Փաշինյանին տրված ժամանակը սպառվեց. ի՞նչ ռիսկեր է պարունակում «փուլային տարբերակը»

ՌԴ ԱԳ նախարար Սերգեյ Լավրովն այսօր հայտարարել է, թե Հայաստանն ու Ադրբեջանը քննարկում են փուլային կարգավորման փաստաթուղթ: «…Այդ փաստաթղթերը ենթադրում են կարգավորման գործում առաջխաղացում փուլային մոտեցման հիմքով, որը ենթադրում է՝ առավել արդիական խնդիրների լուծում առաջին փուլում՝ Լեռնային Ղարաբաղի շուրջ մի շարք շրջանների ազատում և տրանսպորտային, տնտեսական ու այլ հաղորդակցությունների բացում: Երբ հանգենք այդ փաստաթղթերի ստորագրման որոշմանը, կարևորագույն քայլ կլինի ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհրդի բանաձևերի կատարման գործում, որը պահանջում էր դադարեցնել պատերազմն ու սկսել պայմանավորվել: Հիմա պետք է պայմանավորվել և հենց դրան էլ ձգտում ենք որպես ԵԱՀԿ ՄԽ համանախագահ», ասել է Լավրովը: ՌԴ արտգործնախարարի այս հայտարարությունը չպետք է որ հանկարծակիի բերեր հայկական իսթեբլիշմենթիննայն պարզ պատճառով, որ նմանատիպ ակնարկներ էլ անում էր ՌԴ ԱԳՆ մամուլի խոսնակ Մարիա Զախարովան, ընդ որում ՖԲ հայկական տիրույթում, այն էլ պանդեմիայի ամենաթեժ փուլում, երբ թվում էր, որ Արցախի հարցը մղվել է երկրորդ պլան: Գաղտնիք չէ, սակայն, որ Նիկոլ Փաշինյանի գլխավոր մարտավարությունը Արցախյան բանակցություններում ժամանակ ձգելն էր: Համանախագահների վերջին հայտարարություններից հասկանալի էր դառնում, որ համանախագահները Փաշինյանին տվել են այդ ժամանակը: Մինչդեռ Լավրովի հայտարարությունը գալիս է փաստելու, որ առնվազն ռուսական կողմը Փաշինյանին տրված ժամանակը սպառված է համարում և բացում է խաղաքարտերը՝ Փաշինյանին զրկելով մանեւրելու հնարավորությունից: Ի՞նչ փաստաթղթի կամ փաստաղթերի, ի՞նչ պայմանավորվածությունների և ի՞նչ փուլային մոտեցումների մասին է խոսում Լավրովը: Ղարաբաղյան կոնֆլիկտի լուծման փաթեթային և փուլային տարբերակները, իհարկե, նորություն չեն: ԵԱՀԿ Մինսկի խումբը դեռևս 1997 թվականին է կողմերին առաջարկել կարգավորման փաթեթային, իսկ հետո՝ փուլային լուծման ծրագրերը, որոնք այդպես էլ արդյունք չտվեցին: Եվ հենց փուլային տարբերակի շուրջ նախագահ Տեր-Պետրոսյանի և Հայաստանի իշխանության որոշ ազդեցիկ թևերի ու Արցախի ղեկավարության միջև առաջացած տարաձայնությունները դարձան Հայաստանում իշխանության պառակտման և Տեր-Պետրոսյանի հրաժարականի հիմնական պատճառը: Ընդհանուր առմամբ հայտնի են նաև ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի շրջանակներում ընդունված կարգավորման հիմնական սկզբունքներն ու տարրերը: Փուլային տարբերակի առաջին փուլում նախատեսվում է «Լեռնային Ղարաբաղի շուրջ մի շարք շրջանների ազատագրում, տրանսպորտային, տնտեսական և այլ հաղորդակցությունների ուղիների բացում»։ Այս փուլային տարբերակն իրենից ենթադրում է նաև հայկական զորքերի դուրս բերում: Փուլային տարբերակն իրենից ենթադրում է միակողմանի զիջումներ և հողերի փուլային հանձնում՝ մի բան, որին չեն համաձայնել ՀՀ երկրորդ և երրորդ նախագահները, որին սակայն կողմ էր Լևոն Տեր-Պետրոսյանը: Փուլային տարբերակը հենց ՀՀ առաջին նախագահի որդեգրած օրակարգն էր Արցախի հարցում և այսօր Փաշինյանի թիմը փաստացի բանակցում է հենց այդ օրակարգի շուրջ: ՀՀ երրորդ նախագահ Սերժ Սարգսյանը վերջին շրջանում մի քանի անգամ անդրադարձել էր Արցախի հարցում ՀՀ նոր իշխանությունների քաղաքականությանը, ակնարկելով, որ այդ բանակցությունները շեղվել են ՀՀ համար ձեռնտու ընթացքից: Ի՞նչ նկատի ուներ Սերժ Սարգսյանը: Որոշ վարկածների համաձայն՝ Սարգսյան-Փաշինյան մինչ հեղափոխական համաձայնության և պայմանավորվածության մաս էր կազմում Արցախի հարցում ստատուս-քվոյի պահպանումը, մինչդեռ, եթե Լավրովը ճիշտ է և սեղանին կարգավորման փուլային տարբերակն է՝ ստատուս-քվոն փոխվելու է, այն էլ՝ շատ արագ… 

Այս թեմայով Երևանում վերսկսվում է «Լույս Արցախի մանուկներին» ծրագիրը ՍԴ-ն ուղղակի ամրագրել է, որ ՀՀ-ն հրաժարվում է Արցախյան հարցից. Գոհար Մելոյան Ցանկացած ճգնաժամ գիտելիքի պակասից է, մեր բոլոր պրոբլեմների լուծման բանալին կրթությունն է. Նիկոլ Փաշինյան «Պատմության միտումնավոր ջնջում». Ադրբեջանը Լեռնային Ղարաբաղում ոչնչացնում է հայկական ժառանգությունը. NOS «Վրացական երազանքը» ողջունում է Լավրովի հայտարարությունը, բայց ցանկանում է՝ ՌԴ-ն զnրքերը հանի Աբխազիայից և Հրվ. Օսիայից. Կալաձե