ՀՀ նախագահ Սերժ Սարգսյանի հարցազրույցն ամբողջությամբ

ՀՀ Նախագահ Սերժ Սարգսյանը հունիսի 17-ին այցելել էր Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն եւ հյուրընկալվել «Հարցազրույց» ծրագրին: «Արմենպրես»-ը ներկայացնում է հարցազրույցն ամբողջությամբ:

-Մինչ բուն հարցերին անդրադառնալը' հիշեցնեմ, որ մեկնարկել է ֆուտբոլի աշխարհի առաջնությունը, և ես վստահ եմ, որ հետևում եք ֆուտբոլի առաջնության խաղերին: Ո՞ւմ եք երկրպագում այս առաջնությունում:

-Ես այդ բառը կարող եմ օգտագործել միայն իմ վերաբերմունքը Հայաստանի հավաքականի նկատմամբ ցույց տալու համար: Ես երկրպագում եմ Հայաստանի ֆուտբոլի հավաքականին: Բայց, անշուշտ, ես հաճույքով դիտում եմ նաև այլ ֆուտբոլային խաղեր: Եվ հիմա այս ֆուտբոլային տոնի ժամանակ չեմ կարող այն բաց թողնել: Անշուշտ, դիտել եմ մի քանի խաղ ու համարում եմ, որ շատ հետաքրքիր ու դիտարժան աշխարհի առաջնություն է: Ես տասնամյակներ շարունակ համակրել եմ ու հաճույքով դիտել եմ Բրազիլիայի ու Գերմանիայի հավաքականների խաղերը: Իհարկե, եղել են ժամանակներ, որ առիթը բաց չեմ թողել հիանալու Ֆրանսիայի, Անգլիայի, Իտալիայի, Իսպանիայի խաղերով, բայց նորից եմ կրկնում, իմ համակրանքը եղել է բրազիլական ու գերմանական ֆուտբոլի կողմը: Կարծում եմ, որ այս առաջնության գրավիչ պահը գոլառատությունն է: Որովհետև, էլ ինչ ֆուտբոլ առանց գոլի: Փաստորեն այս ընթացքում ընդամենը մեկ խաղ է ավարտվել առանց գոլ արձանագրվելու, և ես կցանականայի, որ չեմպիոն դառնար Գերմանիայի ընտրանին, որ հետո մենք կարողանանք ասել, որ, այո, խոշոր հաշվով պարտություն կրեցինք, բայց այդ պարտությունը կրեցինք աշխարհի չեմպիոնից:

-Անցնենք մեր խնդիրներին ու այն հարցերին, որոնք ես նախատեսել եմ այս հարցազրույցի համար: Այդ հարցերի առաջնակարգությունը նշելիս պետք է գանք սահմանային իրադրությանը: Սահմանի որոշ շրջաններում լարված էր, այս օրերին արդեն խաղաղ է, բայց այդ լարվածությունը մտորելու տեղիք է տալիս: Ես նկատի ունեմ զարգացումները հայ-ադրբեջական սահմանի նախիջևանյան հատվածում: Ի՞նչ պետք է ենթադրել, մեր հակառակորդը նոր մարտավարությո՞ւն է որդեգրում: Եթե այո' ապա մենք ի՞նչ ենք ձեռնարկում այս ուղղությամբ սահմանին:

-Ես չեմ կարծում, որ մենք հիմա ականատեսն ենք նոր մարտավարության: Իմ խորին համոզմամբ' զարգանում են այն պրոցեսները, որոնք արդեն գոյություն ունեն երկար տարիներ: Այո, հակառակորդը լարվածություն է պահում մեր սահմանների երկայնքով և դրա նպատակները մի քանիսն են:

Ես կարծում եմ, որ ամենակարևոր նպատակն այն է, որ աշխարհին ու բոլորին ցույց տրվի, որ պատերազմը չի ավարտվել և, եթե բանակցային գործընթացում հաջողություններ նրանք չունեցան, ապա անխուսափելի է ռազմական գործողությունների վերսկսումը: Եթե հիշում եք, Հայաստանի Հանրապետական կուսակցության վերջին համագումարի ժամանակ ես ասեցի, անշուշտ, չափազանց կարևոր է, թե ինչպիսի սպառազինությամբ է զորքը գնում մարտի, բայց նաև ասեցի, որ առավել կարևոր է, թե կռվողն ով է. հանուն ինչի է կռվում և ում հետ է կռվում: Այդ առումով ևս մեկ անգամ ես պետք է շեշտեմ, որ 94 թվականի մայիս ից հետո մենք երբեք նպատակ չենք ունեցել վերսկսելու ռազմական գործողությունները և մեր ողջ նախապատրաստական աշխատանքը ուղղված է մեր պաշտպանունակության բարձրացմանը, և, այս առումով, իհարկե, վերջին տարիները բացառություն են, և մենք պարբերաբար, ջանասիրությամբ ավելացնում ենք մեր սպառազինութունները, ձեռք ենք բերում տեսակներ և կատարելագործում ենք նախկինները: Իսկ, որ հարց առաջանա, թե ինչու չենք մենք ի ցույց դնում, այլ սահմանափակվում ենք միայն զորավարժություններ անցկացնելով կամ էլ մասնակիորեն որոշակի ռեպորտաժներում ինչ-որ բաներ ցուցադրելով, ապա որովհետև մենք դրա կարիք չունենք: Սպառազինություններ ձեռք բերելով ու ամեն վայրկյան ի ցույց դնելով' տարբեր պետություններ տարբեր խնդիրներ են լուծում: Մեր հասարակությունը, ի տարբերություն ուրիշների, բաց հասարակություն է, և մենք կարիքը չունենք ավելորդ ցուցադրման կամ ցուցամոլության: Մեր հասարակության տարբեր ներկայացուցիչներ հնարավորություն ունեն և ունենալու են մշտապես այցելելու տարբեր զորամասեր, տեղյակ լինելու ինչպես զինվորների մարտական ոգու, այնպես էլ մեր զինատեսակների կատարյալ լինելու մեջ, մեր զինատեսակների պահանջվող չափով առկա լինելու մեջ: Մենք շարունակելու ենք այս աշխատանքը, քանի որ անվտանգության խնդիրները մեզ համար առաջնային են: Ոչինչ չենք խնայելու, որպեսզի մեր հրաշալի տղաները ունենան այն, ինչն անհրաժեշտ է մեր սահմաններն անառիկ պահելու համար, մեր անվտանգությունն ապահովելու համար:

-Պարոն նախագահ, օրեր առաջ լրացավ հրադադարի քսանամյակը, քսան տարի է արդեն հարաբերական խաղաղություն է այս տարածաշրջանում, քսան տարի է' բանակցություններ են ընթանում երկու պետությունների միջև, ի վերջո ի՞նչ արդյունք պետք է ակնկալել այս բանակցություններից:

-Գիտեք, բանակցությունների ամենակոնկրետ արդյունքը արդեն քսան տարի տևող խաղաղությունն է: Այո, վատ խաղաղություն է, փխրուն խաղաղություն է, ժամանակ առ ժամանակ մեր փայլուն տղաները զոհվում են: Բայց ցանկացած խախուտ խաղաղությունը նախընտրելի է, քան որևէ պատերազմ: Ցանկացած բանակցություններ նախընտրելի են, քան ռազմական գործողությունները: Այո, բանակցությունները դանդաղ են ընթանում, և մեր ցանկություն է, որպեսզի օր առաջ խնդիրը լուծվի, բայց ոչ ամեն գնով և ոչ ցանկացած պայմաններով:

Բանակցությունների դանդաղումը, իմ խորին համոզմամբ, պայմանավորված է նրանով, որ մենք և Ադրբեջանը տարբեր կերպ ենք մեկնաբանում այն սկզբունքները, որոնք համանախագահների կողմից առաջարկվել են որպես խնդրի լուծման հիմք:

Մենք և համանախագահներն այդ սկզբունքները պատկերացնում ու մեկնաբանում ենք նույն կերպ: Ադրբեջանը այլ բան է հասկանում այդ սկզբունքների տակ: Բնական է, որ բանակցությունների ընթացքում այս տարակարծությունը խոչընդոտող հանգամանք է հանդիսանում, և պատահական չէ, որ ամեն անգամ, հասնելով ինչ-որ մի փուլի, Ադրբեջանը նոր առաջարկություններով է հանդես գալիս: Որպեսզի բանակցությունները ընթանան մեզ համար, միջազգային հանրության համար, մեր ժողովրդի համար ընդունելի տեմպերով, անհրաժեշտ է, որպեսզի հստակեցվի մեկ հանգամանք, մենք նույն կերպ պետք է հասկանանք միջազգային ընդունված սկզբունքները: Մենք շնորհակալ ենք Մինսկի խմբի համանախագահներին իրենց գործադրած ջանքների համար:

Ի վերջո, այս խաղաղությունը և խնդրի լուծումը, առաջին հերթին, մեզ է պետք, այնուհետև ուրիշներին: Բայց ես կարծում եմ, որ այստեղ ջանքերի ավելացման խնդիր կա այն ուղղությամբ, որի մասին ես ասեցի:

-Պարոն նախագահ, հիմա գանք մի քանի տնտեսական հարցերի, հատկապես Աստանայից հետո դրանց շուրջ խոսակցություններն ակտիվացան, ընդ որում, տարակարծությունն այստեղ էլ է մեծ: Վերլուծաբանների որոշակի շրջանակ կարծիք է հայտնում, որ Եվրասիական տնտեսական միության անդամներն այնքան էլ շահագրգռված չեն մեր անդամակցությամբ այս միությանը: Այդ մասին է վկայում նաև Աստանայում Նազարբաևի դիտարկումը' մեր սահմանների առնչությամբ: Դուք ի՞նչ եք մտածում այս առնչությամբ:

- Ես չեմ կիսում որոշ մոտեցումներ, և, առաջին հերթին, չեմ կիսում այն կարծիքը, որ Մաքսային միության անդամ երկրները չեն ցանկանում, որ Հայաստանը միանա Մաքսային միությանը: Ինձ համար, կարծես թե, այս հարցը սպառված է, և ես զարմանում եմ, որ մենք դեռ շարունակում ենք քննարկել այն: Բովանդակային առումով, իրոք, ամեն ինչ, կարծում եմ, վերջացած է: Եվ շատ պարզ է: Այո, Հայաստանի Հանրապետությունը անդամակցելու է Մաքսային միությանը, այո, Հայաստանի Հանրապետությունը անդամակցելու է Մաքսային միությանը' իր իսկ կողմից ճանաչված սահմաններով, այնպես, ինչպես Հայաստանի Հանրապետությունն այս 20-23 տարիների ընթացքում անդամակցել է մնացած բոլոր միջազգային կառույցներին: Որևէ մեկը կա՞, որ այստեղ հարց առաջացնի կամ ասի' այս մոտեցումը սխալ է: Վստահ եմ, որ ոչ:

Ճշմարտություն է նաև այն, որ Հայաստանի Հանրապետությունն ունի առանձնահատուկ հարաբերություններ, ուղիղ ասեմ' հայկական երկրորդ հանրապետության ' Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետության հետ: Եվ կասկածի տակ առնել այն հանգամանքը, որ Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետությունը անկախ պետություն է, սխալ է: Այո, որոշակի և շատ հստակ նկատառումներից ելնելով' մենք չենք ճանաչել Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետության անկախությունը, և ես դրա հետ համամիտ եմ' 100 տոկոսով: Այո, ուրիշները ևս չեն ճանաչել' ելնելով այլ նկատառումներից: Սա իրականությունն է, հարցի էությունն է, հարցերի այսօրվա վիճակն է, և կարծում եմ' ամեն ինչ բոլորի համար հասկանալի է: Եթե որոշ հարցեր մնացել են, այդ հարցերը հուզական, էմոցիոնալ մակարդակում են, և ես մեծ պատրաստակամությամբ ընդունում եմ մեր ժողովրդի ցանկությունները և հույզերը, բայց պիտի հասկանանք, որ քաղաքականության մեջ, առավել ևս' դիվանագիտության մեջ, հույզերը տեղ չունեն: Դիվանագիտությունը կամ բանակցությունները «տղայություն» անելու տեղ չեն: Այդպիսի հանգամանքները ավելի շուտ կարելի է գնահատել որպես անպատասխանատվություն, բախտախնդրություն: Դիվանագետի, քաղաքական գործչի նպատակը խնդիրը լուծելն է, և մենք մեր խնդիրը լուծելու համար միշտ ցուցաբերելու ենք հաստատակամություն' հույզերը պարփակելով մեր մեջ, բայց սառը հաշվարկներով և տրամաբանությամբ գնալով դեպի խնդրի լուծում: Ես իրոք զարմանում են, որ շատերը զարմացած են, թե ինչու Աստանայում այդպիսի կարծիք հնչեց: Ու՞մ համար է գաղտնիք, որ Ադրբեջանը ոչ միայն լարվածություն է ստեղծում սահմանին, խախտում է հրադադարը' օրական տասնյակ, հարյուրավոր անգամներ, այլև, իհարկե, դիվանագիտական ճակատում էլ է պատերազմ մղում: Անհասկանալի կլիներ, եթե Ադրբեջանի նախագահը նամակ չուղղեր և' Ղազախստանի նախագահին, և' Ռուսաստանի նախագահին, և' Բելառուսի նախագահին: Երբ ասում են' անակնկալ էր, ես չեմ կիսում այդ կարծիքը: Ինչպե՞ս կարող էր անակնկալ լինել: Մեր պատվիրակության կազմում 10-ից ավելի մարդիկ կային, նախորդ երեկոյան մենք խորհրդակցություն էինք անցկացրել, և այդ 10-ից ավելի մարդիկ գիտեին, որ Ադրբեջանի նախագահը նամակ է հղել երեք նախագահներին: Բացի դրանից, մենք ունենք անցյալի փորձը. Մինսկում Ղազախստանի նախագահը այդ հարցերը բարձրացրեց: Այստեղ անակնկալի գալու ի՞նչ խնդիր կա: Բացարձակապես: Հարցը նպատակահարմարության մասին է, թե որտեղ ինչ կարելի է ասել: Այնտեղ տարօրինակ ոչինչ չի հնչել: Մի կողմ դրեք հույզերը, և լսեք, թե այնտեղ ինչ է հնչել: Եվ երբ ես ասում էի' իրոք, տհաճ է, ոչ թե բովանդակային առումով էի ասում' տհաճ է, այլ տհաճ է, որ Մաքսային միության անդամ երկրներից մեկի նախագահը հղում է կատարում Ադրբեջանի նախագահի նամակին: Միայն այսքանը: Իսկ որ, նորից եմ ասում, Հայաստանի Հանրապետությունն ունի իր հստակ սահմանները, Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետությունն ունի իր հստակ սահմանները, այստեղ կասկածելու ոչինչ չկա, և բոլոր այն քաղաքական գործիչները, ովքեր փորձում են մինչև վերջ ճիշտ չհասկանալ Լեռնային Ղարաբաղի անկախ լինելու հանգամանքը և փորձում են այս թեման դարձնել քննարկումների առարկա, ոչնչով չեն օժանդակում, ընդհակառակը, խոչընդոտում են խնդրի լուծմանը և հավելյալ վտանգներ են առաջացնում Հայաստանի Հանրապետության համար: Այստեղ մի բան էլ պետք է ասեմ' օգտվելով այս հնարավորությունից և դիմելով իմ քննադատներին. խնդրում եմ, մի' պաշտպանեք Արցախը ինձնից: Սա ոչ միայն վիրավորական է, այլ նաև անհեթեթ է, անհեթեթ:

- Պարոն նախագահ, այդուհանդերձ, անդամակցությունը Եվրասիական տնտեսական միությանը ունի նաև մի շարք տնտեսական ասպեկտներ, որտեղ էլի կան մտահոգություններ: Մտահոգությունների թվում է գլխավորը թերևս այն է, որ այդ միությանն անդամակցելիս Հայաստանում խոսվում է շատ ապրանքների գների թանկացման մասին: Արդյոք իրականությունը սա՞ է, և արդյոք մենք հաշվարկե՞լ ենք դրականն ու բացասականը միությանն անդամակցելիս:

- Անշուշտ: Մենք Մաքսային միությանը ցանկություն ենք հայտնել անդամակցել' ունենալով ոչ միայն այլ խնդիրների հետ կապված բազմաթիվ հանգամանքներ, այլ նաև խորը տնտեսական վերլուծություններ: Եվ ակնհայտ է, որ արդեն իսկ դրա որոշ արդյունքներից մենք օգտվում ենք: Եթե այսօր մենք 1000 խորանարդ մետր գազը մեր սահմանին ստանում ենք 189 դոլարով, եթե այսօր վառելիքաքսուկային նյութերի համար ունենք համապատասխան զեղչեր, եթե այսօր բնական ալմաստի ներմուծման համար ունենք 7 տոկոսանոց զեղչ, դա Մաքսային միությանն անդամակցելու, այսպես ասած, նախապատրաստական ժամանակահատվածն է: Անշուշտ, որոշակի անհանգստություններ կան ոչ միայն տնտեսագետների, այլ նաև հանրության, այդ թվում' ինձ մոտ: Չի կարող անհանգստություն չլինել: Մենք մտնում ենք մի նոր տնտեսական համակարգ, և այստեղ, անշուշտ, կան մարտահրավերներ, բայց այդ մարտահրավերները լուծելի են, և մեր անդամակցությունը բերելու է Հայաստանի տնտեսության զարգացմանը: Այո, դրույքաչափերի առումով որոշակի տարբերություններ կան: Նախ' այդ տարբերությունները հսկայական չեն, երկրորդը' զգայուն ապրանքների մասով մենք կառուցել ենք, եթե կարելի է այդպես ասել, մուտքի շղթաներ, այսինքն' հերթակա նություն, որպեսզի ժամանակային առումով հավասարվենք այդ դրույքաչափերին: Ենթադրենք' մեքենաների ներմուծման մասով: Ակնհայտ է, որ Մաքսային միության անդամ երկրները ավելի մեծ դրույքաչափ են կիրառում ավտոմեքենաների ներմուծման ժամանակ, մենք' ավելի քիչ, բայց այդ դրույքների կիրառումը Հայաստանի Հանրապետության համար, անպայման, հետաձգվելու է' 5-ից 10 տարով: Ինչո՞ւ եմ ասում 5-ից 10 տարով, որովհետև սա այն խնդիրներից մեկն է, որոնց մասին ես ասում էի' մնացել է 2-3 խնդիր: Այսինքն'ավտոմեքենաների ներմուծումը զգայուն հարց է մեզ համար, դրա համար մենք խնդրել ենք տալ մ եզ ժամանակ: Մեր խնդրանքը հարգվել է, և մենք ունենալու ենք նվազագույնը, վստահ եմ, որ այդպես կլինի, 5 տարի ժամանակ: Այդ 5 տարվա ընթացքում մենք կադապտացվենք, այդ 5 տարին բավարար է: Իսկ եթե լինի 7 տարի, ավելի լավ: Եվ այդպես' բոլոր զգայուն ապրանքատեսակների համար: Հսկայական թիմ է աշխատել, ես վստահ եմ, որ առաջին արդյունքները ունենալու ենք հենց հաջորդ տարի, և այդ ժամանակ մենք ի ցույց ենք դնելու այդ բոլոր առավելությունները: Նորից եմ կրկնում. մենք բանակցային փուլում էինք, և բանակցային փուլում գովերգել, ի ցույց դնել առավելությունները' նշանակում է ունենալ ոչ ամուր դիքեր բանակցային սեղանի շուրջ: Համոզված եմ, որ մի քանի տարի հետո Հայաստանի հաջողությունները պայմանավորելու են դրանով, ասելու են' այս քայլի արդյունքն է:

-Պարոն նախագահ, հիմա գանք Հայաստանից ներս. նոր կառավորություն: Մեր տնտեսությունն արդեն ղեկավարում է կառավարության նոր կազմը: Իհարկե, այսօր վաղ է ասել, թե կառավարությունը ինչ է արել, բայց ինձ հետաքրքիր է, թե Դուք ի՞նչ եք ակնկալում այս կառավարությունից:

-Ես բազմաթիվ անգամ առիթ եմ ունեցել այդ մասին խոսելու' ինչպես հրապարակավ, այնպես էլ և' վարչապետի, և' կառավարության անդամների հետ: Ուրախությամբ պետք է նշեմ, որ ամբողջ կառավարությունը գիտակցում է պատասխանատվության իր աստիճանը, ամբողջ կառավարությունը գիտակցում է, որ նախկին կառավարության փոփոխությամբ ակնկալիքներ են ձևավորվել, և այդ ակնկալիքները պետք է արդարացվեն: Այլ խնդիր է, որ յուրաքանչյուր աշխատանք' լինի դա կառավարության, լրագրողի, գործարարի, պետք է լինի տեսանելի և չափելի, և որոշակի ժամանակահատված է անհրաժեշտ, որպեսզի մենք կարողանանք արդյունքները տեսնել և չափել հաջողության աստիճանը:

Որպեսզի մանրամասների մեջ չխորանամ' ինձ համար, որպես ոչ տնտեսագետի, գոյություն ունեն մի քանի չափանիշներ: Առաջինը կայուն տնտեսական աճն է: Կառավարությունը պետք է ապահովի կայուն տնտեսական աճ: Երկրորդ չափանիշը աշխատավարձ-գնաճ հարաբերակցությունն է, այսինքն' աշխատավարձի աճը միշտ պետք է գերազանցի, առաջանցիկ լինի գնաճին, որպեսզի ավելանան մարդկանց իրական եկամուտները: Եվ երրորդ հանգամանքը հարկեր-ՀՆԱ հարաբերակցությունն է, թե ՀՆԱ-ի քանի՞ տոկոսն ենք կարողանում հարկերի տեսքով բերել բյուջե, որովհետև սա է հիմքը և' աշխատավարձերի բարձրացման, և' սոցիալական խնդիրների լուծման: Եվ եթե այս տեսանկյունից ենք նայում, վերջին 3-4 տարիներին ունեցել ենք ձեռքբերումներ: Այլ խնդիր է, որ ակնկալիքները մեծ են, այլ խնդիր է, որ բոլորս ցանկանում ենք օր առաջ ավելի բարեկեցիկ ապրել: Այդպիսի ցանկություն գոյություն ունի բոլոր հասարակություններում: Աշխարհի բոլոր երկրներում էլ կան դժգոհություններ, որոնք պայմանավորված են հենց այդ ցանկություններով: Եվ սա շատ նորմալ է: Աշխարհի բոլոր երկրներում կան տեսակետների բախումներ, տարակարծություններ, և հենց այս տեսակետ ների բախման ժամանակ են ծնվում պետության համար օգտակար որոշումները: Իմ ցանկությունն է, որ մենք այս պրոցեսները խորացնենք, բայց' մի պայմանով, որ այդ բախումները իրոք լինեն տեսակետների բախումներ, որ այդ բախումները լինեն ԱԺ-ում, մամուլի էջերում, ոչ թե ցուցարարների և ոստիկանների միջև լինեն այդ բախումները: Մենք պիտի կարողանանք ուժ գտնել' և' իշխանությունները, և' ընդդիմությունը, որպեսզի քաղաքակիրթ ճանապարհով կարողանանք գալ ճիշտ լուծումների: Նոր կառավարության առումով արդեն տեսնում եմ նախանշանները, որ այս կառավարությունը հաջողություն է ունենալու: Կանցնի որոշակի ժամանակ, մենք շատ ավելի հստակ կխոսենք:

- Գանք հենց Ձեր նշած բախումներին: Ես բախումները չակերտների մեջ եմ վերցնում: Սխալ կլիներ ընդդիմության գործողություններին չանդրադառնալը' հատկապես վերջին քառօրյայում ընդդիմության ներկայացրած պահանջների ֆոնին, դրանք 12-ն են: Դուք արդեն ծանոթացե՞լ եք այդ պահանջներին:

- Անշուշտ:

- Եթե ծանոթացել եք, ուրեմն արդեն ունեք Ձեր հստակ վերաբերմունքը, նաև մասնագիտական կարծիքը: Ընդդիմությունը իշխանությանը առաջարկում է գործել պրագմատիկ դաշտում: Ընդունե՞լ եք այդ առաջարկը և ի՞նչ է ենթադրվում իշխանության կողմից:

-Նախ պիտի ասեմ, որ այդ փաստաթուղթը կազմողները, ամենայն հավանականությամբ, մի փոքր շտապողականություն են ցուցաբերել և որոշակի լեզվաշարադրական բացթողումներ են ունեցել, որովհետև, եթե նպատակը համագործակցությունն է, ապա այդպիսի փաստաթղթերից պիտի բացառվեն «պահանջում ենք», «պարտադրում ենք» և այլ հասկացողությունները:

Ես համոզված եմ, որ այո, ընդդիմությունը ցանկանում է համագործակցել, որպեսզի միասին կարողանանք լուծել մեր ժողովրդի առջև ծառացած խնդիրները: Անշուշտ, ես արդեն հորդորել եմ իմ կուսակից ընկերներին, կառավարությանը' ուշադրությամբ ուսումնասիրել և կատարել հետևյալ գործողությունները. այն հարցերը, որոնք ներառված են մեր ծրագրերում կամ իմ նախընտրական ծրագրում կամ այսօրվա կառավարության' արդեն հաստատված ծրագրում, պետք է արագ առաջ տանել և բացատրել մեր ընդդիմադիրներին,թե այս ուղղություններում մինչև ուր ենք շարժվելու: Երկրորդը. այն հարցերը, որոնք առնչություն ունեն սահմանադրական բարեփոխումների հետ, անպայման պետք է քննարկվեն հեղինակների հետ և միասին գան ընդհանուր հայտարարի: Եվ երրորդը. այն հարցերը, որոնք, մեր կարծիքով, մեր թիմի կարծիքով, իրատեսական չեն, անպայման պետք է բացատրել մեր ընդդիմախոսներին, թե ինչու իրատեսական չեն և ինչ հետևանքների կարող են բերել, եթե մենք խնդիրները լուծենք այն կերպ, ինչ կերպ իրենք են առաջարկում: Նորից եմ կրկնում և համոզված եմ, որ կարծիքների այս բախման արդյունքում մենք կունենանք շատ լավ որոշումներ:

- Պարո'ն նախագահ, Դուք նշեցիք սահմանադրական բարեփոխումների շուրջ ընդդիմության և իշխանության բանավեճի մասին: Դուք ի՞նչ եք մտածում այն պրոցեսի մասին, որը տեղի է ունենում այս օրերին, և ի՞նչ պետք է ակնկալել այս փոփոխություններից:

- Ես կարծում եմ, որ բավական ինտենսիվ պրոցես է ընթանում, և մեծամասնությամբ' մասնագետները, հանրության բավականին լայն շրջանակներ, մասնակցություն են ունենում այս պրոցեսին: Կարևորագույն խնդիրը, իմ կարծիքով, մասնագետների ակտիվ մասնակցությունն է: Շատերն ասում են, որ Սահմանադրությունը քաղաքական փաստաթուղթ է, և դրանով պետք է զբաղվեն քաղաքական գործիչները: Համաձայն լինելով, որ Սահմանադրությունը, իրոք, քաղաքական փաստաթուղթ է և որ քաղաքական գործիչները պետք է մասնակից լինեն, այնուհանդերձ, ես համարում եմ, որ առաջին հերթին Սահմանադրությունը իրավաքաղաքական փաստաթուղթ է, և այստեղ, առանց մասնագետների, մենք կարող ենք շատ մեծ պրոբլեմների առջև կանգնել: Այս մասով' մասնագետների ընդգրկմամբ, քննարկումների ծավալներով և հաճախականությամբ, ես գրեթե բավարարված եմ: Հաջորդ խնդիրն, իհարկե, քաղաքական ուժերի ներգրավումն է այս քննարկումներին, որովհետև մեր ցանկությունը ինքնանպատակ չէ, մենք ցանկանում ենք, ընդգրկելով մեր հանրության լայն շրջանակներին, ստանալ մի փաստաթուղթ, որը կապահովի մեր երկրի առաջընթացը: Կա նաև երրորդ հանգամանքը: Թեև, իհարկե, դժվար է հանրության լայն զանգվածներին հասցնել այդ հսկայածավալ փաստաթղթի մանրամասները, բայց ես կարծում եմ, որ այստեղ էլ մենք անելիք ունենք, և պետք է քննարկման շրջանակները լայնացնել: Ես տեսնում եմ, որ այդ քննարկումները այսօր միայն Երևանում են տեղի ունենում: Ես վստահ եմ, որ այդպիսի քննարկումներ պետք է լինեն մեր մարզերում, համայնքներում: Կարծում եմ, որ ևս մի որոշակի ժամանակ, և մենք հնարավորություն կտանք հանձնաժողովին' գործունեություն ծավալել նաև մարզերում: Այնուհետև, երբ հանձնաժողովն ավարտի այդ քննարկումները և ինձ ներկայացնի հայեցակարգ, այդ ժամանակ ես, անշուշտ, ավելի հանգամանորեն կխոսեմ այդ մասի ն:

