Նոր պատերազմները միանգամայն հնարավոր են. ռազմական պատմաբան Արմեն Այվազյան (տեսանյութ)

Քաղաքական գիտությունների դոկտոր, ռազմական պատմաբան Արմեն Այվազյանը, ով բազմաթիվ ուսումնասիրություններ և մենագրություններ է հեղինակել արցախյան հակամարտության և հատկապես այդ հակամարտության ռազմական կողմերի մասին, կարծում է, որ մեզանում մինչև անկախության ձեռքբերումը չկար մի առանձին խավ, որը կմտածեր ռազմավարական ու ռազմական չափանիշներով և կմշակեր այն կարևոր ուղղությունները, որոնցով հայ ազգը պետք է առաջնորդվեր:

«Վերջին երեք տասնամյակը բերել է նոր մտքի զարգացում, բայց պետք է հիշել, որ կա նաև օտար միտք: Տիրապետող ուժերը չեն ցանկանում, որ հայերը կամ այլ փոքր պետությունները սեփական ուղեղով մտածեն: Նրանք ցանկանում են մատուցել մեզ իրենց լուծումները, մենք էլ, վերցնելով դրանք՝ օգտագործենք՝ կարծելով, որ այդ լուծումները մեզ համար լավագույնն են: Այնինչ մեր անվտանգության հարցերը մեզանից լավ ոչ ոք չի կարող վերլուծել: Այդ իսկ նպատակով՝ ես փորձում եմ շերտ առ շերտ, հարց առ հարց բացահայտել այն մութ մնացած հասկացությունները, մեր և՛ անցյալի, և՛ ներկայի գոյության կողմերը, որոնք կարող են օգտակար լինել պետականաշինության, բանակաշինության գործում: Եթե խոսում ենք արցախյան հարցից՝ մի օրինակ բերեմ. մեզ հետաքրքրում է՝ ի՞նչ է լինելու ապագան, ի՞նչ ընթացք կունենան բանակցությունները, ինչպիսի՞ ընթացք կունենա հակամարտությունը, եթե այն մտնի թեժ ռազմական փուլ: Շրջանառվում է երկու տեսակետ: Մի տեսակետն այն է, որ հայոց բանակը պետք է մտնի Բաքու՝ միայն դրանով կավարտվի համակամարտությունը, մյուս տեսակետն այն է, որ հայոց բանակը հազիվ թե կարողանա հաղթել Ադրբեջանին, քանի որ նա արդեն գնել է մեծ քանակությամբ նորագույն զենք, ունի ավելի մեծ ռեսուրսներ՝ մարդկային, տնտեսական, տարածքային, բայց այս երկու տեսակետն էլ ծայրահեղ են և արտահայտում են պատերազմական հարցերի խորքը հասկանալու բացակայությունը»,-ասում է Արմեն Այվազյանը և հավելում, որ մի բան հստակ է՝ մենք ազատագրված տարածքը պետք է պահպանենք ամեն գնով, իսկ այդ խնդիրը լուծելու համար հնարավոր է նոր բախումներ առաջանան, քանի որ Ադրբեջանը որևէ կերպ չի համաձայնում ո՛չ Արցախի անկախությանը, ո՛չ Հայաստանի հետ իրական միասնական պետություն լինելուն, ո՛չ էլ նույնիսկ Շուշիի կամ մյուս շրջանների հայկական մնալուն:

«Այդ իսկ պատճառով՝ նոր պատերազմները միանգամայն հնարավոր են: Այդ պատերազմներում մեր հաղթանակը պարտադիր չէ, որ Բաքվի գրավումը լինի: Հաղթանակ կարող է լինել Քուռի ափին ամրանալը, խոշոր լրացուցիչ տարածքների ազատագրումը, ադրբեջանական զինուժի խոշոր ջախջախումը, ինչն էլ թույլ կտա որոշ ժամանակով երկարացնել այն հարաբերական խաղաղությունը, որը ստացել ենք շնորհիվ ազատագրված տարածքի: Այսօր, հնարավոր է, որ այդ տարածքն այլևս բավարար չէ, և պատերազմի դեպքում պետք է տեղափոխել այն թշնամու տարածք, որը պատմականորեն մերն է»,- ասաց ռազմական պատմաբանը:

Ինչ վերաբերում է մյուս տեսակետին, թե Հայաստանն այլևս ի զօրու չէ հաղթել վերազինված Ադրբեջանին, Այվազյանը հիշեցնում է համաշխարհային ռազմական պատմությունից բազմաթիվ դրվագներ, երբ պակաս զինված ուժերը հաղթանակ են տարել ավելի լավ զինված մեծաքանակ բանակների ու կայսրությունների նկատմամբ: