Ամենայն հավանականությամբ, կա Լավրով-Չավուշօղլու գաղտնի պակտ, որի մասին, երևի 100 տարի հետո կիմանանք․ Ստեփան Դանիելյան

Գեներալներին դատելու կոչերին զուգահեռ հենց առաջինն հերթին դիվանագետներին, հատկապես որոշում կայացնողներին,  պետք է դատել, ապագայում, բնականաբար: Այս մասին իր ֆեյսբուքյան էջում գրել է քաղաքագետ Ստեփան Դանիելյանը։

«Դիվանագիտության պատմությունը շատ կարևոր է իմանալ, որովհետև այնտեղ կարելի է գտնել դիվանագիտական հնարքներ, որոնք ներկայում և ապագայում ևս կիրառվում ու կիրառվելու են: Նաև երկրները, ունենալով դիվանագիտական դպրոցներ, օգտագործում են անցյալի վրա կառուցված փորձն ու հմտությունները:

Պարզ ասած՝ ամեն երկիր ունի իր «ձեռագրերը»,  որոնք կեղծել չի ստացվում, ինչպես մարդու ձեռագիրը:

Ռուսաստան-Թուրքիա հարաբերությունները մենք հաճախ նմանեցնում ենք 1920 թվականի հարաբերություններին, ինչը տեղին է, սակայն այդ հարաբերությունները պարտադիր չի հենց այդ երկրների հարաբերությունների տիրույթում դիտարկել:

Օրինակ՝ 1939 թվականի սովետա-գերմանական հարաբերությունների տեխնիկան նույնպես շատ հետաքրքիր է և նույնպես կարող է ունենալ նմանություններ մտածողության ու հնարքների տեսքով, այսօրվա ռուս-թուրքական հարաբերությունների առումով:

Անցնենք գործի:

Ուրեմն, 1939 թվականին, երբ Գերմանիան հարձակվեց Չեխոսլովակիայի վրա, Սովետը դիմել էր Լեհաստանին ռազմական միջանցք տրամադրելու համար, որպեսզի օգնության հասնի չեխերին, սակայն Լեհաստանը դա թույլ չի տվել: Այն ժամանակ լեհ-գերմանական մեղրամիս էր, ու լեհերն ասում էին, որ էլ երբեք ռուս զինվորի ոտքը չի մտնի լեհական տարածք: Միաժամանակ Սովետը դիմել էր Բրիտանիային ու Ֆրանսիային, որոնք Եվրոպայում ամենակարող ռազմական ուժին էր տիրապետում (համենայն դեպս այն ժամանակ այդպես էր համարվում), սակայն այդ երկրները խուսափում են նման պարտավորությունից:

Արդյունքում՝ Գերմանիան Լեհաստանին կաշառեց, Չեխական տարածներից մի կտոր Լեհաստանին զիջելով, և սկսեց նախապատրաստվել Լեհաստանի հարցերը լուծելուն:

Բրիտանիային դա ձեռնտու էր, որ Լեհաստանը որպես բուֆեր վերանա ու սովետա-գերմանական բախում լինի: Այդ ժամանակ կնքվեց Ռիբենտրոպ-Մոլոտով պակտը: Լեհաստանը կիսեցին, տնտեսական ու ռազմական մեծ համագործակցություն սկսվեց, ինչպես հիմա Թուրքիայի ու Ռուսաստանի միջև:

Սովետական Միությունը ժամանակ շահեց ու առաջին հարվածը Ֆրանսիան ստացավ:

Պատերազմը Գերմանիայի ու Սովետական Միության միջև, այնուամենայնիվ, տեղի ունեցավ, բայց ավելի ուշ ու այլ սցենարով:

Դա շատ նման է այսօրվա ռուս-թուրքական հարաբերություններին: Երկուսն էլ ժամանակ են շահում, սակայն Արևմուտքին պետք էր Ռուսաստանի ու Թուրքիայի միջև բուֆերի վերացումը, որը մենք ու Վրաստանն ենք, որպեսզի ուղիղ առճակատում սկսվի: Սա Արցախի պատերազմի նպատակներից մեկն էր: Հիմա Լեհաստանի դերում մենք ենք, կամ՝ Արցախը: Մոլոտով-Ռիբենտրոպ գաղտնի պակտի նման, ամենայն հավանականությամբ, կա նաև Լավրով-Չավուշօղլու գաղտնի պակտ, որի մասին, երևի,  մի 100 տարի հետո կիմանանք:

Հետագայում ինչպես կզարգանան իրադարձություններն, այս պահին չենք կարող ասել, սակայն ինձ դիվանագիտական ձեռագիրն ու մտածողությունն է հետաքրքրում:

Այ, եթե մենք ունենային դիվանագիտական կայացած դպրոց, հիմիկվա ու նախկին դալբայոբների փոխարեն, գուցե կարողանայինք խուսափել նման զարգացումից ու այլ սցենարով զարգանային իրադարձությունները: Սակայն ոչ միայն չենք ունեցել այդ դպրոցն, այլև հիմա նույնպես չունենք, այ սա է ամենավտանգավորը:

Իսկ գեներալներին դատելու կոչերին զուգահեռ հենց առաջինն հերթին, դիվանագետներին, հատկապես որոշում կայացնողներին,  պետք է դատել, ապագայում, բնականաբար»,- նշել է նա: