Թեհրանի ակնարկը Երևանին՝ «Խաղաղության խաչմերուկ» նախագիծը տապալվել է

Օրերս ուշագրավ հայտարարությամբ է հանդես եկել ՀՀ-ում ԻԻՀ դեսպան Մեհդի Սոբհանին: Վերջինս պատասխանելով հարցին, թե արդյոք Իրանը և Հնդկաստանը շարունակում են դիտարկել Հայաստանը իբրև հյուսիս-հարավ հիմնական ուղի, այն դեպքում, երբ ակտիվորեն կառուցվում է միջանցք՝ Ադրբեջանի տարածքով: Ըստ դեսպանի՝ հարցը զուտ տնտեսական է: Նա, մասնավորապես, նշել է՝  «Հայաստանի ճանապարհը դեպի Սև ծով ավելի կարճ է, քան Ադրբեջանով։ Եթե ​​կարողանանք ստեղծել համապատասխան ենթակառուցվածք, ինչպես նաև նվազեցնել ճանապարհային սակագինը, Հայաստանը կդառնա տրանսպորտային հանգույց այս տարածաշրջանի համար։ Սա տնտեսական խնդիր է, տրանսպորտի խնդիր, բնականաբար, եթե բեռնատարի վարորդը տեսնում է, որ իր համար ավելի ձեռնտու է երթեւեկել տվյալ երթուղով, նա ընտրում է այս երթուղին։ Սա զուտ տնտեսական խնդիր է»։

Ավելի ուշագրավ պատասխան է տալիս դեսպանը հարցին, թե արդյոք  Իրանը գումարներ ներդնի՞ Հայաստանում Հյուսիս-հարավ տրանսպորտային նախագծում։ Մեհդի Սոբհանիի պատասխանել է. «Մենք բավականաչափ ներդրումներ ենք կատարել Իրանում՝ համապատասխան ենթակառուցվածք ստեղծելու համար։ Հայաստանը աշխատանքներն իրականացնում է Ասիական բանկի միջոցով՝ օգտագործելով իր բյուջեն և բազմաթիվ հնարավորությունները։ Միգուցե կլինեն ընկերություններ, որոնք կհետաքրքրվեն այս հարցում, կարծում եմ՝ պատրաստ կլինեն գնալ նման քայլի»։

Ըստ էության, դիվանագիտական լեզվից թարգմանած այս հայտարարությունը նշանակում է, որ Իրանը հետաքրքրված չէ Փաշինյանի կողմից առաջ մղվող այսպես կոչված՝ «Խաղաղության խաչմերուկ» նախագծով: Նշենք, որ Փաշինյանը «Խաղաղության խաչմերուկ» ծրագիրը ներկայացրել էր 2023 թվականի աշնան կեսերին Թբիլիսիում կայացած «Մետաքսի ճանապարհ» համաժողովում։ Նախաձեռնությունը պետք է նպաստի տարածաշրջանում կայունության ամրապնդմանը՝ Վրաստանի, Ադրբեջանի, Իրանի, Թուրքիայի և Հայաստանի միջև կապերի ավելացման հաշվին: Այդ նախագծերի շրջանակներում Երեւանը նախատեսում է աշխատել Ասիայից Իրանի եւ Հայաստանի տարածքով տրանսպորտային միջանցքների ստեղծման ուղղությամբ՝ դեպի Սեւ ծովի ափ, այնուհետեւ դեպի եվրոպական երկրներ ելքի հետագա հնարավորությամբ:

Այն, որ Նիկոլ Փաշինյանի «Խաղաղության խաչմերուկ» պլանը ձախողվել ու տապալվել է, ոչ միայն բարձրաձայնում են փորձագետները՝ հայաստանյան, թե արտերկրյա, այլև գործնականում խոստովանում է նաև ինքը՝ Փաշինյանը: Փաստն այն է, որ դա, ըստ էության, մեռելածին նախաձեռնություն էր՝ հանրության զգացմունքների վրա ազդելու գործիքով՝ «խաղաղություն» բառով: Հնարովի այդ «օրակարգը» «թելող» արևմտյան նախաձեռնությունը, առաքելությունը կամ միջնորդությունը, ինչպես կուզեք՝ անվանեք, ևս սպառված է, եթե չասենք՝ խոր փակուղու մեջ:  Թերևս պատճառը պարզ է՝ Թուրքիան ու Ադրբեջանը չեն ցանկանում Հայաստանի հետ իրենց սահմանները բացել, որպեսզի հաղորդակցության ուղիները գործեն։ Այլ կերպ ասած՝ եթե Թուրքիան ու Ադրբեջանը շահագրգռված լինեին ճանապարհների ապաշրջափակմամբ, ապա արդեն այդ քայլին գնացած կլինեին: Նախագծից ոգևորված չեն նաև Վրաստանն ու Իրանը, իսկ սա նշանակում է, որ ՀՀ իշխանություններն ընդամենը ժամավաճառությամբ են զբաղված։