Կառավարությունը ՀՀ քաղաքացիներին արժանապատիվ մահվան հնարավորություն է տալիս

Վաղը՝ օգոստոսի 9-ին, կառավարության նիստին քննարկվելու է «ՀՀ-ում պալեատիվ (ամոքիչ) բժշկական օգնության» հայեցակարգի քննարկումը: Տվյալ նախագիծը մշակվել է ՀՀ առողջապահության նախարարության կողմից:

Հայեցակարգի ընդունումը պայմանավորված է նրանով, որ մարդը պետք է հնարավորություն ունենա ոչ միայն արժանապատիվ ապրելու, այլև արժանապատիվ մահանալու, որը վերաբերվում է ֆիզիկական և հոգեկան տառապանքներից ազատվելու գործընթացին: Մահացողի վերջին ամիսները, շաբաթները և նույնիսկ օրերը հանդիսանում են նրա կյանքի անբաժանելի և կարևոր մասը: Տարիմաստորեն բժշկության զարգացման ընթացքն ինքը բազմապատկում է իրադրությունները, երբ պացիենտները բավական երկար ժամանակ հայտնվում են կյանքի և մահվան վիճակում: Այն դեպքում, երբ շատ երկրներում առողջապահությանը հատկացված բյուջեի մեծ մասը ծախսվում է մարդկաց կյանքի վերջին տարիների վրա, այնուամենայնիվ միշտ չէ, որ ապահովվում է հիվանդների կարիքներին համապատասխանող խնամք։ Պալիատիվ օգնությունն ուղղված չէ կոնկրետ հիվանդություններին և տևում է ախտորոշման պահից մինչև կորուստը. այն կարող է տևել մի օրից մինչև մի քանի շաբաթ կամ տարի:

Միավորված Ազգերի Կազմակերպությունը պալիատիվ օգնությունը սահմանում է որպես ակտիվ ընդհանուր խնամք այն հիվանդների նկատմամբ, որոնց հիվանդությունը չի արձագանքում բուժմանը, քանի որ ցավի և՛ հոգեբանական, և՛ հոգևոր խնդիրների լուծումը առաջնակարգ է: Պալիատիվ օգնության նպատակն է հնարավորին չափով լավացնել հիվանդի և նրա ընտանիքի անդամների կյանքի որակը (ՄԱԿ 1990թ):

Պալիատիվ օգնությունն ընդգրկում է հետևյալ հիմնական կողմերը՝

1. ախտանիշների կառավարում
2. հոգեբանական, հոգևոր և հուզական աջակցություն
3. աջակցություն ընտանիքի համար
4. կորստի շրջանի աջակցություն։

Որպես հավելված վերը նշված որոշմանը, Միավորված ազգերի կազմակերպությունը հիմնել է հիմնական դրույթներ, որոնք զուգակցվում են պալիատիվ օգնության հետ.

1. ապահովում է ցավի և այլ ախտանիշների կառավարում
2. հաստատում է կյանքը, մահը համարելով նորմալ պրոցես
3. մահը ոչ՛ արագացնում է, ոչ՛ հետաձգում
4. ընդգրկում է հիվադի և՛ հոգևոր, և՛ հոգեբանական խնդիրները
5. առաջարկում է համակարգ հիվադի մերձավորների համար, որը կօգնի դիմակայել հիվադի կորուստին թե՛ հիվանդության ժամանակ և թե՛ մահից հետո
6. կիրառում է թիմային մոտեցում՝ հոգալով հիվանդների և նրանց մերձավորների կարիքները, մինչև իսկ սգո արարողություններում
7. բարելավում է կյանքի որակը, ինչը կարող է դրականորեն անդրադառնալ հիմնական հիվանդության վրա:
8. կիրառելի է հիվանդության սկզբնական փուլում, երբ մի շարք այլ բուժումների հետ մեկտեղ կարող է երկարացնել կյանքը, դրանք են՝ քիմիոթերապիան, ռադիացիոն թերապիան, և այն հետազոտությունները, որոնք անհրաժեշտ են հասկանալու և կառավարելու հիվանդության հյուծող բարդությունները:

Հայեցակարգում նշվել են այնպիսի վիճակագրական տվյալներ, որոնք անհրաժեշտ են ՀՀ-ում պալեատիվ բժշկության մոդելի ներդնման համար:

Առաջինը այն է, որ Հայաստանում բնակչության միջին տարիքը 31.5 տարեկան է և կյանքի սպասվող միջին տևողությունը հասել է մինչև 73,8-ի՝ (2006թ. – 72,68), տղամարդկանց համար կազմելով 70,4 տարեկան, իսկ կանանց համար՝ 76,9:

Նկատի է առնվում նաև, որ տարեկան մահացության ընդհանուր ցուցանիշը Հայաստանում 27,000–28,000 է և այդ դեպքերի 60-70%-ին անհրաժեշտ է պալեատիվ բժշկական օգնություն:

Պալիատիվ բժշկական օգնությունը հանրապետությունում ներդնելու համար միջազգային փորձագետի ներգրավմամբ Հայաստանի Հանրապետության առողջապահության նախարարության համապատասխան մասնագետների կողմից իրականացվել է կարիքների գնահատում և հայեցակարգի հիմնական խնդրի լուծման նպատակին ուղղված քայլերն ունեն հետևյալ բաղադրիչները, որոնք էլ իրենց հերթին ներառում են մի շարք միջոցառումներ.

1. օրենսդրության վերանայում և նորմատիվ-իրավական դաշտի ապահովում
2. առողջապահական կարիքների գնահատում
3. դեղորայքային հասանելիության ապահովման կարիքների գնահատում
4. կրթական, այսինքն պալիատիվ բժշկական օգնության ներդրման համար անրաժեշտ կրթական ծրագրերի և կադրերով ապահովվածույան կարիքների գնահատում
5. հանրային իրազեկում և քարոզչություն