Հայաստանյան ՏՏ ոլորտի պերճանքն ու թշվառությունը. «Փաստ»

«Փաստ» օրաթերթը գրում է.

Տեղեկատվական տեխնոլոգիաների ոլորտը Հայաստանում ամենաարագ զարգացող ճյուղերից մեկն է։ Եվ ճիշտ է՝ ՏՏ ոլորտը տարիների ընթացքում էական աճ է գրանցել, սակայն դրա նշանակությունը շատ հաճախ չափազանցվում է, իսկ թերությունները՝ անտեսվում։ Խնդիրն այն է, որ Հայաստանն ավելի մեծ պոտենցիալ ունի տեխնոլոգիական ոլորտում՝ ի համեմատ այն ներուժի, որը ներկայում գործի է դրվում։ Բայց դա չի խանգարում, որ, օրինակ՝ ԱԺ փոխնախագահ Հակոբ Արշակյանը հայտարարի, թե Հայաստանը բարձր տեխնոլոգիաների ոլորտում ուղղակի մրցակից չունի: Նույն կերպ ժամանակին նույն Արշակյանը հայկական արտադրության եզակի անօդաչուների տեսանյութեր էր տեղադրում ու փիառվում՝ ներկայացնելով դրանց բացառիկ հնարավորությունները։ Ու մարդկանց էլ թվում էր, թե շատ հզոր ԱԹՍ-ներ ունենք, որոնք ի վիճակի են պատերազմի ժամանակ լուրջ խնդիրներ լուծել, բայց ռազմական գործողությունների ժամանակ պարզվեց, որ դրանք բեկումնային նշանակություն ունենալ չեն կարող։

Ավելին՝ հակառակորդն ավելի մեծ տեխնիկական հնարավորություններով օժտված անօդաչուներ էր կիրառում ընդդեմ հայկական կողմի զինված ուժերի։ Մյուս կողմից էլ՝ հայաստանյան ՏՏ ոլորտի հետ կապված ավելի շատ խոսվում է դրա աճի տեմպերի, քան այս բնագավառում առկա խորքային հիմնահարցերի մասին։ Չէ՞ որ այդ հիմնահարցերի հետ հաշվի նստելու արդյունքում է, որ հնարավոր կլինի ոլորտի խթանմանը նոր տեմպ հաղորդել։ Օրինակ՝ երկարաժամկետ իմաստով լուրջ խնդիր է, որ տեղեկատվական ոլորտի ներկայացուցիչների մի ահռելի մասն ուղղակի արտասահմանյան ընկերությունների համար է աշխատում, որոնք էլ ստանում են հայ մասնագետների ստեղծած արդյունքը ու երկրից դուրս հանում, այնինչ անհրաժեշտ է, որ հայկական ընկերություններն աճեն ու թողարկեն իրենց սեփական արտադրանքը։ Իսկ հայկական ընկերությունների հզորանալու համար պետք է, որ համապատասխան պայմաններ ստեղծվեն։ Այս հարցում առաջին նախադրյալը գաղափարների գեներացումն է, բայց անհրաժեշտ պայմաններ ստեղծված չեն, որ լավագույն մասնագետները մնան ու իրենց գործունեությունը ծավալեն Հայաստանում։

Մեր երկրից ուղեղների արտահոսք է տեղի ունենում, քանի որ արտասահմանում հետազոտական կենտրոններում կամ ընկերություններում այդ մարդկանց համար ավելի բարենպաստ պայմաններ են ստեղծում։ Ուստի, պետք է մտածել, թե ինչ քայլեր են անհրաժեշտ, որ լավագույն մասնագետները մեր երկրից չհեռանան։ Մյուս կողմից էլ՝ արտասահմանում իրենց գործունեությունը ծավալելով՝ հայ մասնագետները նախընտրեն վերադառնալ հայրենիք և իրենց ներուժն ու գիտելիքները ներդնեն հայկական տնտեսության մեջ։ Երկրորդ խնդիրը համապատասխան ֆինանսական միջոցների տրամադրման և, այդ թվում, նաև վենչուրային ֆոնդերի ստեղծումն է՝ կոնկրետ ուղղություններով ծրագրեր իրականացնելու համար։ Այնինչ Հայաստանն ընդամենը արտասահմանյան որոշ ընկերությունների սպասարկելու խնդիր է լուծում։ Որպես կանոն, մենք ուրախանում ենք նրանից, որ դրսի ինչ-որ կազմակերպություն որոշում է մասնաճյուղ բացել Հայաստանում, իսկ զուտ հայկական ՏՏ սեկտորի ձևավորման հարցը մնում է անտեսված։ Իսկ, օրինակ՝ Իսրայելին հաջողվեց հասնել սեփական ՏՏ ինդուստրիայի ձևավորմանը, որը շատ մեծ հաջողությունների է հասել։

Ընդ որում, Շիմոն Պերեսի կառավարման ժամանակներից սկսած պետությունը սկսեց պետական միջոցներից հատուկ պայմաններով ֆինանսավորել տեղեկատվական ոլորտի ծրագրերը։ Բացի այդ, իսրայելական վենչուրային կապիտալի նախաձեռնությունը, որը կոչվում էր «Յոզմա», օգտագործեց պետական փողերը մասնավոր ներդրումներ ներգրավելու համար՝ երկիրը վերածելով հետազոտության և զարգացման համաշխարհային կենտրոնի: Մեծ ներդրումների արդյունքում Իսրայելում ՏՏ ոլորտն այնպիսի շեշտակի աճ է գրանցել, որ ամբողջ աշխարհից են օգտվում իսրայելական ընկերությունների տեղեկատվական արտադրանքից։ Ու նույնիսկ երկրի ափամերձ գոտում ձևավորվեց իսրայելական սիլիկոնային հովիտը (Silicon Wadi), որը ծառայում է որպես առաջադեմ տեխնոլոգիաների համաշխարհային կենտրոններից մեկը։ Բայց հայկական նման կազմակերպությունների թիվը անհամեմատ քիչ է, ինչը նշանակում է, որ դեռ զարգանալու մեծ տեղ կա։ Ու պետությունը պետք է ոչ թե անընդհատ խոշոր ընկերություններին աջակցի, այլ հատուկ ուշադրություն դարձնի նաև փոքր ստարտափներին, որոնք իրենց նորարարություններով մեծ հեռանկար կարող են ապահովել։

Իրականում ՀՀ իշխանությունները կոնկրետ քայլեր նախաձեռնելու փոխարեն միայն բարձր-բարձր խոսում են ու, որպես կանոն, պարբերաբար ՏՏ ոլորտին նվիրված ինչ-որ համաժողովներ են անցկացնում, լուրջ դեմքով քննարկում են, ու այդպես ժամանակն անցնում է, մարդկանց մոտ էլ տպավորություն է առաջանում, թե հայաստանյան ՏՏ ոլորտն աշխարհում եզակի է ու անկրկնելի։ Բայց եթե հենց հայկական տեխնոլոգիական ոլորտը չզարգացնենք, ապա հետ կմնանք աշխարհից։ Նույնիսկ այն պարագայում, երբ չափից ավելի մեծ ռեսուրսներ կարող է պահանջել նոր տեխնոլոգիաների ստեղծումը, ապա գործընթացն արագացնելու համար որոշ տեխնոլոգիական լուծումներ պետք է գնել կամ վերցնել ուրիշներից։ Հ.Գ.-Ի դեպ, տեղեկատվական տեխնոլոգիաներն ու բարձր տեխնոլոգիաները տարբեր բաներ են: Սա՝ ի գիտություն քպականների:

Այս թեմայով Ռուստամ Բադասյանը ԱՄՀ ներկայացուցիչների հետ քննարկել է ոլորտի բարեփոխումների ընթացքը Կընդլայնվեն կառավարության լիազորությունները. նախագիծ. «Փաստ» Կընդլայնվեն կառավարության լիազորությունները. նախագիծ. «Փաստ» Կընդլայնվեն կառավարության լիազորությունները. նախագիծ. «Փաստ» Ի՞նչ է հանձնել Նիկոլ Փաշինյանը Ադրբեջանին. «Փաստ»