Գրիգոր Նարեկացուն մեղադրում էին աղանդավորության մեջ

Ստորև ձեզ ենք ներկայացնում Պարույր Սևակի «Գրիգոր Նարեկացի» (տես նաև՝ «Արքա էր ավելի, քան այն արքաները, որոց պիտի ծառայեր». Պարույր Սևակը՝ Սայաթ-Նովայի մասին», «Նա նման է հորիզոնի… երբեք չփոքրացող և միշտ բացարձակվող». Գրիգոր Նարեկացի») հոդվածը, որը ընդգրկված է նրա «Երկերի ժողովածու 3»-ում:

Ըստ «Յայսմաւուրք»-ի վկայության՝ «այդ ճշմարտության վարդապետին կոչում էին ծայթ և հերձածվող»: Այս տեղեկությունը կարող է լինել ավելի քան հավանական: Համենայն դեպս փաստ է, որ Նարեկացու հարազատ հայրը ժամանակի կաթողիկոսի կողմից բանադրվեց իբրև հերձվածող: Նույն մեղադրանքով ամբաստանվեց նաև նրա ծերունազարդ ուսուցիչն ու մայրական պապեղբայրը՝ Անանիա Նարկացին, որը, իր իսկ խոստովանությամբ, «մերձիմահ վիճակում, ոչ ինքնաբերաբար, այլ կատարելով կաթողիկոսի հրամանը, անիծել է թոնդրակեցիներին»: Բայց եթե նույնիսկ չլինեին այս փաստերը, աղանդավորության մեջ Նարեկացու մեղադրվելը կարելի էր հետևցնել՝ կարդալով նրա թեկուզ ՏԱՂԵՐԸ միայն:

Ամեն մի գաղափարախոսություն, եթե ստանում է օրենքի ուժ և դրանով իսկ սրբագործվում, միշտ էլ (ևս առավել միջնադարում) ոխերմություն է տածում նորության և անհատականության հանդեպ: Իսկ Նարեկացին (արդիական բառով ասած) ոտից գլուխ նորարար էր և վիթխարի անհատականություն: Նորարար էր ամեն բանով. և՛ լեզվով, որ լինելով ամենաբարդ գրաբարը, միաժամանակ խառնում էր աշխարհաբարի մտածողություն, և՛ ձևով, որ առաջին անգամ իր մեջ էր առնում չափն ու կշռույթը, հանգն ու հանգիտությունը, և՛ օգտագործմամբ ժողովրդական բանահյուսության, այն «լալեաց բանաստեղծութեան», որ պաշտոնական գաղափարախոսությունը համարում էր ոճրագործություն և անառակություն:

Նարեկացու տաղերգությունը շարականների շարունակությունն է՝ ըստ ժամանակի, բայց դրանց ժխտումն է՝ ըստ էության: Շարականների կաղապարվածության դիմաց Նարեկացին դրեց իր անկաշկանդությունը, նրանց խորհրդանիշների դեմ՝ իր կենդանի պատկերները, նրանց բնազրկության տեղ՝ իր բնապաշտությունը, նրանց արարողական առկախության փոխարեն՝ իր բանաստեղծական անկախությունը: Պաղ ու միապաղաղ էր շարականների լույսը, իսկ Կույսը՝ անմիս և անմարմին, առավել խորհրդանիշ, քան էակ: Նարեկացու «գերազացիկ», «մարմնահեղեղ» լույսը ջերմ է այրելու չափ և շոշափելի-գունեղ «բոսորաերփնազարդեալ»՝ նկարելու չափ: Աշխարհը մերժողի համար բնության այդպիսի օրհներգությունը մինչևիսկ տարօրինակ է՝«հերձվածողության» աստիճանի: Եվ այդ կենդանի բնության մեջ էլ՝ կենդանի Կույսը, որ ոչ միայն սոսկական խորհրդանիշ չէ, այլև սովորական կին չէ, մի քայլող գեղեցկություն է՝ «աչքն ծով ի ծով... բերանն երկթերթի, վարդն ի շրթանց կաթէր... ծոցն լուսավոր, կարմիր վարդով լցեալ»:

Սա նկարագիրը չէ Բարեկերտի մոր, այլ կարծես «Երգ երգոց»-ի հարսն է՝ Սողոմոնի Սուլամիթան:

Եվ սբ. Կույսի այսօրինակ նկարագիրը բավական չէ՞ր արդյոք, որ Գրիգոր Նարեկացուն համարեին հերձվածող...

Նյութը`  Ք. Ա.-ի