«Ոչ թե ընդհանուր գաղափարն է վատը, այլ այն արժեզրկում են իրենց հերթական սխալներով». «Փաստ»

«Փաստ» օրաթերթը գրում է.

Էլեկտրոնային դեղատոմսերը բողոքի մեծ ալիք են բարձրացրել: Չնայած շատերը դեմ չեն դրանց ներդրմանը՝ հատկապես որոշ դեղամիջոցներ նկատի ունենալով, բայց ընդգծում են՝ առողջապահական համակարգը պատրաստ չէր այս ռեֆորմին, պոլիկլինիկաներն աշխատում են գերծանրաբեռնված:

«Իրազեկ և պաշտպանված սպառող» ՀԿ նախագահ Բաբկեն Պիպոյանը նշում է՝ այսօր առողջապահության ոլորտում տեղի ունեցող գործընթացները մասնագիտական փորձաքննության ենթարկելը բավական բարդ է: «Դժվար է հասկանալ և մեկնաբանել, թե ինչ է արվում և ինչու: Որպես համեմատական օրինակ՝ բերեմ աղի հետ կապված որոշումը, երբ ռեստորանների սեղաններից աղը հավաքեցին: Եթե ինձ հարցնեն՝ աղի չարաշահման դեմ պայքար մեզ պե՞տք է, թե՞ ոչ, կասեմ, որ միանշանակ պետք է: Հետո կհավելեմ, որ կատարյալ հիմարություն էր այդ նախագիծը: Կհարցնեն, թե այդ ինչպե՞ս է ստացվում, որ մի կողմից՝ պնդում ես, որ պետք էր աղի չարաշահման դեմ պայքար, մյուս կողմից՝ դա հիմարություն ես բնութագրում: Մեկնաբանեմ:

Ախտորոշելով, որ ունենք աղի չարաշահման պրոբլեմ, բերում են գրանտային ծրագիր, որով պետք է գործ անել: Գործը չեն անում, բայց պետք է «մարսեն» այդ փողերը: Նայում են երաշխավորություններին, հասկանում են, որ դրանցից որևէ մեկը չեն արել, տեսնում են, որ ամենավերջում մանր տառերով գրված է, որ սա կանեք, սա կանեք և այլն, օգուտ չի լինի, նոր կարող եք փորձել նաև սեղաններից աղը հավաքել: Եվ երբ բերում ես սեղաններից աղը հավաքելու որոշում, դոնորիդ ասում ես՝ մնացածը արել եմ, օգուտ չի տվել, սա եմ անում, անգամ այս ծայրահեղ քայլին ենք գնացել: Մինչդեռ մենք գործը չենք արել: Հաջորդ օրինակը՝ ծխախոտի դեմ պայքարը: Ոչ մի բան չես անում, որ քո հասարակությունը քիչ ծխի, քարոզչության և մնացած բաների համար բերված փողերը մարսելու համար, դոնորներիդ ասում ես՝ տեսեք, ընդունել եմ աշխարհի ամենախիստ օրենքը: Դոնորն էլ հո չի տեսնում, որ օրենքն ընդունել ես, բայց այդ օրենքին հետևող չկա: Արդյունքում ունենում ես օրինախախտ քաղաքացիների խումբ»,-«Փաստի» հետ զրույցում ասում է Պիպոյանը:

Անդրադառնալով էլեկտրոնային դեղատոմսերի խնդրին՝ ընդգծում է՝ չգիտի, թե այս ամենն ինչի համար է արվել, բայց կարող է փաստել մեկ բան՝ շատ զարգացած առողջապահական համակարգեր ունեցող երկրներում այդպիսի անցում չի արվում: «Խոսում եմ մեզ հետ անհամեմատելի եզրեր ունեցող առողջապահական համակարգեր ունեցող երկրների մասին: Այսինքն, ցավազրկողը, որն Իտալիայում և Ֆրանսիայում առանց դեղատոմսի է վաճառվում, մեր մոտ դեղատոմսով է վաճառվում: Ի՞նչ է տեղի ունեցել՝ հերթական անգամ մի քանի հոգի սեղմել են ինքնահավանի կոճակը՝ առանց հանրային քննարկումների, մասնագիտական ու փորձագիտական կարծիքները հաշվի առնելու: Ընդ որում, մասնագիտական և փորձագիտական կարծիքներն էականորեն տարբեր են, որովհետև այնպես չէ, որ այստեղ կարծիք պետք է հայտնեին միայն դեղատները կամ միայն պոլիկլինիկաները, պետք է նաև ներգրավվեին այն կողմերը, որոնք ուղիղ աշխատում են մարդկանց հետ, որոնք գործ ունեն դեղատների և պոլիկլինիկաների հետ: Դեղատները միայն իրենց տեսանկյունից են հարցին նայելու, պոլիկլինիկաները՝ իրենց տեսանկյունից, իսկ քաղաքացին շփվում է և՛ պոլիկլինիկայի, և՛ դեղատան հետ և ունի խնդիրներ:

