Առաջին անգամ բացահայտվել է Երկրի վրա բոլոր կենդանի էակների էվոլյուցիայի գաղտնիքը

Արիզոնայի համալսարանի կենսաբաններ Ջոն Վինսը և Ռիվերսայդի Կալիֆոռնիայի համալսարանի Դանիել Մոենը պարզել են, որ Երկրի վրա կենդանի օրգանիզմների մեծ մասը համեմատաբար կարճ ժամանակահատվածում արագ աճ է ապրել տեսակների բազմազանության մեջ: Աշխատանքը հրապարակվել է «Frontiers in Ecology and Evolution» ամսագրում։

20-րդ դարում բրիտանացի կենսաբան Ջոն Հալդեյնը կատակել է, որ եթե Աստված սիրելի արարած ունի, ապա դա բզեզներն են. նրանք կազմում են բոլոր հայտնի միջատների գրեթե կեսը: Գիտնականները վաղուց նկատել են, որ էվոլյուցիոն «կյանքի ծառը» չափազանց անհավասար է. որոշ խմբեր բաղկացած են հազարավոր սերտորեն կապված տեսակներից, մինչդեռ մյուսները մնում են հազվագյուտ բացառություններ: Բայց արդյո՞ք սա համընդհանուր կանոն էր: Այժմ հետազոտողները հստակ պատասխան են տվել:

Գիտնականները վերլուծել են 2 միլիոն հայտնի տեսակների վերաբերյալ տվյալներ՝ բույսերից և միջատներից մինչև ողնաշարավորներ և ընդհանրապես բոլոր կենդանիներ: Նրանք ուսումնասիրել են տեսակների հարստությունը, տարիքը և դրանց կուտակման տեմպերը 2,5 հազար ընտանիքներում և տասնյակ խոշոր տաքսոններում: Պարզվեց, որ անկախ վերլուծության մակարդակից՝ թագավորություններ, տեսակներ կամ ընտանիքներ, ժամանակակից տեսակների ավելի քան 80%-ը փոքրամասնություն են կազմում՝ բազմազանության աճի անբնականորեն բարձր տեմպերով։

Օրինակ՝ 50 միլիոն տարի առաջ ակտիվորեն թռչելու ունակությունը թույլ տվեց չղջիկներին արագորեն զբաղեցնել նոր էկոլոգիական խորշեր, իսկ ծաղիկների ի հայտ գալը և միջատների կողմից փոշոտումը ապահովեցին անգիոսերմերի արագ տարածումը։ Գալապագոսյան կղզիներում 2.5 միլիոն տարի առաջ նմանատիպ գործընթաց հանգեցրեց հայտնի Դարվինի սերինոսների ի հայտ գալուն։

Հեղինակների կարծիքով, նման ճառագայթումների հիմնական «արագացուցիչները» խոշոր էվոլյուցիոն նորարարություններն են՝ բազմաբջիջ լինելը, հողի զարգացումը, հոդվածոտանիների մոտ բուսական սննդակարգի անցումը, իսկ բույսերի մոտ ծաղիկները և մասնագիտացված փոշոտումը։

Գիտնականները նշում են, որ իրենց եզրակացությունները վերաբերում են միայն հայտնի տեսակներին։ Բակտերիաների դեպքում ամեն ինչ ավելի բարդ է. նկարագրվել է դրանց տեսակներից միայն մոտ 10 հազարը, բայց իրական բազմազանությունը կարող է հասնել միլիոնների կամ նույնիսկ տրիլիոնների։ Եթե այո, ապա հենց մանրէներն են՝ իրենց դանդաղ էվոլյուցիայի տեմպերով, որոնք կարող են դառնալ «կյանքի ծառի» գերիշխող ճյուղը, ինչը կարող է ամբողջ պատկերը գլխիվայր շուռ տալ։

Թարգմանությունը՝ Lurer.com-ի