Գիտնականները մամոնտների վերացման հարցում մարդուն անմեղ են ճանաչել

Ռուսաստանյան գիտնականները արտասահմանյան կոլեգաների հետ համատեղ հետազոտության մեջ մարդուն անմեղ են ճանաչել Բերինգիայի՝ հյուսիս-արևելյան Սիբիրի և Ալյասկայի, ինչպես նաև դրանք միջև ընկած և այժմ ծովով ծածկված տարածքում մամոնտների վերացման խնդրահարույց հարցում։ Գիտական հոդվածը հայտնվել է Nature Communications-ում, որի համառոտ բովանդակությունը բերում է Nature News-ը։

Ուսումնասիրության շրջանակներում հնէաբանները վերլուծել են հյուսիս-արևելյան Սիբիրի, Չուկոտկայի և Ալյասկայի 1300 մամոնտի մնացորդներ։ Ստացված տեղեկությունները համեմատվել են տվյալ ժամանակամիջոցներում համապատասխան վայրերի բնահողի տվյալների հետ և արդյունքում կարողացել են վերստեղծել կենդանիների մահացության մանրամասն պատկերը։

Ուշ պլեյստոցենում (45-30 հազար տարի առաջ) մամոնտները լայնորեն տարածված են եղել (գիտնականները Սիբիրի և Այլասկայի տարածքով մեկ հայտնաբերել են տվյալ ժամանակաշրջանին վերաբերող 300 բրածո նմուշ)։ Մոտ 30 հազար տարի առաջ գրանցվել է կլիմայի տաքացում, ինչի արդյունքում Բերինգիայի հյուսիսային մասն ամբողջությամբ ծածկվել է տորֆաճահճային բուսականությամբ, իսկ թփուտներն ու խոտը՝ մամոնտների հիմնական կերը, անհետացել են։

Մոտ 20 հազար տարի առաջ կենդանիները սկսել են տեղաշարժվել դեպի հարավ և շեշտակիորեն բազմացել ժամանակակից Ասիայի և Հյուսիսային Ամերիկայի տարածքներում։ Վերջապես, մոտ 11.5 հազար տարի առաջ կլիմայի հետագա տաքացումը հանգեցրել է նրան, որ այս կենդանատեսակը երկու մայրցամաքներում էլ վերացել է։ Մամոնտների հայտնի վերջին պոպուլյացիան իր գոյությունը պահպանել էր Վրանգելի կղզում և գոյություն ուներ մինչև մոտ 4000 տարի առաջ։

Գիտնականների հաղորդմամբ, նոր տվյալները ցույց են տալիս, որ մամոնտների պոպուլյացիայի դինամիկան պայմանավորված է բացառապես կլիմայի առանձնահատկություններով և կախված չի եղել մարդկային գործոնից։ «Հնագույն մարդը չէր կարող լուրջ ազդեցություն ունենալ Ալյասկայի և Սիբիրի մամոնտների ամբողջ պոպուլյացիայի վրա. նրանց մահացության պատճառն առավելապես բնական պրոցեսներն էին», - ասում է համահեղինակ Յարոսլավ Կուզմինը։

Վերջինիս խոսքերով, այժմ հայտնի են մարդու կողմից մամոնտների որսի շատ քիչ ապացույցներ։ Նա գտնում է, որ մամոնտները մոտ են եղել ժամանակակից փղերին, ուստիև, ինչպես վերջիններս, ապրել են մեծ երամակներով։ «Փիղը կարող է վազել շատ ավելի արագ, քան մարդը և աֆրիկայի սավաննաների բաց պայմաններում գերազանցապես նիզակներով զինված մարդն անգամ մի կենդանի որսալու ոչ մի շանս չունի։ Ես չեմ նախանձնում հնագիտության որևէ տեսաբանի, ով կփորձի նման փորձ իրականացնել», - ասվում է գիտնականի խոսքում։