ՀՀ ղեկավարներից ո՞ւմ ժամանակ է Հայաստանը առավել ժողովրդավարական երկիր համարվել

Վերլուծական 14 Փետրվար, 2022 16:00

ՀՀ ղեկավարներից ո՞ւմ ժամանակ է Հայաստանը առավել ժողովրդավարական երկիր համարվել

Հեղափոխությունից հետո Նիկոլ Փաշինյանն ու թիմակիցները սիրում են կրկնել, որ Հայաստանը ապրում է ժողովրդավարական աննախադեպ առաջընթաց: Օրեր առաջ վարչապետը նույնիսկ ԱԺ ամբիոնից հայտարարեց, որ Հայաստանի բրենդը դա ժողովրդավարությունն է և երբէ մեր երկիրը չի ունեցել նման աննախադեպ ցուցանիշներ: Այդպես է դա թե ոչ՝ այդ մասին ինքնին վկայում են թվերը:

Ճիշտ է անկախությունից հետո՝ մինչև 2005 թվականը ժողովրդավարության ինդեքսների չափում չի իրականացվել, սակայն մի շարք պարամետրերով, մասնավորապես խոսքի ազատության, տնտեսական ազատության համաթվերով Հայաստանը ստաբիլ պահպանում էր իր դիրքերը 90-ից 100-րդ հորիզոնականներում: Թեև շատերը կարծում են, որ արևմտյան կազմակերպությունները բավական լոյալ էին գտնվում Լևոն Տեր-Պետրոսյանի վարչակարգի հանդեպ և դեռ մի բան էլ՝ ուռճացված են ներկայացրել՝ Հայաստանի այդ շրջանի ժողովրդավարական ձեռքբերումները:

2005 թվականից ի վեր, երբ սկսվեց ժողովրդավարության չափումը նոր ինդեքսի հիման վրա Հայաստանի ժողովրդավարության ցուցանիշը 4,5 միավորից չի բարելավվել։ Երկրորդ նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանի կառավարման տարիներին ժողովրդավարության ինդեքսը պահպանվել է բավական կայուն համաթվի վրա, չնայած որ ակնհայտ առաջընթաց չի արձանագրվել:

Բրիտանական «Էկոնոմիստ Ինթելիջենս Յունիթ» (Economist Intelligence Unit – EIU) հեղինակավոր հետազոտական և խորհրդատվական ընկերության հրապարակած 2016 թվականի զեկույցում Հայաստանը, հետընթաց ապրելով, դասվել էր ավտորիտար երկրների շարքում։ Սերժ Սարգսյանի ղեկավարման տասնամյակի երկրորդ փուլում Հայաստանի ժողովրդավարական ցուցանիշը հայտնվել էր Նիգերիայի, Մավրիտանիայի, Քուվեյթի և Կոտ դ’Իվուարի կողքին։ 2016-ի զեկույցում Հայաստանում շատ ցածր են գնահատվել «քաղաքական մշակույթ» (10-ից 1.88 միավոր) և «կառավարության գործունեություն» (2.86 միավոր) ցուցանիշները։ Իսկ համեմատաբար բարձր է (5.88) գնահատվել «քաղաքացիական ազատություններ» ցուցանիշը։ 2017 թվականին ժողովրդավարության ինդեքսը ՀՀ-ում 4,11 էր, իսկ 2018-ին` 4,79.

Հայաստանի 2020 թվականի ժողովրդավարության ինդեքսը 5.35 է, որը ձևավորվել է ընտրական գործընթացների ու պլյուրալիզմի (7.50), կառավարության գործունեության (5.00), քաղաքական մասնակցության (6.11), քաղաքական մշակույթի (3.13), քաղաքացիական ազատությունների (5.00) ցուցանիշների հիման վրա։ Այսպիսով՝ Հայաստանը ժողովրդավարության ինդեքսով աշխարհում զբաղեցրել է 89-րդ տեղը՝ նախորդ տարվա 86-րդի փոխարեն (Հայաստանի 2019 թվականի ժողովրդավարության ինդեքսը 5.54 էր): Ընդ որում` Հայաստանը շարունակում է համարվել «հիբրիդային ռեժիմ» ունեցող պետություն։

Ինչպես տեսնում ենք՝ թեև հեղափոխությունից հետո Հայաստանը կարճատև առաջընթաց էր գրանցել ժողովրդավարության ինդեքսով, այնուամենայնիվ, այդ համաթիվը բնավ էլ աննախադեպ չէ և շատ մոտ է նախորդ տարիներին ՀՀ գրանցած ցուցանիշներին: Իսկ վերջին երկու տարում ՀՀ ժողովրդավարության ինդեքսը բռնել է նվազման ուղղին, ինչը ինքնին խոսուն վկայություն է այն մասին՝ արդյոք ժողովրդավարությունը Հայաստանի բրենդն է, թե ոչ...: