ՀՀ իշխանությունների անակնկալ որոշումը․ ինչո՞ւ Թուրքիայի ու Ադրբեջանի հետևից ՀՀ իշխանությունները որոշեցին մասնակցել ԲՐԻԿՍ-ի գագաթնաժողովին. 168.am

Քաղաքական 6 Սեպտեմբեր, 2024 9:52

168.am-ը գրել է.

Հայաստանը մասնակցելու է հոկտեմբերի 22-24-ը Կազանում անցկացվելիք BRICS-ի (ԲՐԻՔՍ) գագաթնաժողովին, որին մասնակցելու են նաև Ադրբեջանն ու Թուրքիան՝ Ալիևի ու Էրդողանի մակարդակով։ ՀՀ մասնակցության մասին նախօրեին հայտնեց ՀՀ արտաքին գործերի փոխնախարար Մնացական Սաֆարյանը, հաղորդելով նաև, որ ՀՀ-ն նաև ԱՊՀ գագաթնաժողովին է մասնակցելու։ Իսկ ՌԴ նախագահի մամուլի քարտուղար Դմիտրի Պեսկովն էլ հայտնել է, որ Հաղթանակի 80-ամյակի կապակցությամբ մայիսին Մոսկվայում կայանալիք շքերթի նախօրեին ծրագրվում է ԱՊՀ ոչ պաշտոնական գագաթնաժողով անցկացնել։

Հատկապես ուշագրավ են գործընթացները ԲՐԻԿՍ միջազգային հարթակի շուրջ, որը գլխավորող Չինաստանն ու Ռուսաստանն այն ընդլայնելու գործընթաց են սկսել։

Նշենք, որ այս կազմակերպությանը բաժին է հասնում մոլորակի տարածքի 34%-ը և բնակչության 45,2%-ը։ ՀՆԱ-ն գնողունակության համարժեքով կազմել է համաշխարհային արժեքի 36,7%-ը։

Ադրբեջանն օգոստոսի կեսերին պաշտոնապես դիմել է այդ կազմակերպությանը՝ անդամակցելու համար, և հնարավոր է՝ Կազանում որոշում ընդունվի այս հայտի կապակցությամբ։

Թուրքիան ևս ամիսներ առաջ ցանկություն էր հայտնել միանալ այս կազմակերպությանը, որը Պեկինը և Մոսկվան ձգտում են վերաձևավորել Արևմուտքի դեմ դաշինքի։ Թուրքիայի իշխող «Արդարություն և զարգացում» կուսակցության ներկայացուցիչ Օմեր Չելիքը հենց օրերս հայտարարեց, որ Թուրքիան ևս ԲՐԻԿՍ-ին անդամակցության հայտ է ներկայացրել։ «Մեր նախագահը բազմիցս ընդգծել է, որ մենք ցանկանում ենք դառնալ ԲՐԻԿՍ-ի անդամ։ Գործընթացը մեկնարկել է»,- ասել է Չելիքը, չհստակեցնելով, թե երբ է պաշտոնական Անկարան ուղարկել անդամակցության հայտը։ Նրա խոսքով՝ լրացուցիչ մանրամասները կհաղորդվեն, երբ ի հայտ գան արդյունքները։

Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիբ Էրդողանը դեռ հուլիսին հայտարարել էր, որ ՆԱՏՕ-ի անդամ Թուրքիան ԲՐԻԿՍ-ը չի դիտարկում՝ որպես «այլ կառույցներին այլընտրանք»: Նրա խոսքով՝ Անկարան շարունակում է մնալ ԵՄ թեկնածու երկիր։

ԲՐԻԿՍ-ին անդամակցության մտադրությունից խոսել էր նաև Թուրքիայի արտաքին գործերի նախարար Հաքան Ֆիդանը։ «Իհարկե, մենք կցանկանայինք դառնալ ԲՐԻԿՍ-ի անդամ։ Տեսնենք, թե ինչի կհաջողվի հասնել այս տարի»,- Չինաստանում հայտարարել էր թուրք նախարարը։

Այսօր ՌԴ նախագահ Վլադիմիր Պուտինը հայտարարել է, թե ավելի քան 30 երկիր պատրաստակամություն է ցուցաբերում համագործակցել BRICS-ի հետ, ոմանք ցանկանում են միանալ կազմակերպությանը։ «Ինչ վերաբերում է BRICS-ի հետ մեր հարաբերություններին, ապա դրանք զարգանում են, զարգանում են շատ հաջող։ Հիմա մենք ընդլայնել ենք մասնակիցների շրջանակը, սա շատ լավ գործընթաց է։ Ավելի քան 30 երկրներ այսօր… ցույց են տալիս համագործակցելու իրենց պատրաստակամությունը, իսկ որոշները՝ միանալու BRICS-ին»,- ասել է Վլադիմիր Պուտինն Արևելյան տնտեսական ֆորումի լիագումար նիստի ժամանակ։ Պուտինը հավելել է, որ BRICS-ի նոր անդամներն ինքնաբավ են՝ արագ զարգացող տնտեսություններով և տարբերվող մշակույթներով։ «Նրանք, անշուշտ, դրական ներդրում կունենան կազմակերպության զարգացման գործում»,- եզրափակել է ՌԴ նախագահը։

Ռուս արևելագետ, թուրքագետ Վիկտոր Նադեին-Ռաևսկին 168.am-ի հետ զրույցում ասաց, որ մեծ թափով ընթացող BRICS-ի ընդլայնման գործընթացը ցույց է տալիս բազմաբևեռ աշխարհի համար Ռուսաստանի, Չինաստանի, Իրանի և այլ երկրների պայքարի ճշմարտացիությունը և արդիականությունը։

Նրա խոսքով, այս կազմակերպությունը ներկայումս էական շրջափուլ է անցնում, և ընդլայնման գործընթացը պետք է զուգորդվի նաև որոշակի գաղափարական և արդյունքների հանգեցնող բովանդակությամբ, որոշումների կայացման հստակ մեխանիզմով այլապես կվերածվի ՄԱԿ-ի նման կառույցի՝ ժամանակի ընթացքում վերածվելով կազմակերպության, որտեղ հանդիպում են, ինչ-որ հարցեր քննարկում՝ առանց էական արդյունքների, հետևանքների ու ազդեցության։

Վերլուծաբանն ասաց, որ հստակ ճանապարհային քարտեզ կա՝ տնտեսական միջոցներ, ընդլայնման տեմպեր, համագործակցության մեխանիզմներ, թե ինչպիսի զարգացման ուղի պետք է անցնի այս կազմակերպությունն Արևմուտքին հակադիր դաշինք ձևավորելու համար։ «Այս ուղղությամբ զարգանալը նոր աշխարհակարգում Ռուսաստանի արևելյան առաջնահերթությունն է։

«Ինչո՞ւ են Թուրքիան և Ադրբեջանը հայտ ներկայացրել, չմերժելով ԵՄ-ի դերը, քանի որ հստակ հասկանում են, որ սա հավակնոտ և հեռանկարային կազմակերպություն կարող է դառնալ ճիշտ քայլերի պարագայում։

Հայաստանը, ամենայն հավանականությամբ, տեսնելով ակտիվությունը ԲՐԻԿՍ-ի շուրջ, որոշել է մասնակցել, և ակնհայտորեն ՀՀ իշխանությունները, չնայած հայ-ռուսական հարաբերություններում բարդ փուլին և հայտարարություններին, թե ՀՀ-ն ԵՄ անդամակցության ցանկություն ունի, վերջնական կողմնորոշում չունեն, քանի որ նաև հետևում է Թուրքիայի օրինակին, որը տասնամյակներ շարունակ լինելով ԵՄ անդամակցության թեկնածու երկիր, որոշում է միանալ ԲՐԻԿՍ-ին։ Չնայած հարկ է նշել, որ Թուրքիան հայտարարում է, թե չի հակադրում այս կազմակերպությունը ԵՄ-ին, և ԵՄ անդամակցությունը շարունակում է մնալ Թուրքիայի օրակարգում, սակայն սա հայտարարություն է, քանի որ ընթանում է նոր աշխարհակարգի ձևավորման գործընթացում նոր դիրքավորում, և սա այդ քայլերից մեկն է»,- ասաց Վիկտոր Նադեին-Ռաևսկին։

Մեզ հետ զրույցում ռուս տնտեսական և քաղաքական վերլուծաբան Կոնստանտին Սիմոնովն ասաց, որ ՀՀ իշխանությունների որոշման վրա, ամենայն հավանականությամբ, ազդել է Թուրքիայի և Ադրբեջանի մասնակցությունն առաջիկա գագաթնաժողովին։ Ըստ նրա, գուցե ՀՀ-ում արդեն հասկանում են, որ ընթացքն Արևմուտքի ուղղությամբ գուցե ֆիասկոյի արժանանա աշխարհաքաղաքական զարգացումների հետևանքով, ուստի որոշել են հետևել միտումներին և շարժվել դեպի Արևելք։

«Սակայն մինչ այլ երկրները ձևավորում են միտումները, ՀՀ-ն փորձում է ուշացած քայլեր իրականացնել, որից, բնականաբար, տուժում է քաղաքականության որակը, վստահության մակարդակը գործընկեր երկրների հետ։ Սակայն ընդհանուր առմամբ շահերը շատ ավելի կարևոր են, և կարծում եմ՝ չնայած ԵՄ անդամակցության ցանկությանը, ՀՀ-ին նորմալ կընդունեն նաև ԲՐԻԿՍ-ում։ Այսօր ի վերջո այս կազմակերպության խնդիրը կայանալն է, շեշտը դրված է ընդլայնման և մասսայականության վրա, որից հետո պետք է գա ընդհանուր նորմերի մշակման և ճիշտ մեխանիզմների կայացման փուլը, որպեսզի տնտեսությունը, առևտուրն աշխատի շատ ավելի արդյունավետ, առանց Արևմուտքից կախվածության։ Բնականաբար, ՀՀ-ն ավելի մոտ է այս կազմակերպության անդամ երկրներին, ավելի շատ շահեր ունի այստեղ, քան Արևմուտքում։ Սակայն տեսնենք, թե ինչպես կփոխվի ՀՀ արտաքին քաղաքականությունը»,- ասաց նա: