Մեծ Բրիտանիայում հայտնաբերվել է աշխարհի ամենահին մողեսը

Բրիստոլի համալսարանի գիտնականները Անգլիայի հարավ-արևմուտքում հայտնաբերել են մողեսների ընտանիքի ամենահին հայտնի ներկայացուցչի՝ մի փոքրիկ գիշատչի, որը ապրել է 242 միլիոն տարի առաջ Միջին Տրիասի դարաշրջանում՝ դինոզավրերի ի հայտ գալուց կարճ ժամանակ առաջ, բրածոներ։ Դրա հայտնագործությունը փոխում է մողեսների, օձերի և տուատարաների վաղ էվոլյուցիայի մասին մեր պատկերացումները՝ Նոր Զելանդիայից եզակի «կենդանի բրածոներ»։ Աշխատանքը հրապարակվել է Nature ամսագրում։

Հին արարածը կոչվում էր Agriodontosaurus helsbypetrae։ Այն այնքան փոքր էր, որ կարող էր ամբողջությամբ տեղավորվել մարդու ափի մեջ, բայց ուներ մեծ ատամներ, որոնցով կարող էր կծել խավարասերների և այլ միջատների քիտինային ծածկույթները։

Ժամանակակից մողեսներից և օձերից տարբերվող՝ հին նախնին քիմքի վրա չուներ ծալքավոր գանգ կամ ատամներ։ Սակայն նրա կառուցվածքը պահպանել էր այտը և ծնոտը միացնող ոսկորը՝ մի առանձնահատկություն, որն այսօր հանդիպում է միայն տուատարաների մոտ։

Բրածոն հայտնաբերվել է դեռևս 2015 թվականին Դևոնի լողափում, բայց դրա փոքր չափսերը (գանգն ընդամենը 1.5 սմ լայնություն ունի) և խիտ ապարը չափազանց դժվարացնում էին դրա ուսումնասիրությունը։ Վերլուծության համար օգտագործվել է Ֆրանսիայում գտնվող Եվրոպական սինխրոտրոնը, որը բժշկական ռենտգենյան ճառագայթներից 100 միլիարդ անգամ ավելի պայծառ ռենտգենյան ճառագայթների հզոր աղբյուր է։

Հեղինակների խոսքով՝ ագրիոդոնտոզաուրուսի անսովոր անատոմիան մեզ ստիպում է նորովի նայել, թե ինչպես է ձևավորվել լեպիդոզավրերի խումբը, որը ներառում է բոլոր ժամանակակից մողեսներն ու օձերը։

Թարգմանությունը՝ Lurer.com-ի