«Ռազս ասում էր՝ ամեն ինչ անում ենք, որ լավ լինեք, չվախենա՛ք». կրտսեր սերժանտ Ռազմիկ Մկրտչյանն անմահացել է 2020 թ. հոկտեմբերի 19-ին Քարվաճառում. «Փաստ»

«Փաստ» օրաթերթը գրում է.

Տղաների մասին զրույցների ամենասկզբում ծնողներին միշտ խնդրում եմ մտովի տեղափոխվել նրանց մանկություն: Տիկին Սվետլանան՝ Ռազմիկի մայրիկը, իմ առաջարկին այսպես է արձագանքում. «Ոսկեգանգուր մազերով էր Ռազս: Երբ փոքր էր, մազերը ոսկեգույն էին, ինքը՝ սպիտակամաշկ: Բարի էր, ժպտերես, խելոք: Այնքան խելոք ու համեստ էր, մեծի հետ մեծ էր, փոքրի հետ՝ փոքր: Այդպիսին էր մինչև բանակ զորակոչվելը, այդպիսին էլ մնացել էր, երբ վերադարձավ ժամկետային ծառայությունից: Բնավորությունը չփոխվեց, հարգանքով էր, սիրով, բարեկամասեր ու հարազատասեր»: Ապա հավելում է. «Սկսեցի խոսել իր մասին, մտովի իրեն պատկերացնել, ու հայտնվեց աչքերիս առաջ»: Ռազմիկը ծնունդով Վարդենիսից է: Վարդենիսի Էդվարդ Պողոսյանի անվան թիվ 2 հիմնական դպրոցն ավարտելուց հետո սովորել է Վարդենիսի Բադեյան քոլեջի «Գյուղացիական (ֆերմերային) տնտեսության կազմակերպում» բաժնում:

«Դպրոցում շատ աշխատասեր էր, համեստ, հարգանքով, շատ չարաճճի չէր: Առհասարակ, խոսում և գործում էր այն ժամանակ, երբ կար դրա անհրաժեշտությունը: Իր տեսակով շատ պարտաճանաչ էր: Սիրում էր մայրենի և ռուսաց լեզուները, լեզուների հանդեպ իր հետաքրքրությունն այլ էր: Շատ լավ էր խոսում ռուսերեն: Իմ մայրիկը ռուս է, ես էլ եմ ռուսախոս, բայց տանը խոսել եմ բացառապես հայերեն, չնայած դրան, Ռազմիկը շատ լավ ռուսերեն գիտեր: Սիրում էր հումանիտար առարկաները: Ինչ թեմայից էլ զրուցեինք, նա այդ թեմայից գաղափար ուներ: Դպրոցի և քոլեջի իր ուսուցիչները մինչ օրս էլ չեն հաշտվում Ռազմիկի բացակայության հետ, ոչ ոք չի հաշտվում այն փաստի հետ, որ նա ֆիզիկապես մեզ հետ չէ»,- «Փաստի» հետ զրույցում պատմում է տիկին Սվետլանան: Քոլեջից հետո Ռազմիկն ուսումը շարունակել է բուհում: 2016 թ.-ին ընդունվել է Հայաստանի ազգային ագրարային համալսարանի «Մարդու կենսագործունեության անվտանգություն և տեխնիկական անվտանգություն» բաժին:

«Փրկարար էր ուզում դառնալ: Միշտ ասում էր. «Սիրում եմ և՛ զինվորականի, և՛ փրկարարի համազգեստը: Կա՛մ զինվորական եմ դառնալու, կա՛մ փրկարար»»: Ավարտելով առաջին կուրսը՝ 2017 թ. հուլիսի 29-ին Ռազմիկը զորակոչվում է պարտադիր զինվորական ծառայության: Ծառայել է ՀՀ ՊՆ Արարատի N զորամասում՝ որպես ականանետորդ: 2019 թ. հուլիսի 29-ին զորացրվել է որպես պահեստազորային: Նույն թվականի նոյեմբերից շարունակել է ուսումը Ագրարային համալսարանում՝ հեռակա ուսուցման համակարգում: Դեկտեմբերին, որպես պայմանագրային զինծառայող, ծառայության է անցել ԱՀ Շահումյանի շրջանի Չոփուռլուի N զորամասում: Ռազմիկը կրտսեր սերժանտ էր, զենիթահրթիռային համակարգի ավագ զենիթահար:

«Ե՛վ աշխատում էր, և՛ սովորում»: Ժամկետային ծառայությունից հետո պայմանագրային ծառայության անցնելը Ռազմիկը մայրիկին այսպես է բացատրել. «Ինձ ասաց՝ սիրում եմ զինվորական գործը: Իսկ իմ կարծիքով, պատճառը հետևյալն էր. 2018 թ.-ի հունիսի 26-ին, երբ ծառայում էր Արարատում, իրենք Սևակավանի դիրքերում էին, Նախիջևանի սահմաններն էին հսկում: Թուրքերը հարձակվել էին, Գյունուտ գյուղից իջել Արենիի այգիները: Ռազս իր վաշտով՝ 11 հոգով կռիվ էին տվել և դրանց հետ շպրտել: Դրանից հետո երևի իր ներսում ավելի մեծացավ հայրենասիրությունը: Ծառայությունն ավարտելուց հետո որոշեց, որ պետք է պայմանագրային զինծառայող դառնա ու ծառայի Արցախում՝ Քարվաճառում»:

2020 թ. սեպտեմբերի 27-ին սկսվեց պատերազմը, որը 44 օր տևեց, երբեմն անգամ զգացողություն է, որ այն մինչև հիմա չի էլ ավարտվել: «Սեպտեմբերի 25-ին դիրքերից տուն իջավ: 28 օր դիրքերում էր, 56 օր՝ տանը: Պետք է դասի գնար, բայց երբ կռիվը սկսվեց, բարձրացավ դիրքեր: Ռազս կռվել է «Սև հովազ» ջոկատի կազմում: Ժամերի ընթացքում իր հերոս ընկերների հետ հետ է բերել Քարվաճառի կարևոր նշանակություն ունեցող դիրքերը, որոնք կարևոր էին նաև Վարդենիսի համար: Մինչև հիմա էլ ասում են՝ զարմանում ենք, որ 21 տարեկան տղան այդքան քաջ էր: Երբ պատմում են իր մասին, մտածում եմ՝ ինձ համար փոքր Ռազս է, բայց ինչպիսի սխրանք է գործել մարտի դաշտում, նվիրվել ընկերներին, հայրենիքի գաղափարին: Մեզ ուժ էր փոխանցում այդ ծանր օրերին, ասում էր. «Ամեն ինչ անում ենք, որ լավ լինեք: Չվախենաք»»: Ռազմիկի կռիվը տևել է մինչև հոկտեմբերի 19-ը: «Այդ օրը պետք է զինադադար լիներ, բայց ավելի կատաղի կռիվ սկսվեց: Այդ օրը Ռազս և իր երկու ընկերը զոհվել են վիրավոր ընկերոջը փրկելիս: Փրկարար էր, փրկեց, բայց չփրկվեց: Մի փոքրիկ բեկոր վնա

սել էր Ռազիս ներքին օրգանները»: Ռազմիկը ժամեր անց տուն է «վերադարձել»: «Չգիտեմ, թե ովքեր են եղել այն տղաները, որոնք, վտանգելով իրենց կյանքը, Ռազիս ու մյուս տղաներին իջեցրել են դիրքերից: Շնորհակալ եմ այդ տղաներին, որ, փաստորեն, կարողացանք հրաժեշտ տալ մեր որդուն: Ռազս կարծես քնած լիներ, ոչ ոք չէր հավատում, որ զոհվել է: Ի դեպ, նախքան զոհվելը, նույն օրն առավոտյան էլ Ռազս է զոհված տղաների իջեցրել դիրքերից, որ նրանց տուն հասցնեն»: Տիկին Սվետլանան պատմում է՝ Ռազմիկի փրկված ընկերը մշտապես այցելել է նրա շիրիմին, բայց, կարծես թե, համարձակություն չի ունեցել իրենց տուն այցելել:

«Ամուսինս մի օր իրեն պատահական տեսել էր գերեզմանատանը: Մեր տուն եկավ, կողքիս նստած էր, ասացի՝ ուզում եմ Դավոյին տեսնել: Աչքերը լցրեց. «Մո՛ք ջան, ես եմ Դավոն, Ռազն ինձ է փրկել: Ամեն անգամ նեղսրտել եմ, որ ձեր տուն գամ»: Իրեն ասել եմ՝ մի նեղվի, ճակատագիր էր, հնարավոր է, որ դու Ռազիս փրկեիր, բայց դու չփրկվեիր: Փաթաթվեց ինձ ու ամուսնուս, հուզվեց. «Վստահ էի, որ իմ Ռազի ծնողներն այսպիսին պիտի լինեին»»: Կյանքը պատերազմից հետո: Ռազմիկն իրենից ավագ քույրիկ ունի: Մայրիկն ասում է՝ կարծես զույգեր լինեին, քանի որ տարիքային տարբերությունն այնքան էլ մեծ չէ: «Իրարից անպակաս էին, միշտ իրար հետ, նվիրված իրար: Աղջիկս երեք երեխա ունի, իր ընտանիքը, բայց անասելի կարոտով է լցված, շատ է նեղսրտում, ասում է՝ մա՛մ, իմ կեսն էր Ռազը: Ես էլ փորձում եմ պինդ լինել, իր ներկայությամբ լաց չլինել: Հիմա մեզ ապրելու ուժ են տալիս Ռազիս հոգին, նրա մասին հիշողությունները: Ընտանիքով ապրում ենք Ռազիս հիշատակը վառ ու անմահ պահելու, իր անունը հավերժացնելու համար: Իմ հեղինակային բանաստեղծությունների ժողովածուն՝ «Իմ անմահ հերոս Ռազմիկ, իմ Ապո» գիրքը տպագրեցի՝ ի հիշատակ Ռազիս: Բացի դա, գրել եմ Վարդենիսի մեր անմահ ու նաև կենդանի հերոսների մասին, իրենց պետք է բոլորը ճանաչեն»:

Հ. Գ. - Ռազմիկ Մկրտչյանը ՀՀ նախագահի հրամանագրով հետմահու պարգևատրվել է «Մարտական ծառայության» մեդալով: Պարգևատրվել է նաև ՀԿ-ների կողմից: Հուղարկավորված է Վարդենիսի գերեզմանատանը:

ԼՈՒՍԻՆԵ ԱՌԱՔԵԼՅԱՆ

Այս թեմայով Ինչ բարոյականություն ունեն գան էս Սրբատեղին. չդիմացա, վանկարկումներ արեցի. Մետաքսե Հակոբյան Կոչ ենք անում անհապաղ 21-օրյա հրադադшր հաստատել Լիբանան-Իսրայել սահմանին. Արևմուտքը համատեղ հայտարարություն է տարածել Ես լավ եմ գնահատում. Գևորգ Պապոյանը՝ Գրիգոր Մինասյանի աշխատանքի մասին Խաղաղությունը պահանջում է քաղաքական քաջություն, ես և իմ Կառավարությունը հանձնառու ենք փակել հակամարտության էջը. վարչապետ Հայաստանին կոչ ենք անում վերացնել խաղաղության պայմանագրի ստորագրման խոչընդոտները. Բայրամով