Քաղաքացու տեսանկյունը դեղատունը և պոլիկլինիկան չեն ներկայացնելու: Երբ ասում ենք համայնքի ներկայացուցիչներ, նկատի ունենք նաև այս մարդկանց շահերը ներկայացնող խմբերին: Եթե քննարկումներ անեին, բնականաբար, որոշումն այս տեքստը չէր ունենա: Ամենասարսափելին այն է, որ համակարգ ներդրած մարդիկ չեն էլ ընդունում ու հասկանում, որ վատ բան են ներդրել, այսինքն՝ ոչ թե ընդհանուր գաղափարն է վատ բան, այլ այն արժեզրկում են իրենց հերթական սխալներով, ինչպես աղի չարաշահման դեմ պայքարի դեպքում: Պայքար պե՞տք է, պետք է, բայց դա բացարձակ ոչ մի կապ չունի սեղանից հավաքվող աղի հետ: Առողջապահության նախարարն, իրավաբան լինելով, գոնե պետք է նայի մինչև իրեն տրված առողջապահության նախարարի այն հրամանները, որտեղ առանց օրենքի, առանց կառավարության որոշման, երեխաների համար աղի օրական սահմանված նորման ավելի շատ է, քան նա ասում է իր հրապարակային խոսքում: Սա նրա համար, որ հասկանանք, թե որքան աբսուրդ է ամեն ինչը: Նա խոսում է հինգ գրամից, բայց առողջապահության նախարարի հրամաններում վեց գրամ է գրված: Նոր համակարգի ներդրման դեպքում առաջին բանը, որ պետք է անեին, օրինակ՝ վեց գրամը հինգ դարձնելն էր»,-նշում է մեր զրուցակիցը:

Շեշտում է՝ փորձագիտական հանրույթը խորքային քննարկման է ենթարկում նաև Արմմեդ համակարգի հարցը: «Սրա հետ կապված կոռուպցիոն լուրջ սկանդալ կարող է հասունանալ, եթե վերահսկողություն իրականացնող լիազոր մարմինը փորձի հասկանալ, թե այդ ո՞ր մի էլեկտրոնային հարթակն է «պիտի»-ներով ծառայություն մատուցում: Կոռուպցիան միայն կաշառքը չէ, կոռուպցիան այն է, երբ բերում ես իրավակարգավորում, որը կոնկրետ ենթակառուցվածքի համար ֆինանսական հոսքեր է ապահովում: Հիմա Արմմեդից օգտվելը փող է, մարդը չի կարող ձրի օգտվել Արմմեդից: Ավտոմատ բերում ես մի համակարգ, որ բոլորը ստիպված լինեն այդ փողը մուծել»,-ասում է ՀԿ-ի նախագահը:

Բայց նախարարությունը, որը վստահ է իր որոշման արդյունավետության հարցում, որպես երկաթյա փաստարկ ներկայացնում է այն, որ մարդիկ ստեղծված իրավիճակում ավելի քիչ կզբաղվեն ինքնաբուժությամբ: «Արտերկրում Իբուպրոֆենի 200 և 400 մգ-ը առանց դեղատոմսի է վաճառվում, իսկ 800ը՝ դեղատոմսով, որովհետև այնտեղ որոշումները կայացվում են ոչ թե մատների արանքով, երկու-երեք հոգու կողմից սիրողական մակարդակում, այլ ապահովում են ներառականություն: Ինչո՞ւ են ապահովում ներառականություն: Եթե ինձ հարցնեն, թե կոնկրետ հարցի վերաբերյալ ի՞նչ ես կարծում, կարձագանքեմ՝ չեմ կարող կարծել, քանի որ դրա համար հարկավոր են վիճակագրական թվեր, մոնիտորինգներ, տարբեր կարծիքներ լսել: Մինչև բոլորի կարծիքը չլսեմ, ինչպե՞ս կարող եմ ճշգրիտ դիագնոզ դնել: Սա մոտավորապես նման է հետևյալին՝ առանց սոնոգրաֆիայի ներքին որևէ օրգանի բուժում նշանակել, կամ առանց արյան անալիզի որոշել, որ հավանաբար լ յարդն է ախտահարված, և լ յարդի բուժում ենք իրականացնելու:

Պատկերացրեք՝ մարդու լյարդի հետ կապված կասկած ունենանք, բայց ո՛չ արյան անալիզ ունենանք, ո՛չ սոնոգրաֆիա ու սկսենք բուժել: Նույն վիճակն է, երբ առանց իրական վերլուծությունների, որոշում ես այս ոլորտում գործ ու միջամտություն անել»,-հավելում է մեր զրուցակիցը: Հանրային իրական քննարկումներն այժմ իսպառ բացակայում են, իսկ տարիներ առաջ քննարկումների, վերլուծությունների արդյունքում հանրային սեկտորը հասնում էր ոլորտային կտրուկ շրջադարձերի: «Կարող էր կոնֆլիկտային լինել, կարող էին քիչ բան լսել, բայց վերցրեք կամայական ոլորտ և տեսեք, թե ինչ մեխանիզմներով էր աշխատում:

Ավելին, ընդդիմադիր պատգամավորներից սկսած ներկա էին այդ քննարկումներին, և շատ դեպքերում ԱԺ ամբիոնից հաջորդ նիստի ժամանակ ընդդիմադիր պատգամավորները ելույթ էին ունենում և հայտնում էին ոչ թե իրենց կարծիքը, այլ հանրային քննարկման ժամանակ ինչ-որ փորձագետից լսած կարծիքը: Այս պրակտիկան հիմա վերացել է, եթե հանրային ինչ-որ քննարկումներ տեղի են ունենում, դրանց հրավիրվում են հիմնականում այն մարդիկ, որոնք գալիս են ծափ տալու այս կամ այն որոշմանը: Մեր երկիրը ժամանակին ուներ սահմանադրական մարմին, որը Սահմանադրությամբ ամրագրված առ այսօր կա՝ Հանրային խորհուրդը: Ինքս դրա անդամ չեմ, ինքնակամ դուրս եմ եկել այդ խորհրդից: Այս պահի դրությամբ, որ հասկանաք, թե որքան է կարևորվում հանրային կարծիքը, անգամ Հանրային խորհուրդը պարալ իզացված է, խորհրդի նախագահ նշանակված չէ, որ հանրային մարմինը հանրային փորձաքննության ենթարկի այս կամ այն որոշումը: Պարալիզացված է, քանի որ խորհրդատվական կարծիքը իշխանությունների համար հիմնականում լինում էր ոչ ականջահաճո»,-եզրափակում է Բաբկեն Պիպոյանը:

ԼՈՒՍԻՆԵ ԱՌԱՔԵԼՅԱՆ

Այս թեմայով Մաքսային հսկողությունից թաքցվել էր ընդհանուր 303.500 տուփ՝ 6.070.000 հատ ծխախոտ Չպետք է թույլ տանք, որ Լիբանանը վերածվի հերթական Գազայի. Փեզեշքիան «Նույն հայհոյանքները դատախազն ասաց նոր, մեր դեպքում հանցագործություն է, իրենց դեպքում`ո'չ». Սամսոնյան (տեսանյութ) Եկեղեցու դեմ ելած քաղաքական ուժերին սպասվում է իրենց իսկ որդեգրած ճակատագիրը․ Գևորգ Դանիելյան Գեղամյանի տեղը դատարկ է մնալու, ցավոք, նա չտեսավ այն, ինչ ուզում էր՝ իշխանափոխություն. Արամ Սարգսյան (տեսանյութ)