Աբովյան փողոցի պատմությունը

1855 թվականին, Կովկասին փոխարքան (որի նստավայրն էր Թիֆլիսը) հաստատեց Երևան քաղաքի փողոցների պլանավորումը, որոնց համար սահմանեց վեցից – քսան մետր լայնություն: Քսան մետր լայնությամբ փողոց նկատի ունեցան միայն Աստաֆևսկայայի (Աբովյանի) համար, իսկ մյուսների համար պահպանվեց միջինը` տասներկու մետր: Ներկա Աբովյանը դարձավ քաղաքի անդրանիկ և գլխավոր փողոցը:

Երևանի առաջին գլխավոր և պլանով կառուցված փողոցը` ներկայիս Աբովյանը, ունի ավելի քան մեկ դարի պատմություն: Սկզբում կոչվել է Աստաֆևսկայա, ի պատիվ Երևանի նահանգապետի` Աստաֆևի, որն այդ պաշտոնը վարել է 1864 -1869 թվականներին:

Չնայած փողոցը պաշտոնապես Աստաֆևսկայա էր կոչվում, բայց երևանցիները անվանում էին իրենց եղանակով` «ևսկայա» մասնիկը դարձնելով «յան»: Դրա համար էլ Երևանի առաջին և գլխավոր փողոցը ավելի շատ հայտնի դարձավ Աստաֆյան անունով:

Աստաֆյան փողոցը ժամանակին դարձավ Երևանի ամենաբարեկարգ փողոցը: Նրա երկու կողմերում հոսում էին կարկաչահոս առուներ, որոնց ջրերով ամառը ջրում էին փողոցը և այն բարդիները, որոնք բարձրանում էին փողոցն ի վեր և նրան տալիս առանձին գեղեցկություն: Բայց ափսոս, որ այդ ծառերին վիճակված չէր երկար կյանք ունենալ: Պատճառը եղավ հետևյալը: Երբ Երևանի բարձրաստիճան պաշտոնյաներից մեկը երեկոյան դուրս է եկել Աստաֆյան փողոցում զբոսնելու, բարդիների արանքից նրա վրա կրակել են: Եվ այդ բանից տուժեցին փողոցը զարդարող հոյակապ բարդիները. Նահանգապետի հրամանով դրանք անխնա կտրատվեցին: Միայն մի քանիսն են փրկվել, որոնք պահպանվում էին համալսարանի հին շենքի դիամցը և Ստեփան Շահումյանի անվան քաղաքական լուսավորության հանրապետական տան շենքի առջև, ուր այդ բարդիներից մեկը որպես «վերջին մոհիկան» կանգուն էր մինչև վերջերս (այսինքն` 1970- ական թվականների վերջերին…):

Կամսար Ավետիսյան