գիտնականներն առաջին անգամ եղանակի կանխատեսում են արել առեղծվածային միջաստղային օբյեկտի համար ԱՄՆ-ը դադարեցնում է «Ազատություն» ռադիոկայանի ֆինանսավորումը Իրավիճակի սրման միտումներ են նկատվում Բալկաններում. քաղաքական վերլուծաբան Ադրբեջանի հիմնական նպատակն է մի հայցի չեղարկում, որը մեծ գլխացավանք է Ադրբեջանի համար. Օսկանյան Այդ պայմանագրում սպառնալիքով տեղ են գտել միայն Բաքվի պահանջները. Վահագն Մելիքյան (տեսանյութ) Սուրենյանը հայտնել է, թե ինչ եղանակ է սպասվում առաջիկա օրերին (տեսանյութ) Ջուր հավաքեք․ ջուր չի լինելու Ալիևը նախազգուշացրել է՝ եթե ՀՀ-ն չկատարի պայմանները, Ադրբեջանը դուրս կգա խաղաղության պայմանագրից․ թյուրքագետ Հայտնի են «Սլավյանսկի բազար 2025» մրցույթում Հայաստանը ներկայացնող պատվիրակների անունները 

Հարավային Կովկասը՝ աշխարհաքաղաքական վերաձևումների ներքո. ո՞րն է Հայաստանի համար ամենաձեռնտու տարբերակը. «Փաստ»

Հայկական Մամուլ

«Փաստ» օրաթերթը գրում է.

Ակտիվորեն ընթացող աշխարհաքաղաքական վերաձևումների արդյունքում առաջիկայում պարզ կդառնա նաև Հարավային Կովկասում ստեղծվող պատկերը, թե այս տարածաշրջանը որ ուժի ազդեցության ներքո է հայտնվելու։ Թեպետ հիմա արդեն իսկ պարզ է, որ նախկինում եղած ստատուս քվոն խախտվել է։ Եթե նախկինում տարածաշրջանը գտնվում էր Ռուսաստանի ազդեցության ներքո, ապա Արցախյան պատերազմից հետո ծանրացել է Թուրքիայի ազդեցությունը։ Ու այսպես շարունակվելու դեպքում մեր ամբողջ տարածաշրջանը մի օր էլ կարող է հայտնվել թուրքական ազդեցության ներքո։

Իսկ դրա համար կան բոլոր անհրաժեշտ պայմանները, բայց որպեսզի թուրքական կողմը հաջողացնի իր պանթուրքական ծրագրերն ամբողջապես իրականություն դարձնել, պետք է լուծի նաև Հայաստանի հարցը, իսկ ավելի ճիշտ՝ Հայաստանի տարածքով միջանցքի ստեղծման խնդիրը, որի միջոցով Թուրքիան առանց խոչընդոտների՝ մաքսային ու այլ վերահսկողական գործընթացների, կարող է կապվել Ադրբեջանի հետ։ Այդ դեպքում Թուրքիան կարող է հարկ եղած ժամանակ սպառազինությունների այնպիսի չափաբաժին մատակարարել Ադրբեջանին, որքան կամենա, իսկ դա էլ հետագայում հնարավորություն կտա իր ազդեցությունն ու ռազմական կշիռը ընդլայնել ու տարածել դեպի Միջին Ասիա։

Իհարկե, Հայաստանի համար կարևոր է Ադրբեջանի ու Թուրքիայի հետ հարաբերությունների կարգավորման գործընթացը, սակայն այն չպետք է լինի մեր դիրքերի հաշվին՝ պարտվողականության և զիջողականության շրջանակներում։ Ի վերջո, ՀՀ իշխանություններն իրենց պարտվողականությամբ և թուրք-ադրբեջանական պահանջներին ամեն անգամ ընդառաջ գնալով՝ հիմքեր են ստեղծում մեր պետականության կազմաքանդման համար։ Եվ պարտադիր չէ, որ այն լինի արագ ընթացող գործընթաց։ Տարիների, նույնիսկ տասնամյակների արդյունքում կարող են դրվել Հայաստանի կազմաքանդման հիմքերը։ Արդյոք պատահակա՞ն է, որ Ադրբեջանը պահանջում է, որ, այսպես կոչված, «արևմտյան ադրբեջանցիները» «վերադառնան» Հայաստան։ Այդպիսով քիչ-քիչ փորձեր կձեռնարկվեն Հայաստանում ադրբեջանական ու թուրքական ներկայությունն ավելացնելու ու հայերի արտագաղթին նպաստելու համար, իսկ ապագայում իրենց ձայները կդառնան վճռորոշ։ Այսինքն, Հայաստանի ապագայի մասով Թուրքիայի հետ հույսեր կապելը լիովին դառնում է անիմաստ։

Ինչ վերաբերում է տնտեսական մասին, ապա ինչքան էլ թուրքական տնտեսությունը խոշոր է, այն չի կարող մեզ այնպիսի մրցունակ գներով ռեսուրսներ մատակարարել, ինչը հիմա Ռուսաստանն է անում։ Հենց Թուրքիան ինքն է շահագրգռված Ռուսաստանից գազ և այլ հումքային ապրանքներ ստանալու հարցում։ Մյուս կողմից էլ՝ երբ թուրքական էժան ապրանքները հեղեղեն մեր շուկան, հայկական արտադրողները, հատկապես գյուղատնտեսության ոլորտում, մեծ խնդիրների առաջ կկանգնեն։ Տնտեսության որոշ ուղղություններով փլուզում կարող է տեղի ունենալ, իսկ թուրքական կապիտալը կարող է գերիշխող դառնալ Հայաստանում։

Տարածաշրջանային զարգացումների մյուս տարբերակը Ռուսաստանի հետ համագործակցության խորացումն է ու ռուսական ազդեցության ուժեղացումը։ Առանց այն էլ Հայաստանը բազմաթիվ ինտեգրացիոն խողովակներով կապված է Ռուսաստանի հետ։ Ռուսական կողմում պետք է հաշվի առնեն, որ եթե Հայաստանում Թուրքիան ու Ադրբեջանը գերակայություն ստացան, ապա Ռուսաստանը լուրջ խնդիրների առաջ է կանգնելու ոչ միայն Հարավային Կովկասի մասով, այև հենց իր տարածքում՝ Հյուսիսային Կովկասում, որտեղ կարող են ակտիվանալ սեպարատիստական ձգտումները ու ստեղծվել տարբեր գրոհային ու ահաբեկչական խմբավորումներ։

Ռուսաստանի հետ կապերի սերտացումը Հայաստանին ամենաձեռնտու տարբերակն է՝ հատկապես այն պարագայում, երբ ռուսական կողմը Հայաստանում Արցախյան պատերազմից հետո իմիջի վերականգնման խնդիր ունի։ Նախ՝ հանրային տրամադրություններում Ռուսաստանի դրական կերպարը դեռևս պահպանվում է, քաղաքացիների 32 տոկոսը մեր հատկապես սոցիալ-տնտեսական խնդիրների լուծումը կապում է հենց Ռուսաստանի հետ, մյուս կողմից էլ՝ հայ և ռուս ժողովուրդներին կապում են պատմական անցյալն ու քաղաքակրթական արժեքները, այդ թվում և հատկապես՝ քրիստոնեությունը։ Մյուս կողմից էլ՝ եթե Ռուսաստանը Հայաստանի միջոցով փակում է Թուրքիայի ճանապարհը, ապա հնարավոր է դառնում ժամանակի ընթացքում լուծել նաև Ադրբեջանի հարցերը ու Հարավային Կովկասում վերականգնել սեփական ազդեցությունը։

Մյուս խոշոր ուժը, որ մեր տարածաշրջանում ազդեցություն ունի, Եվրոպան է, բայց ԵՄ-ն այսօր շատ լուրջ ներքին ու արտաքին պրոբլեմների առաջ է կանգնած, որոշ հարցերի շուրջ խորանում են տարաձայնությունները։ Այս դեպքում դժվար է պատկերացնել, որ ԵՄ-ն ի վիճակի է լինելու իր ազդեցությունը տարածել Հարավային Կովկասում և Վրաստանին ու Հայաստանին իր կազմ ընդունել։ Ճիշտ է՝ քաղաքակրթական արժեքների մասով Հայաստանը որևէ խնդիր չունի ԵՄ-ի հետ, դրա համար էլ հանրության շրջանում դրական տրամադրվածություն կա նաև Եվրոպայի նկատմամբ, սակայն ԵՄ-ն՝ որպես աշխարհաքաղաքական կենտրոն, գործնական հողի վրա ներկա չէ մեր տարածաշրջանում, ինչպես Ռուսաստանի դեպքում է։ Անկասկած, շատ դրական է, որ Ֆրանսիայի հետ մեր համագործակցությունը խորանում է, բայց Ֆրանսիան ևս ի վիճակի չէ Հայաստանում գործնական առումով ներկայություն ունենալ, բացի որոշակի ազդեցության դաշտ ստեղծելուց։

Մյուս խոշոր խաղացողն Իրանն է, որի հետ Հայաստանի հարաբերությունները միշտ էլ դրականորեն են զարգացել։ Քիչ հավանական է, որ մեր ամբողջ տարածաշրջանը հայտնվի Իրանի ազդեցության ներքո, բայց Թեհրանի գլխավոր խնդիրը մնում է Հարավային Կովկասում թուրքական ազդեցությանը դիմակայելը, քանի որ պանթուրքական ծրագրերի զարգացման արդյունքում կարող է դրվել նաև Իրանի կազմաքանդման և Հարավային Ադրբեջանի թյուրքախոս բնակչության շրջանում անջատողական ձգտումներն արագացնելու հարցերը։ Դրա համար էլ Իրանը կոնկրետ դեմ է արտահայտվում, այսպես կոչված, «Զանգեզուրի միջանցքին», միևնույն ժամանակ դեմ չէ Հայաստանում ռուսական ներկայությանը, քանի որ այն ևս կանխում է թուրքական ներթափանցումը տարածաշրջան։

Մյուս կողմից էլ՝ Իրանը լիուլի հնարավորություններ ունի Ադրբեջանում իրավիճակ փոխել ու այն գցել իր ազդեցության ներքո։ Դրա համար անհրաժեշտ պայման է կրոնական գործոնը, քանի որ Ադրբեջանի բնակչության մեծամասնությունը շիա մահմեդականներ են, ուստի Իրանը կարող է իսլամական հեղափոխությունը տարածել Ադրբեջանի վրա ու իշխանափոխություն իրականացնել։ Պատահական չէ, որ Ալիևի վարչակազմը պարբերաբար ձեռնամուխ է լինում շիա կրոնականներին ձերբակալելու գործին։ Ու դրսի ուժերը կարևորում են այս հանգամանքը, դրա համար էլ Ադրբեջանին դիտարկում են որպես հակաիրանական պլացդարմ, որին պետք է աջակցել ընդդեմ Իրանի։ Ու այդ շրջանակներում է, որ Արևմուտքից աչք են փակում Ադրբեջանի կողմից իրագործվող հանցանքների ու մարդու իրավունքների խախտումների առաջ։

ԱՐՍԵՆ ՍԱՀԱԿՅԱՆ

 

Հետևե՛ք -ին Youtube-ում`
Եմենում հայտարարել են ԱՄՆ-ի կողմից հրթիռակոծության հետևանքով 13 զոհի մասինԱՄՆ պետքարտուղար Մարկ Ռուբիոն հեռախոսազրույց է ունեցել Լավրովի հետ«Վտարել Սորոսի գործակալներին»․ Հունգարիայի վարչապետը 12 պահանջ է ներկայացրել ԵՄ-ինԲարձրագույն կրթության դիպլոմ չունեցողը կրթվել է սովորեցնում, խելքի աշեցե՛ք․ Արմեն ԱվետիսյանԳիտնականներն առաջին անգամ եղանակի կանխատեսում են արել առեղծվածային միջաստղային օբյեկտի համարԱՄՆ-ը դադարեցնում է «Ազատություն» ռադիոկայանի ֆինանսավորումըԻրավիճակի սրման միտումներ են նկատվում Բալկաններում. քաղաքական վերլուծաբան Ադրբեջանի հիմնական նպատակն է մի հայցի չեղարկում, որը մեծ գլխացավանք է Ադրբեջանի համար. Օսկանյան Այդ պայմանագրում սպառնալիքով տեղ են գտել միայն Բաքվի պահանջները. Վահագն Մելիքյան (տեսանյութ) Սուրենյանը հայտնել է, թե ինչ եղանակ է սպասվում առաջիկա օրերին (տեսանյութ) Ջուր հավաքեք․ ջուր չի լինելու Ալիևը նախազգուշացրել է՝ եթե ՀՀ-ն չկատարի պայմանները, Ադրբեջանը դուրս կգա խաղաղության պայմանագրից․ թյուրքագետ Հայտնի են «Սլավյանսկի բազար 2025» մրցույթում Հայաստանը ներկայացնող պատվիրակների անունները Մենք ոչ մեկից տարածքային պահանջ չունենք․ ՔՊ-ական պատգամավոր (տեսանյութ) ՀՀ իշխանությունը նույնիսկ իր ծառայողական մեքենայի փրկության համար պատրաստ է ուրանալ հայրենիքը․ Տիգրան Աբրահամյան Կրակոցներ՝ Սարի թաղում․ կա 1 զոհ, 1 վիրավոր Գերմանիայում թույլ են տվել Կիևին զենք մատակարարել նույնիսկ հրադադարի դեպքում (տեսանյութ) Ձեզ խաղաղություն բերում են արդեն չորս տարի․ քաղաքագետ Սպիտակցի Հայկոն այսօր ԱՄՆ-ում համերգ է ունենալու. Երգչուհի Անահիտ Սիմոնյանը տեսանյութ է հրապարակել (տեսանյութ) Արտակարգ դեպք՝ Ծակքար գյուղում․ գազատար խողովակ է պայթելԱստված իրենց հետ, թող տարանջատվեն. Շարմազանովը՝ Ռոբերտ Քոչարյանի թիմին (տեսանյութ) Քանի դեպք է գրանցվել ՀՀ ԶՈւ համակարգում 2024-ին Ապօրինի պահվող հայ ռազմագերիները պետք է ազատ արձակվեն․ Տորոնտոյի հայ երիտասարդների ակցիան Բայդենի օրոք ամերիկացիները կռվում էին իրենց «Կիեւյան խամաճիկների ձեռքով»․ Ազարով (տեսանյութ) Բախվել են «Lada Priora»-ն և տրակտորը․ վերջինը հայտնվել է երթևեկելի գոտուց դուրս Ադրբեջանի խորհրդարանը բողոքի նոտա է հղել ԵԽ հայ գերիների մասին բանաձևի ընդունման կապակցությամբ Տավուշի մարզի 76 հանրակրթական դպրոցներից 18-ը տնօրեն չունի. Ոսկան ՍարգսյանԽաղաղության համաձայնագիր թող շուտ կնքեին` Արցախը չտային. քաղաքացիները խաղաղության համաձայնագրի մասին (տեսանյութ) Մեծ մասը սպասում են ինչ-որ «փրկչի» գալստյան, այնինչ այդ փրկիչը յուրաքանչյուրի մեջ է. Հովհաննես Ավետիսյան Արևմուտքում ծաղրել են Ուկրաինայի «ցնորական ֆանտազիան» (տեսանյութ) Մարդկանց կարծիքով, Ադրբեջանի խոստումներին հավատալ պետք չէ. պատերազմը չի դադարել (տեսանյութ) Ուրուգվայը Հայաստանին և Ադրբեջանին խրախուսում է շուտափույթ կերպով ստորագրել ձեռք բերված խաղաղության համաձայնագիրը 90 տարվա ընթացքում ձմռան միջին ջերմաստիճանը Հայաստանում բարձրացել է 1․7°C-ով Մեծ Բրիտանիան Ռուսաստանին որևէ պահանջ չի կարող ներկայացնել. ՊուշկովՌուսաստանի և ԱՄՆ-ի միջև երկխոսությունը հաստատված է (տեսանյութ) Պետական կառույցների անկարողություն (импотенция). Անուշ Պողոսյան Գյումրիում և Փարաքարում այսօրվանից մեկնարկում է ՏԻՄ արտահերթ ընտրությունների նախընտրական քարոզարշավը (տեսանյութ) Ուղիղ. Docando ֆեդերացիայի Ա կլասի վարկանիշային միջազգային մենամարտ Ուկրաինան չպետք է զայրացներ մեկին, ով իրենից շատ ավելի մեծ է․ ԹրամփՆարեկ Մկրտչյանը հարցազրույց է տվել ամերիկյան NewsMax TV հեռուստաընկերությանը Բրիտանիայում նշել են Ուկրաինայի ամենաթանկ սխալըՄիջազգային հանրության ողջույնները ոչ մի արժեք չունեն, իսկ ՀՀ վարչախմբի փորձերը դատապարտված են․ Իշխան Սաղաթելյան ԶԼՄ-ները բացահայտել են՝ ինչ է խնդրել Ուկրաինան Իտալիայից և ՖրանսիայիցՌուսաստանի դեսպանը գնահատել է ուկրաինական կարգավորմանը ԵՄ-ի մասնակցության հնարավորությունըՀնարավոր է` Վարդան Ղուկասյանին արտահանձնեն Հայաստան․ փաստաբան ԱՄՆ-ն կրճատում է «Ազատություն ռադիոկայանի» և «Ամերիկայի ձայնի» գործառույթները․ Սպիտակ տունՆոր ծրագիր՝ ազատությունից զրկված անձանց իրավունքների պաշտպանության ոլորտում Ուկրաինան չպետք է «կռվարար լիներ» մեկի հետ, ով իրենից շատ ավելի մեծ է. ԹրամփԱնհնազանդության ակցիայի համար կալանավորված պատանին արդարացվել է. Արամ Վարդևանյան Կեղտաջրերը ողողել են բնակելի շենքի բակը․ահազանգում են Միքայելյան փողոցի բնակիչները
Ամենադիտված