Ինչո՞ւ նախարարությունը չպաշտպանեց հեղինակին, այլ անմիջապես տեղի տվեց. «Հրապարակ»

«Հրապարակ»-ը գրում է.

ՌԴ ԱԳՆ-ն քննադատել է ԿԳՄՍՆ կողմից երաշխավորված 8-րդ դասարանի «Հայոց պատմության» դասագիրքը, հույս հայտնելով, որ Հայաստանի իշխանությունները թույլ չեն տա, որ 8-րդ դասարանի պատմության դասագրքը մտնի դպրոց։ Ըստ ռուսական կողմի` այդ դասագրքում խեղաթյուրվում են 18–րդ դարի վերջի եւ 19-րդ դարի սկզբի իրադարձությունները: Նման հայտարարություն էր նախօրեին տարածել ՌԴ արտգործնախարարությունը։

Ռուսաստանի ԱԳՆ-ում սադրիչ են որակել դասագրքի գլուխներից մեկի վերնագիրը` «Արեւելյան Հայաստանի բռնակցումը Ռուսաստանին»` նշելով, որ այնտեղ վերանայման են ենթարկվել 1826-1828 թթ. ռուս-պարսկական պատերազմի արդյունքները, իսկ Թուրքմենչայի պայմանագիրը որակվել է որպես Արեւելյան Հայաստանի «բռնակցում»:
«Ակնկալում ենք, որ Հայաստանի իշխանությունները թույլ չեն տա` նման դասագրքը մտնի դպրոց, ինչպես նաեւ այսուհետ մատների արանքով չեն նայի մեր ընդհանուր անցյալը խեղաթյուրելու նմանօրինակ փորձերին»,– ասված է հայտարարությունում։

ՌԴ ԱԳՆ-ում ընդգծել են, որ խոսքը մեր ընդհանուր պատմությունը վերաշարադրելու հերթական ամոթալի փորձի մասին է․ «Արեւմտյան քարոզչության եւ քաղաքական ինժինիրինգի լավագույն ավանդույթներով սպիտակը սեւ է կոչվում առանձին հայ գործիչների «թեթեւ ձեռքով», որոնք ջանում են հաճոյանալ իրենց հովանավորներին»,-մասնավորապես նշված է հայտարարության մեջ։ 

Կրկնակի փորձաքննություն անցած եւ ի վերջո նախարարության կողմից երաշխավորված դասագրքի հեղինակը պատմաբան Սմբատ Հովհաննիսյանն է, ում հեղինակած 7-րդ դասարանի «Հայոց պատմության» դասագրքի շուրջ անցած տարի եւս մեծ աղմուկ բարձրացավ։

ՌԴ ԱԳՆ-ի հայտարարությանը հաջորդիվ արձագանքեց նաեւ ԿԳՄՍՆ-ն, տեղեկացնելով, որ առաջիկայում կիրականացվի փոփոխություն։

Պատմական գիտությունների թեկնածու Արման Մալոյանը մեզ հետ զրույցում անդրադառնալով ՌԴ ԱԳՆ-ի հայտարարությանը, նկատում է, որ հայտարարությունը մի կողմից չափի մեջ էր, բայց մյուս կողմից էլ՝ ռուսական կողմն իր խիստ անհամաձայնությունն էր հայտնում վերնագրային նման ձեւակերպման դեմ․ «Միգուցե հեղինակի մոտ դեր է խաղացել վարչապետի նախկինում արված այն հայտարարությունը, որ հայոց պատմության դասագրքերի բովանդակային նյութի որոշակի մի տոկոսը ստեղծվել է խորհրդային շրջանում։ Ի դեպ, մենք տեսանք, որ պատմության համանման վերախմբագրումներ տեղի ունեցան հետխորհրդային շրջանում մերձբալթյան երկրներում, հարեւան Վրաստանի օրինակով, մասնավորապես Վրաստանում բացվեց խորհրդային նվաճման թե բռնակցման պատմության թանգարան, նույնը մերձբալթյան երկրներում։ Այդ հակառուսական դրսեւորումներից համամետաբար զերծ էին մնացել Բելառոսի եւ Հայաստանի պատմության դասագրքերը։ Հիմա կարծես թե Հայաստանից էլ է փորձ արվում ձերբազատվել խորհրդային շրջանի ձեւակերպումներից, սակայն պետք է ուսումնասիրվեր պատմությունը․ այս դեպքում ի՞նչ է նշանակում բռնակցում։ Փաստ է, որ Երեւանի, Նախիջեւանի խանությունները եւ Օրդուբադի գավառը Թուրքմենչայի հաշտության պայմանագրով Պարսկաստանը ճանաչեց դրանց միացումը Ռուսաստանի կայսրությանը, հիմա փաստորեն այդ միացման գնահատականը հայկական կողմը տալիս է Պարսկաստանի տեսանկյունից»։

Ինչո՞վ է պայմանավորված նման գնահատականը, եւ պատմության նման վերարժեւորումը մեր շահերի՞ց է բխում․ «Գուցե հեղինակը այս կերպ փորձել է բարձրանալ վարչապետի աչքում, ցույց տալու, որ առաջին պատմաբաններից է, որ փորձ է անում վերանայել խորհրդային շրջանի «աղճատված» հայոց պատմությունը եւ ձերբազատվել նախկինում հարկադրաբար ստեղծված նման ձեւակերպումներից, բայց, փաստորեն հայտնվել է աննախանձելի իրավիճակում։ Ամեն դեպքում համեմատության շատ քիչ եզրեր կարող ենք գտնել հետագայում Ռուսաստանի կայսրության տիրապետության տակ գտնվող Հայաստանի եւ Օսմանյան կայսրության տիրապետության տակ գտնվող Հայաստանի, հայ բնակչության սոցիալ- տնտեսական պայմանների համեմատության մեջ։ Ակներեւաբար Ռուսաստանի կայսրության տիրապետության տակ գտնվող հայության վիճակը համեմատաբար տանելի վիճակ էր, ուստի բռնակցում տերմինը կիրառելը իրավական առումով ճիշտ չէ, ընդորում այդ տարածքները պատմական առումով Պարսկաստանի մաս չեն կազմել, դրանք զուտ հայկական հողեր են»։

Գուցե սա ոչ միայն հեղինակի մոտեցումն է, այլ նաեւ պետական դիրքորոշում՝ վերանայել եւ վերախմբագրել մեր պատմության որոշ դրվագներ կապված Ռուսաստանի հետ․ «Պետական մակարդակով պատվեր լինելու փաստը լուրջ քննադատության մի փոքր չի դիմանում, որովհետեւ ռուսական կողմի՝ հարցին անդրադառնալուց հետո, ԿԳՄՍ նախարարությունը անմիջապես ընդունեց, որ պատրաստ է այդ փոփոխությունն անել եւ այդ ձեւակերպմամբ վերնագրային նյութը չի լինի դասագրքում։ Այսինքն նախարարությունը չի պաշտպանել հեղինակին, այլ անմիջապես տեղի է տվել՝ նահանջել իր դիրքերից եւ համաձայնել է, որ թյուրիմացություն է եղել հեղինակի կողմից։ Չի բացառվում նաեւ, որ գուցե հետագա բարդություններից խուսափելու համար եւ որ կծիկը չբացվի, հեղինակին նման ուղղորդում է եղել, դրա համար անմիջապես համաձայնել են ռուսաստանյան կողմի դիտարկմանը եւ ընդունելի են համարել, որ նման ձեւակերպումը ճիշտ չէ»։

Այս թեմայով Հատվածական և ապօրինի սահմանազատման հետևանքով փաստացի արդեն տեղի է ունեցել ՀՀ տարածքի փոփոխություն ՀՀ վարչապետը ցավակցություն է հայտնել Իրանում տեղի ունեցած պայթյունի կապակցությամբ ՀՀ վարչապետը ցավակցություն է հայտնել Իրանում տեղի ունեցած պայթյունի կապակցությամբ ՀՀ վարչապետը ցավակցություն է հայտնել Իրանում տեղի ունեցած պայթյունի կապակցությամբ Իրանում ևս մեկ երկրաշարժ է տեղի ունեցել՝ այս անգամ 5,2 մագնիտուդ ուժգնությամբ