Գիտակից միտքը տարրական բնազդներով փոխարինելու արշավ է սկսված․ Արման Աբովյան

Հոգեբուժության մեջ կա այդպիսի տերմին' ԻՆՎՈԼՅՈՒՑԻԱ: Այսինքն, երբ տեղի է ունենում էվոլյուցիայի հակադարձ գործընթաց:

Ինվոլյուցիան ունի ախտորոշման  մի քանի չափանիշ. մարդու մեջ գիտակցության և շրջապատող աշխարհի ընկալման ինվոլյուցիան սկսվում է այն ժամանակ, երբ մարդն առաջնորդվում է բացառապես բնազդային վարքով՝ առանց բարոյական և էթիկական նորմերի հետ կապ ունենալու: 

Օրինակ, երբ մարդը անում է միայն այն, ինչ անձամբ իրեն ձեռնտու է, կենտրոնանում է իրեն շրջապատող աշխարհի նյութապաշտական մոտեցման վրա, կենտրոնանում է սննդի վրա, «դատարկ» ժամանցը համարում է հաջողված կյանքի որոշակի չափանիշ:

Ինվոլյուցիան մարդուն գայթակղելու գործընթացի արդյունքն է, այսինքն՝ գիտակից միտքը տարրական բնազդներով փոխարինելը:

Շատ մանրամասն այս հիվանդությունը նկարագրել էր գերմանացի հոգեբան Ջուլիա Շոուն 2011 թվականին։
Մարդու գիտակցության ինվոլյուցիայի գործընթացը լուրջ հիվանդություն է, որի արդյունքում ինքնապահպանման բնազդի դեգրադացիա է տեղի ունենում, ինչը, ի վերջո, հանգեցնում է հիվանդի մահվան:

Սոցիալական հոգեբանության մեջ ևս  գոյություն ունի ԻՆՎՈԼՅՈՒՑԻԱ տերմինը, որն արդեն կիրառվում է սոցիալական կազմավորումների (երկրներ, ազգեր, ժողովուրդներ և ցեղեր) նկատմամբ։ 

Անհատական  և հասարակական ինվոլյուցիայի ախտանիշները նույնական են, պարզապես եթե մի դեպքում այդ հոգեբանական շեղումը հանգեցնում է միայն մեկ ինդիվիդումի մահվան, ապա հասարակական ինվոլյուցիայի դեպքում ամբողջ հասարակությունը կազմաքանդվում է և քայքայվում:

Ամփոփելով` պետք է ընդունենք, որ Հայաստանում ակտիվորեն գեներացվում է երկրի և հասարակության ինվոլյուցիայի գործընթացը։ 

Ընդ որում, ինվոլյուցիայի գործընթացը գեներացվում է հենց Հայաստանի իշխանությունների կողմից։ 
Այսինքն՝ համակարգը, որը կոչված է պաշտպանելու և պաշտպանելու հասարակական ֆորմացիան (մեր դեպքում՝ երկիրն ու ժողովուրդը), ինքն է երկիրը տանում դեպի ինվոլյուցիա՝ երաշխավորված «մահվան» ելքով։ 
Հիմա ուղղակի մնում է հասկանալ, թե ինչու է հայկական իշխանությունը «սպանում» երկիրը։

Արման Աբովյան