«Չանդրա» դիտակը կանխագուշակել է թափառող սև խոռոչների գոյությունը

«Չանդրա» աստղադիտակով աշխատող աստղագետները տվյալներ են ստացել առ այն, որ CID-42 գալակտիկայից դրա կազմավորման ժամանակաշրջանում արտանետվել է գերծանր սև խոռոչ։ Աշխատանքը կտպագրվի Astrophysical Journal պարբերականում, իսկ առանձնատիպը հասանելի է Քորնելի համալսարանի արխիվում։ Աշխատանքի համառոտ բովանդակությունը ներկայացնում է ScienceNow-ն։

Աստղագետների եզրահանգումները հիմնվում են մեզնից 4 միլիարդ լուսատարի (մեկ լուսատարին այն հեռավորությունն է, որը լուսյն անցնում է 1 տարում. նշենք, որ Երկիր-Լուսին հեռավորությունը՝ մոտ 300,000 կիլոմետր, լույսն անցնում է մեկ վայրկյանում) հեռավորության վրա գտնվող CID-42 գալակտիկայի դիտումների վրա, որի սպեկտրի տեսանելի տիրույթում կա լույսի առաքման երկու հզոր աղբյուր։ «Չանդրա»-ի դիտումները ցույց են տվել, որ աղբյուրներից մեկը ճառագայթում է նաև ռենտգենյան տիրույթում։

CID-42 գալակտիկան կազմավորվել է երկու գալակտիկաների բախման արդյունքում։ Լույսի վերոնշյալ երկու հզոր աղբյուրները, տեղակայված գալակտիկայի կենտրոնին մոտ, նման են գալակտիկաների կենտրոնում ենթադրվող գերծանր սև խոռոչների։ Դրանք երկուսն էլ նյութի կլանման արդյունքում պիտի ճառագայթեն ռենտգենյան տիրույթում, ինչը սակայն նկատվել է միայն մեկի դեպքում։

Այդ հանգամանքը, ըստ աստղագետների, ունի իր բացատրությունը։ Կամ երկրորդ աղբյուրը ծածկված է միջաստղային նյութի խիտ կուտակումների շղարշով, կամ այն ընդհանրապես չի պարունակում որևէ սև խոռոչ, այլ հանիսանում է հենց այդպիսի մի կուտակում։ Այդ դեպքում կարելի ա ասել, որ առաջին սև խոռոչը միակն է, որը կազմավորվել է երկու գալակտիկաների կենտրոնների սև խոռոչների միացման արդյունքում։

Գալակտիկայի կենտրոնից այս հզոր աղբյուրի հեռու դիրքը աստղագետները բացատրում են նրանով, որ այն դուրս է նետվել գալակտիկաների բախման-միացման ժամանակ ոչ-սիմետրիկ գրավիտացիոն դաշտի առկայությամբ։ Այսպիսով, այս գալակտիկայի դիտումները կարող են լինել դեռ Էյնշտենյի կողմից գրավիտացիայի ընդհանուր տեսության շրջանակներում կանխագուշակված թափառող սև խոռոչների գոյության առաջին ուղղակի հաստատումը։

Չնայած որ սև խոռոչների արտանետումը բացառիկ հազվադեպ երևույթ է, այդ փաստի դիտումն ինքնին խոսում է տիեզերքում բազմաթիվ նման օբյեկտների գոյության հնարավորության մասին։

Բարձր լուծունակություն ունեցող «Չանդրա» տիեզերական դիտարանը ուղեծիր է դուրս բերվել 1999 թվականին։ Այն նախատեսված է ռենտգենյան տիրույթում տիեզերքի ուսումնասիրությունների համար։