-Մի հարց էլ ու մոտենում ենք մեր զրույցի եզրագծին: Այս հարցս մի փոքր դիվանագիտական ինտրիգ էլ է պարունակում, նախապես ասեմ Ձեզ: Վերջերս, Հայոց ցեղասպանության 100-ամյակին նվիրված հայտնի նիստում, Թուրքիայի նախագահին հրավիրեցիք մասնակցելու 100-ամյակին նվիրված արարողություններին: Ի դեպ, ասեմ, դա որոշակի անակնկալ առ այսօր էլ պարունակում է իր մեջ: Ի՞նչ եք կարծում, թուրքական կողմը ի՞նչ ռեակցիա կդրսևորի և արդյոք Աբդուլլահ Գյուլի սրտո՞վ էր Ձեր հրավերը:

- Ամենայն հավանականությամբ' Աբդուլլահ Գյուլը հնարավորություն չի ունենա այդ հարցը քննարկել, երբ ժամանակը գա, որովհետև, ինչպես հայտնի է, նա հայտարարել է, որ չի մասնակցելու նախագահական ընտրություններին: Այդ հարցի պատասխանը հստակ իմանալուն մնացել է ընդամենը 2 շաբաթ: Բայց ես գնահատում եմ Գյուլին' որպես քաղաքական գործչի, որովհետև, իմ համոզմամբ, նա լայնախոհ մարդ է և շատ լավ գիտակցում է իր երկրի իրական շահը: Իսկ թե կգա՞ Թուրքիայի ընտրված նախագահը, ով էլ նա լինի, մենք կիմանանք առնվազն ընտրություններից հետո կամ էլ ապրիլի 24-ի նախօրյակին, որովհետև, նորից եմ ասում, հիմա հայտնի չէ, թե ով է լինելու Թուրքիայի նախագահը: Ընդհանրապես' հայ-թուրքական հարաբերությունների, Ցեղասպանության հետ կապված, այս ժամանակահատվածում' մինչև 100-րդ տարելիցը, ես ունենալու եմ բազմաթիվ հնարավորություններ' ինչպես առանձին հարցազրույցների, այնպես էլ ելույթների տեսքով, իմ կարծիքն արտահայտելու այս հարցի շուրջ:

-Եվ վերջում, պարոն նախագահ, ընդամենը մի քանի օրից Ձեր ծննդյան օրն է: Հետաքրքիր է' վաթսունամյակի շեմին հանրապետության նախագահի ներսում ի՞նչ է կատարվում:

-Ես ինձ այն մարդկանց թվին չեմ դասում, ովքեր նախօրոք պատրաստվում են իրենց ծննդյան տարեդարձներին:

-Բայց հոբելյանական է, պարոն նախագահ:

-Հասկանում եմ, որ հոբելյանական է, բայց այս հոբելյանական տարեդարձը, ցավոք սրտի, ես չեմ կարող ասել, թե այն հանգրվանն է, որ ես արդեն իրանացված եմ տեսել իմ բոլոր երազանքները մարդ արարածն այնպիսին է, որ փորձում է ինչ-որ հիշարժան տարեթվերի հետ կապել որոշակի հանգամանքներ: Նորից եմ կրկնում' ես չեմ կարող իմ 60-ամյակի առիթով ասել, որ իմ բոլոր ցանկությունները իրականացել են: Ուստի այլ հանգամանք չի մնում, քան սպասել հաջորդ հոբելյանին' 65 ամյակին, որը ես կցանկանայի դիմավորել արդեն ազատ Արցախով, հստակ հաստատված խաղաղությամբ, արագ տեմպերով զարգացող Հայաստանով և նույնչափ արագ տեմպերով ներգաղթ երևույթներով: Ես կցանկանամ, որ բոլոր նրանք, ովքեր նշում են իրենց ծննդյան տարեդարձները կատարված ցանկություններով դիմավորեն: